De Nederlandse regering zet nu zelf de Europese begrotingsregels opzij

De coalitiepartijen hebben een compromis gesloten met premier Schoof over de Europese herbewapeningsplannen (ReArm, zie hier een uitleg over de plannen). Schoof hoeft in Europa zijn steun niet in te trekken, maar moet bij uitbreiding van de plannen wel eerst langs de Kamer. Dat compromis leidde er ook toe dat alle coalitiepartijen steun gaven aan de motie-Eerdmans, waarin de regering verzocht wordt “zich actief te verzetten tegen eurobonds en strikt toe te zien op de naleving van de Europese begrotingsregels”. Ik richt me hier op het tweede deel van de motie, over de begrotingsregels. Daarover had Pieter Omtzigt eerder ook al een motie ingediend. Onderdeel van ReArm is namelijk het activeren van de ontsnappingsclausule die in de begrotingsregels staat, zodat EU-lidstaten meer kunnen uitgeven aan defensie. Het verzet hiertegen van de coalitie is opmerkelijk, omdat zij zelf ook lak heeft aan die begrotingsregels. Dat zit zo. In april 2024 zijn – na lange onderhandelingen – de nieuwe Europese begrotingsregels van kracht geworden. De begrotingsregels bestaan uit een preventieve en een correctieve fase. In de preventieve fase moeten de lidstaten in overleg met de Commissie een vierjarig begrotingspad maken (een plan voor de houdbaarheid van de nationale begroting). Het pad moet worden goedgekeurd door de Raad van de Europese Unie. Als een land in de jaren daarna te veel afwijkt van het afgesproken pad dan komt het in de correctieve fase terecht. In deze fase kan de Raad van Ministers boetes opleggen, tenminste als het land geen maatregelen neemt tegen een te hoog begrotingstekort, waarbij alles hoger dan 3% wordt gezien als 'te hoog'. In het verleden was de Raad van Ministers huiverig om de begrotingsregels streng toe te passen. Er is dan ook nog nooit een boete opgelegd. De hoop was dat met het gebruik van een meerjarenplan voor de begroting, opgesteld door de lidstaat in overleg met de Commissie, de druk op de correctieve fase zou verminderen. Afgelopen najaar gaf minister van Financiën Heinen echter aan dat Nederland zich niets aan zou trekken van de preventieve fase. Het pad dat de Commissie voorstelde (waarmee Nederland onder de 3% zou blijven) is onverenigbaar met de afspraken uit het hoofdlijnenakkoord. Minister Heinen diende daarom een pad in waarvan hij wist dat het zou worden afgekeurd door de Raad. In januari wees de Raad het voorstel van Heinen af en stelde een alternatief pad vast. Nu al is duidelijk dat Nederland daarvan in de komende jaren zal afwijken. Volgens Heinen is dat echter geen probleem: Nederland krijgt toch geen boete in de correctieve fase. De regering zoekt dus meteen de zwakke plek op van de nieuwe regels. In het buitenland leidde dit tot verontwaardiging: het zuinige Nederland, dat met zoveel arrogantie andere landen de les leest over begrotingspolitiek, blaast nu de regels op die het zelf zo graag wilde? Een van de redenen waarom Nederland niet kan voldoen aan het pad voor de komende jaren, is de stijging van defensie-uitgaven. Onder het hoofdlijnenakkoord stijgen die structureel met 2,4 miljard euro op jaarbasis, met daarnaast nog een aankondiging uit november 2024 om de uitgaven voor defensie verder te verhogen. Kortom, Nederland zet zelf de Europese begrotingsregels opzij, onder andere om meer te kunnen investeren in defensie. Overigens valt er een hoop af te dingen op de begrotingsregels. Die zijn verre van perfect, aangezien daarin weinig rekening wordt gehouden met de kwaliteit van de begroting en de positieve effecten van overheidsinvesteringen (zie ook mijn eerdere stuk op de MI-site). Ook zijn er vraagtekens te zetten bij de manier waarop de Commissie nu de ontsnappingsclausule wil inzetten: zo is niet duidelijk of kan worden opgelegd dat de extra begrotingsruimte wordt ingezet voor defensie. Ook moet de vraag worden gesteld of het verstandig is dat landen die al een hoge schuldenlast hebben veel gaan lenen om te investeren in defensie. De zorgen over hoge schulden zijn niet helemaal onterecht. Maar wie die discussie op Europees niveau wil voeren, moet wel geloofwaardig zijn. En juist daar wringt het: als de Nederlandse regering zelf de regels negeert, verliest zij haar gezag om anderen financiële discipline op te leggen. Wellicht geven de onderhandelingen over de voorjaarsnota aanleiding om in Den Haag tot een meer coherente visie te komen op de Europese begrotingsregels. [deze column van Marijn van der Sluis verscheen onder de titel 'Wij wel, zij niet – schuldengroei om herbewapening te betalen' in De Hofvijver, de maandelijkse Nieuwsbrief van het Montesquieu Instituut]

