REPORTAGE - Van 12 tot en met 15 januari 2023 is een groot deel van de Jaarbeurs in Utrecht ingericht voor nieuw vakantieplezier. Voor Kunst op Zondag ben ik op zoek gegaan naar aantrekkelijke reisbestemmingen die je in de Nederlandse musea kunt bezoeken. En dat aanbod is ruim en verrassend. Wie dit jaar een culturele vakantie wil, kan uitgebreid met eigen of openbaar vervoer in Nederland zijn hart ophalen. Met de trein naar Afrika, Pompeï, Alaska, Libanon of een concert van de Rolling Stones. Het kan dit jaar allemaal in eigen land.
Byblos in Leiden © foto Wilma Lankhorst.
’s Werelds oudste haven, Byblos nu in Leiden
Byblos, is de grote wintertentoonstelling in Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Deze stad kent een ongekend lange historie, van 6.500 vóór Christus tot en met nu, samen ruim 8.500 jaar. Het was ooit ’s wereld grootse havenstad met als belangrijkste handelsmiddel cederhout. Het hoogtepunt voor deze stad en haar bevolking was rond 3.000 vóór Christus.
De archeologische vindplaats van deze oude Libanese havenstad ligt 40 kilometer ten noorden van de hoofdstad Beiroet. De Arabische naam voor Byblos is Jbeil. Zowel de havenstad Byblos, als het land Libanon kennen een lange en rijke geschiedenis. Verspreid over het land liggen verschillende UNESCO-werelderfgoedlocaties.
Mireille Dunand ontwikkelde een nieuwe methode t.b.v. archeologische opgravingen © foto Wilma Lankhorst.
Vrouwen in de hoofdrol in Byblos
Door de internationale handel in cederhout zeilden Egyptenaren, Assyriërs, Babyloniërs, Feniciërs, Grieken en Romeinen met hun schepen graag en veelvuldig naar deze Libanese havenstad. Ontdek de verhalen achter de vishaken, ankers, kleitabletten (in vele talen), wapens, kruiken, edelstenen, mozaïeken, stèles en bronzen beelden. In Byblos spelen de koningen, handelslieden, mythologische helden en gelukzoekers een belangrijke rol. Dé echte hoofdrol is hier weggelegd voor de godin ‘Dame van Byblos’ en vanwege haar aanwezigheid ook voor de Egyptische farao’s.
Eén van de belangrijkste wetenschappers die op deze site heeft gewerkt is de Franse chemicus Mireille Dunand (1901-1985). Zij werkte samen met haar man Maurice Dunand (1898-1987) van 1926 tot aan de Burgeroorlog in 1975 op deze archeologische opgraving. Mireille ontwikkelde een nieuwe manier om een archeologische vindplaats te ontginnen. Byblos ’s wereld grootste havenstad is t/m 12 maart 2023 te verkennen in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Pompeï en Herculaneum in Assen
Twee andere historische steden uit ons collectief geheugen zijn de Italiaanse steden Pompeï en Herculaneum. In 79 na Chr. zijn beide steden en hun inwoners bedolven onder lava en as van de vulkaan Vesuvius. In het Drents Museum in Assen kun je nu ontdekken hoe de inwoners vóór deze allesverwoestende natuurramp hier woonden en werkten. De focus ligt op de schoonheid en de kunst in het leven van zowel de rijke Romeinen als de hardwerkende ambachtslieden en bakkers. Een mooie lichtshow zet de wereld van Pompeï en Herculaneum steeds in een ander licht. Ontdek hoe de Romeinen kunst in de openbare ruimte gebruikten. In de tuinen van de rijken werd de mythologische kennis van de eigenaren breed uitgemeten met bronzen en mozaïeken. Ontdek de sieraden die zowel vrouwen als mannen droegen en maak kennis met de ‘bakker en zijn vrouw’. Op de menukaart in museumbrasserie Pingo staan verschillende Italiaanse gerechten, waardoor je er een echt dagje in ‘la dolven vita’ van kunt maken.
De tentoonstelling Sterven in schoonheid – De wereld van Pompeï en Herculaneum is tot en met 26 maart 2023 te zien in het Drents Museum in Assen. Het museum is wekelijks geopend van dinsdag tot en met zondag van 10.00 tot 17.00 uur. De expositie is gratis te bezoeken met een Museumkaart.
The Arctic Museon-Omniversum Den Haag © foto’s Florian Schulz.
The Arctic: Our Last Great Wilderness in Den Haag
Ben je meer geïnteresseerd in de kracht en de kunst van de natuur dan is de grootbeeldfilm The Arctic in het Haagse Museon-Omniversum een interessante bestemming. Verken vanuit de warme filmzaal de ijskoude wereld het uiterste noorden van Alaska. Op het 840 m² grote koepelscherm ontdek je één van de laatste gebieden op aarde die (nog) niet door de mens is aangetast. Maak kennis met de kariboes, krachtige muskusossen, ijsberenfamilies en wolven. In dit gebied komen jaarlijks ook 200 verschillende soorten vogels. In dit bizarre winterlandschap wonen al duizenden jaren inheemse culturen in balans met de natuur. Door de ongebreidelde economische groei en het hedendaagse consumentengedrag worden zowel flora en fauna als de inheemse culturen bedreigd. Laat je door de beelden van The Arctic: Our Last Great Wilderness betoveren en leer gelijktijdig wat we kunnen doen om het Noordpoolgebied te beschermen. Kijk hier voor meer informatie over dit unieke natuurgebied en lees hier het verhaal van ‘one planet’.
The Arctic campagnebeeld © foto Museon-Omniversum Den Haag.
