Kunst op Zondag | De duif

Het gebruik van dieren in de kunst kan altijd tot wat reuring leiden. Zelfs als de beestjes dood zijn en tot kunst worden verheven. Zelden als de dieren tegen de muur gaan. Neem nou de duif…. De vogel heeft al een rijke geschiedenis. Niet geheel geslaagd als luchtfotograaf, dan toch wel als oorlogsheld. De roemruchte William of Orange was in de Tweede Wereldoorlog werknemer bij Britse militaire geheime dienst. Naar verluidt heeft die duif een paar prima nazaten geleverd. De duif als drager van materiële en immateriële boodschappen spreekt nog steeds tot de verbeelding. In Argentinië werd vorig jaar een duif neergeschoten, die verdacht werd van drugstransport. Eerder werd in India een duif gearresteerd, die een dreigbriefje met zich meedroeg. Een ander werd in hechtenis genomen wegens spionageactiviteiten voor Pakistan. Is er nog een toekomst voor de duif als boodschapper?

Door: Foto: Jeanne Menjoulet (cc)
Foto: UrbaneWomenMag (cc)

Het kan ook toeval zijn

, door

[Wetenschapsnieuws dat ingaat op onzekerheden, controverse en discussie over resultaten leert het publiek hoe kennis wordt gemaakt. Dat zouden onderzoeksinstellingen veel vaker mogen laten zien in hun persberichten.]

Afgelopen week was het Valentijnsdag en dat is altijd een reden voor een beetje extra wetenschapsnieuws over liefde, seks en aanverwante relatiezaken. Zo kwam het LUMC met een persbericht met resultaten van genetisch onderzoek dat vorig op Lowlands was uitgevoerd onder bezoekers van het festival.

Doel was om bij tientallen koppels een beetje wangslijm af te nemen om vervolgens het DNA gedeeltelijk in kaart te brengen. Vervolgens zou er naar overeenkomsten en verschillen worden gekeken. De gedachte is namelijk dat bij partnerkeuze mensen afgaan op een genetische tegenpool.

Dat mechanisme is bij een aantal diersoorten gevonden, en daarbij spelen overeenkomsten en verschillen tussen zogenaamde MHC-genen een rol, die dieren via geurprofielen waarnemen. De gedachte is dat grotere verschillen in MHC-genen tussen partners bijvoorbeeld een fitter immuunsysteem oplevert in de nakomelingen.

Fitter nageslacht

Meer algemeen gesteld: je kunt je voorstellen dat zo’n signaleringssysteem handig is voor dieren die een partner moeten kiezen en niet kunnen weten wie een broer of neef is, in verband met het vermijden van inteelt. Genetisch verschil schept fitter nageslacht.

Doneer!

Mededeling

Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.

In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.

Foto: James Vaughan (cc)

Kunst op Zondag | Wetenschap

, door

Jet Bussemaker, onze eigen godin van kunst en wetenschap, vindt dat er een denktank van kunstenaars en wetenschappers moet komen, die zich het hoofd mag buigen over de waarde van cultuur voor de samenleving. Ze zei dat in ‘De Staat van het Theater’, de speech waarmee traditioneel het Nederlands Theater Festival wordt geopend.

Onzin. De waarde van cultuur staat buiten kijf. Of Bussemaker moet bedoelen dat de dentank met ideetjes komt die het culturele sloopwerk van Rutte c.s. kan repareren. Waarom geen denktank van kunstenaars en wetenschappers aan het werk gezet, die antwoorden geeft op de belangrijke vragen van vandaag?

Misschien verwachten we er iets teveel van, maar het samenbrengen van kunst en wetenschap is ‘hot’. Het blijft soms iets teveel hangen in een instrumenteel gebruik van de kennis en mogelijkheden die beide disciplines bieden. Kunstenaars die kwast en verf inruilen voor allerlei technologie. Zoals Marta de Menezes, die biotechnologie aanwendt om bacteriële replica’s van Piet Mondriaan te maken.

Marta de Menezes – Decon.
cc Flickr we-make-money-not-art Marta de Menezes Decon

En wetenschappers gebruiken kunst om hun kennis aan het publiek over te dragen. Allround wetenschapper/kunstenaars zijn zeldzaam.

Hoewel: op 17 oktober promoveert in Leiden de eerste beeldend kunstenaar, in het kader van het project Promoveren in de kunsten, een door het Mondriaanfonds en de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) gefinancierde pilot.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

WW: Hoe ver kan bio-engineering gaan?

, door

De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.

Wil jij ook een lichtgevende kat? (foto: Flickr/pinkiwinkitinki)Ooit, in een ver verleden, was de enige vorm van biologische evolutie die van Darwin: organismen pasten zich door natuurlijke selectie aan aan de hand van criteria die door de omgeving werden bepaald. Maar op een bepaald moment ging ons deze passieve evolutie niet snel genoeg: de mens greep de kans om zijn omgeving te veranderen (letterlijk) met beide handen aan. Op die manier ontstond een wat vervuilde vorm van evolutie die ons tot op heden geen windeieren legde. Maar, zo merkt Amerikaans bioethicus Paul Root Wolpe, de afgelopen jaren hebben we het heft van het evolutionaire mes nog meer in de hand genomen. Volgens Wolpe is de stand van zaken op het gebied van actieve bio-engineering nu op het punt gekomen dat we ons moeten afvragen:  hoe ver kunnen we gaan?