Door: Foto: Roel Wijnants (cc)
Foto: Jon Worth (cc)

Er stond geen “3% regel” in het Verdrag van Maastricht

, door

ANALYSE - van Dr. Marijn van der Sluis

Afgelopen maand heeft de Europese Commissie de plannen uiteengezet voor de hervorming van het Europese economic governance, waaronder ook de Europese begrotingsregels vallen. Over deze regels, en over de voorgestelde hervormingen, wordt de laatste tijd weer veel gesproken. De 3%-norm uit het Verdrag van Maastricht zou niet goed worden nageleefd, de hervormingen die tijdens de euro-crisis zijn ingevoerd zouden te complex zijn en niet goed aansluiten op de nieuwe elementen van de Europese integratie, zoals de European Green Deal en het Corona-Herstelfonds. Nu valt er over de details van de regels en de voorstellen een hoop te zeggen, maar in deze bijdrage wil ik een misvatting aanstippen die raakt aan de kern van veel discussies over European economic governance. Mijns inziens is er namelijk helemaal geen 3% norm. Om te laten zien dat er hier inderdaad sprake is van een misvatting, maken we eerst even een omweggetje, langs een hypothetische situatie in een klein dorpje.

Een experiment

In het kader van burgerparticipatie wordt in een dorp een experiment uitgevoerd. Het dorp mag zelf een deel van de verkeersregels gaan bepalen. In artikel 126 van de APV wordt de hoofdregel opgenomen: je mag niet te hard of gevaarlijk rijden in het dorp. Daarna volgt een instructie aan de politie: die moet iedereen controleren die harder rijdt dan 42 km/uur. Daarbij moet de politie ook rekening houden met de omstandigheden per geval. Als de politie van mening is dat iemand te hard gereden heeft, stuurt die een rapport naar de gemeenteraad (waar alle burgers zitting in hebben). De politie mag trouwens ook een rapport sturen naar de gemeenteraad als iemand bijvoorbeeld maar 38 km/uur reed. De gemeenteraad bepaalt vervolgens per geval of er te hard gereden is. Overigens wordt er dan nog geen boete uitgeschreven: er wordt een verbetertraject ingezet. Boetes kunnen alleen worden gegeven als aan het eind van het verbetertraject de gemeenteraad van oordeel is dat de automobilist niet goed heeft meegewerkt. Alhoewel er vaak harder wordt gereden dan 42 km/uur, is er na enkele jaren nog geen enkele verkeersboete uitgeschreven. De burgers houden elkaar binnen de gemeenteraad de hand boven het hoofd. De verbetertrajecten lijken wel redelijk te werken. Uiteindelijk snappen de meeste burgers ook wel dat ze niet te hard moeten rijden. Over één burger wordt wel veel geklaagd, die heeft namelijk met een technisch snufje de politiecontrole weten te omzeilen.

Doneer voor ¡eXisto!, een boek over trans mannen in Colombia

Mededeling

Fotograaf Jasper Groen heeft jouw hulp nodig bij het maken van ¡eXisto! (“Ik besta!”). Voor dit project fotografeerde hij gedurende meerdere jaren Colombiaanse trans mannen en non-binaire personen. Deze twee groepen zijn veel minder zichtbaar dan trans vrouwen. Met dit boek wil hij hun bestaan onderstrepen.