Kijk hier voor de draaidagen en aanvangstijden van de grootbeeldfilm The Arctic: Our Last Great Wilderness in het Museon-Omniversum in Den Haag.
Ragnar Kjartarsson sfeerbeeld verschillende video-stills en performance art © foto Wilma Lankhorst.
IJsland in Tilburg
Om de laatste trends van kunst uit IJsland te ervaren, pak je in januari gewoon de trein naar Tilburg. In Museum De Pont is een groot retrospectief te zien van de IJslandse (beeld)kunstenaar Ragnar Kjartansson (Reykjavik 1976). Ragnar Kjartansson is in 1976 in Reykjavik geboren. Zijn vader is regisseur en toneelschrijver en zijn moeder is een bekende actrice in IJsland. Ragnar groeide op in een wereld van toneel, muziek en verbeelding. Net als veel IJslanders heeft Ragnar een passie voor muziek. “Wie in IJsland professioneel muziek wil maken, gaat naar de kunstacademie”, zegt Ragnar. Hij gaat na de middelbare school naar de Iceland Academy of Art. Tijdens zijn studie komt hij in aanraking met beeldende kunst. Voor hem opent dat ongekende mogelijkheden. Muziek blijft een passie, beeldende kunst wordt zijn doel. Sinds zijn afstuderen in 2001 heeft Ragnar verschillende kunstdisciplines verkend, dat zie je terug in zijn multi-medium gebruik. Naast schilderijen en installaties, maakt Ragnar videoproducties. Zijn video-installaties, performances, tekeningen en schilderijen verwijzen naar de geschiedenis van film, muziek, beeldcultuur en literatuur. Ragnar’s werk is sterk beïnvloed door de komedie en tragedie van klassiek theater. Hij maakt gebruik van langdurige, herhalende uitvoeringen.
‘Time Changes Everything’ van Ragnar Kjartansson is nog tot en met 29 januari 2023 te beleven in Museum De Pont in Tilburg. Kijk hier voor alle details.
Inspirerend Afrika, kijk eens door een andere bril ©foto Wilma Lankhorst.
Het Afrikaanse continent in Berg en Dal
Geef je de voorkeur aan een waar klimaat dan is Afrika misschien meer je bestemming. In het Afrika Museum in Berg en Dag (Nijmegen) kun je alles leren over dit uitgestrekte werelddeel. Zowel de geschiedenis als de hedendaagse culturen komen uitgebreid aan bod in de expositie ‘Inspirerend Afrika’. Aan de hand van vijf thema’s maak je kennis met dit continent en haar bewoners. Na een filmintroductie volgen vijf thema’s: de kracht van verandering (1); religie & identiteit (2); een veranderend perspectief (3); over grenzen (4) en de makers in de schijnwerpers (5). Afrika telt maar liefst 54 landen en op dit continent worden meer dan 2000 officieel erkende talen gesproken. Anno 2023 wonen meer dan een miljard mensen in dit deel van de wereld. Afrika kent een sterk opkomende mode-industrie en heeft zijn eigen Silicon Valleys. In onder andere Zuid-Afrika, Ethiopië en Nigeria.
Inspirerend Afrika kun je zelf ontdekken in het Afrika Museum in Berg en Dal / Nijmegen. Dit museum is gratis te bezoeken met de museumkaart.
Italiaanse mode in Groningen
Over mode gesproken, in het Groninger Museum kun je nu een duik nemen in het leven en de carrière van Gianni Versace (1946-1997). De expositie Gianni Versace Retrospective is een kleurrijke, gewaagde en emotionele tentoonstelling. Je wordt meegenomen in een wereld van extravagante kleding en uitbundige catwalk shows. Hier komen mode, pop en design op een spectaculaire wijze samen. Gianni Versace was een pionier in de modewereld. Hij doorbrak het traditionele man-vrouw beeld door in zijn creaties voor beide seksen naar macht en seksualiteit te verwijzen. Griekse oudheid, pop art en bondage. In de modewereld wordt hij gezien als een van de meest invloedrijke couturiers ooit. Gianni Versace werd 25 jaar geleden vermoord, maar zijn vooruitstrevende ideeën zijn nog steeds voelbaar in het modebeeld van nu.
Gianni Versace Retrospective is tot en met 7 Mei 2023 te zien in het Groninger Museum. Reserveer hier online je ticket. Museumkaarthouders betalen € 5 toeslag.
Het iconische logo, l. Stephard Fairey m. en r. John Pasche © foto Wilma Lankhorst.
Rolling Stones terug in Groningen
De tentoonstelling The Rolling Stones – Unzipped is vanaf 30 juni 2023 terug in het Groninger Museum. In 2020 was deze kleurrijke expositie maar vier weken open in verband met de coronapandemie. In deze internationale tentoonstelling van en over de rockband krijg je een kijkje achter de schermen van hun uitgebreide carrière. Je ziet talrijke originele objecten uit persoonlijke archieven van de bandleden zoals instrumenten, stage designs en albumcovers. Neem de tijd voor de iconische kostuums, de persoonlijke dagboeken, zeldzame audiofragmenten en verschillende videomaterialen. Tickets voor The Rolling Stones – Unzipped zijn vanaf maart 2023 online te bestellen op de museumwebsite.
Deze wereld- en concertreis door de Nederlandse musea is het begin van het nieuwe culturele jaar van Kunst op Zondag. We kijken met veel plezier vooruit naar een jaar waarin we je weer kunnen inspireren met onze kunst- en museumtips.
© tekst, foto’s en video Wilma Lankhorst
© gebruik van de afbeeldingen met dank aan en met goedkeuring van de genoemde musea, kunstenaars, alle bruikleengevers. De foto van Gianna Versace met dank aan en met goedkeuring van het Groninger Museum.