Die huidige stand van zaken op het gebied van bio-engineering is al bijzonder indrukwekkend, het is duidelijk niet langer science-fiction waar we over praten. In onderstaand TED-filmpje geeft Wolpe een lijst van meer of minder bekende bio-engineering projecten die nu lopen. Waar we als mensen natuurlijk al eeuwen door middel van selectief fokken aan biologische manipulatie doen, kunnen we de evolutionaire werkelijkheid nu veel preciezer naar onze hand te zetten met behulp van bijvoorbeeld kunstmatige inseminatie of het ingrijpen op DNA-niveau. Dit opent de weg naar nieuwe kruisingen zoals de Cama of Lijger; dieren die voor medische toepassingen gemanipuleerd zijn zoals de Vacanti muis (die met het oor), geiten die het molecuul Antitrombine aanmaken voor medicinale doeleinden; maar ook vissen, katten, honden en apen die licht geven in het donker. Leuk voor onder de kerstboom.

Lezen: Het wereldrijk van het Tweestromenland, door Daan Nijssen

Mededeling

In Het wereldrijk van het Tweestromenland beschrijft Daan Nijssen, die op Sargasso de reeks ‘Verloren Oudheid‘ verzorgde, de geschiedenis van Mesopotamië. Rond 670 v.Chr. hadden de Assyriërs een groot deel van wat we nu het Midden-Oosten noemen verenigd in een wereldrijk, met Mesopotamië als kernland. In 612 v.Chr. brachten de Babyloniërs en de Meden deze grootmacht ten val en kwam onder illustere koningen als Nebukadnessar en Nabonidus het Babylonische Rijk tot bloei.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

De nieuwe eigenaar van uw genen

, door

Biotechbedrijven zijn in een race verwikkeld om menselijke genen te patenteren. Een verkeerde ontwikkeling, vindt David Koepsell, want het menselijk genoom hoort gemeenschappelijk bezit te zijn.

Cover van David Koepsells boek

Stel, uw kind lijdt aan de ziekte van Canavan, een erfelijke aandoening van het zenuwstelsel, die meestal voor het vierde jaar tot de dood leidt. Dan wilt u dat de zoektocht naar een medicijn met volle kracht ter hand genomen wordt. Dat gaat echter zomaar niet. Het gen dat de ziekte van Canavan veroorzaakt is namelijk gepatenteerd door het onderzoeksinstituut van een ziekenhuis in Miami. Wie er onderzoek naar wil doen, moet een licentie kopen.

Toen de ouders die weefsel hadden afgestaan er in 1998 achter kwamen dat dit gebruikt was om een patent te verwerven dat onderzoek kon hinderen, klaagden ze het ziekenhuis aan. Ze haalden echter bakzeil bij de rechter. Sindsdien hebben bedrijven en universiteiten in totaal zo’n twintig procent van het menselijk genoom gepatenteerd. Het patenteren van menselijke genen is verboden in Europa, maar in de praktijk is een Amerikaans patent overal ter wereld afdwingbaar.

In ?Who owns you?? (Wiley-Blackwell, 2009) neemt jurist en filosoof David Koepsell, werkzaam aan de TU Delft, het op tegen deze trend, die hij zowel ethisch als juridisch onjuist vindt. Ongeveer de helft van het boek trekt hij uit om een inleiding te geven in de genetica en verschillende juridische feiten te belichten. Daarna begint hij zijn punt te maken: kunnen genen intellectueel eigendom zijn?

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Weg met de crisis | Speerpunt biochemie

, door

kredietcrisisAls we de geschiedenis van de economie bekijken zien we dat technische uitvindingen telkens de motoren zijn geweest achter een groeiperiode. Het moderne tijdperk begon met de uitvinding van de stoommachine. In het begin van de vorige eeuw was het de toepassing van aardolie, als grondstof en als brandstof. In de jaren zestig begon zich het moderne informaticatijdperk af te tekenen. En nu zitten we aan de vooravond van een revolutie waarvan we de reikwijdte simpelweg niet kunnen bevatten: die van de chemie van het leven. Een revolutie die loopt van geklungel met bacteriën, schimmels en gisten om bijvoorbeeld medicijnen en voedsel te maken helemaal tot aan de creatie van R. Daneel Olivaw.

Biochemie is een gigantisch, al het leven omvattend kennisgebied, waarvan ik me afvraag of we zelfs maar bij de sluier zijn, die sommigen denken te hebben opgelicht. Het onderzoeksterrein wordt gevormd door de eiwitten, die de bouwstenen van het leven zijn en dan met name de manier waarop deze bouwstenen tot stand komen, hun onderlinge samenwerking en hun rol in de levende natuur. Anders gezegd: de biochemie bestudeert het leven op het moleculaire niveau. Bekendste deelgebieden van de biochemie zijn de genetica en de biotechnologie.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.