De ruim dertig jongeren in ¡eXisto! kijken afwisselend trots, onzeker of strak in de camera. Het zijn indringende portretten die ook ontroeren. Naast de foto’s komen bovendien persoonlijke en vaak emotionele verhalen te staan, die door de jongeren zelf geschreven zijn. Zo wordt dit geen boek óver, maar mét en voor een belangrijk deel dóór trans personen.

Steun ons!

Mededeling

De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.

Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Open Draad | Geheim overleg Griekenland

, door

De Tweede Kamer is vanochtend bijeen geroepen voor geheim spoedoverleg met minister De Jager en Nout Wellink. Dat zou kunnen duiden op een nieuwe steunronde voor Griekenland (bron: FD). Als straks Griekenland weer een extra euro-injectie krijgt dan willen Portugal en Ierland ook weer? Iets waar Echte Finnen niks in zien. Terwijl in Europa druk wordt vergaderd vecht men in Athene met de politie. Worden die bailouts een verhaal met een open eind, is de situatie out of control? Hier is in ieder geval een open draad…

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Alleen strenge begrotingsgrens is niet genoeg voor een stabiele euro

, door

Dit is en gastbijdrage van Groenlinks europarlementariër Bas Eickhout.

We zijn een jaar verder sinds Griekenland, als eerste euroland ooit, haar staatsschuld niet meer zelfstandig tegen redelijke tarieven kon financieren. Dat bleek niet alleen een probleem voor Griekenland, maar net zo goed voor Duitsland en Nederland. Het Europees Parlement stemde gisteren in met voorstellen die de crisis van de euro in de toekomst moeten voorkomen. Een belangrijke stap in de geschiedenis van de Europese economische en monetaire samenwerking.

Het Stabiliteits- en groeipact dat in 1997 in elkaar was gesleuteld voor de invoering van de euro, is volstrekt onvoldoende gebleken om landen aan hun afspraken te houden, waardoor de stabiliteit van de euro gevaar loopt. Toen het begrotingstekort van de grote landen Duitsland en Frankrijk boven de 3% uitkwam, knepen de landen elkaar een oogje toe uit angst zelf in het beklaagdenbankje terecht te komen. Met de hervormingen die gisteren werden omarmd door het Europees Parlement, zal deze praktijk voorbij zijn omdat de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van Europa, voortaan sancties uitdeelt bij overtreding. En die kunnen alleen worden tegengehouden als een meerderheid van de lidstaten dit vraagt. Een oogje dichtknijpen is er dus niet meer bij.

Lezen: Venus in het gras, door Christian Jongeneel

Mededeling

Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.

Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.

Lezen: De BVD in de politiek, door Jos van Dijk

Mededeling

Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

The Berlin consensus

, door

Een bijdrage van Philip Whyte, senior research fellow at the Centre for European Reform.

A broad consensus appears to have emerged across northern Europe on what ails the eurozone. The region’s current predicament, on this view, is the result of fecklessness and irresponsibility in geographically peripheral member-states. Countries in the periphery ran into difficulty because they mismanaged their public finances and lost ‘competitiveness’. The road to redemption, on this analysis, is for the peripheral countries to consolidate their public finances and embrace supply-side reforms. The task at EU level is to keep member-states on the straight and narrow by making sure that they comply with the fiscal rules and do what is required to remain ‘competitive’. This view, which is having a decisive influence on reforms to way the eurozone is run, coincides with that of the German government. Let us, then, call it the ‘Berlin consensus’.
As an analysis of what ails numerous economies across Europe, the Berlin consensus has much to commend it. There is no question that some countries have mismanaged their public finances. Greece, where governments disguised their profligacy by cooking the data, is the most egregious example. Nor is there any question that many ‘peripherals’, particularly across Southern Europe, face daunting supply-side challenges: low productivity, high drop-out rates from secondary education, inflexible labour markets, insufficient competition in services markets, rapidly ageing populations and low effective ages of retirement are a toxic brew. All these countries are on unsustainable paths and must push through thoroughgoing economic reforms. Depressingly, their reform efforts have been among the most pedestrian in the EU.