‘Ayn Rand Made Me a Communist’
Zo kan het ook gaan, mensen.
Ayn Rands pleidooien voor ongebreideld egoïsme en radicale economische ongelijkheid vallen met een beetje creativiteit prima in te passen in een algemener conservatief frame. En dat komt sommige conservatieven goed uit. Binnen de bredere conservatieve beweging is Ayn Rand altijd een controversieel figuur geweest. Aan de ene kant biedt haar dualistische wereldbeeld – waarbij zij onderscheid maakt tussen heroïsche producenten en profiterende uitvreters – een duidelijke rechtvaardiging voor radicale sociale en economische ongelijkheid. En dat is uiteraard iets wat conservatieven, die bestaande ongelijkheid in stand wensen te houden, of zelfs willen vergroten, natuurlijk prima bevalt. Aan de andere kant vielen veel van Rands filosofische overtuigingen, met name haar militante atheïsme, juist weer niet in goede aarde. Ook traditionele religieuze overtuigingen maken immers deel uit van de status quo en kunnen bovendien worden gebruikt om het belang van aardse ongelijkheid ondergeschikt te maken aan dat van een toekomstige hemelse beloning.
Zo kan het ook gaan, mensen.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
COLUMN - Ik had het niet bevroed, maar toch lijkt het waar te zijn: veel mensen geloven niet in waarheid. Ik ben er nog niet achter welke vorm van waarheid het betreft – een soort statische ‘de waarheid’, ware dingen überhaupt, of waarheid over ideologische vragen. Het lijkt steeds een beetje te verschuiven en niet iedereen denkt hetzelfde. Toch zit er aldoor iets in wat mij verwondert; met het ontkennen van ‘waarheid’ komt steevast een verwerping van rationaliteit als een zinvolle manier om over de wereld na te denken.
Het leek me zo eenvoudig: je hebt de wereld. Dat is de werkelijkheid. Daar kun je een ‘belief’ over hebben, iets waarvan je denkt dat het klopt. Als je belief klopt, dan is het waar. Als het niet klopt, dan is het niet waar. Met andere woorden: als Klaasje boos is en ik kom tot de overtuiging dat Klaasje boos is, dan geloof ik iets waars. Als ik vervolgens zeg “Klaasje is boos”, dan zeg ik ook iets waars. Als de aarde rond de zon draait en ik kom tot de overtuiging dat de aarde rond de zon draait, dan geloof ik iets waars. Als ik dat vervolgens uitspreek, dan zeg ik bovendien iets waars.
INTERVIEW - Welke ideologie legde de basis voor het desastreuze beleid in de financiële sector? Een gesprek met Hans Achterhuis over beroemde filosofen en hun aanhangers die zich blindstaarden op een vrije markt.
‘Het woord “neoliberaal” lijkt bijna een scheldwoord in de huidige tijd, dat is zeker niet mijn bedoeling.’ Ik ben nog maar net binnen en filosoof Hans Achterhuis vertelt gelijk over de uiteenlopende reacties op zijn boek De utopie van de vrije markt. ‘Ik krijg af en toe mailtjes van mensen die zeggen: “U hebt het verkeerd begrepen. Filosofe Ayn Rand had het niet zo gewild.” Dat kan, maar de visie die ik beschrijf staat toch echt letterlijk in haar boek.’
Hij heeft me bij hem thuis uitgenodigd. Een prachtig appartement met hoge plafonds, grote ramen en een enorme boekenkast, zoals je van een filosoof verwacht. Achterhuis schreef in 2010 het boek De utopie van de vrije markt, over de ideologie die belangrijk is (geweest) voor de kopstukken in de financiële wereld. Ik spreek met hem over de grote filosofen achter het vrijemarktdenken, de staat van de Europese Unie en mijn generatie, die misschien juist een nieuwe ideologie nodig heeft.
Waar komt het idee van een vrije markt vandaan?
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Walter Block is hoogleraar economie, senior fellow bij het Ludwig von Mises Institute en een gerenommeerd anarcho-libertarisch ideoloog.
Onlangs was hij te gast in het progressieve radioprogramma The Majority Report van Sam Seder, waarin Block zijn stelling verdedigde dat bedrijven het recht moeten hebben om zwarten en joden te discrimineren, omdat homo’s en hetero’s immers ook hun bedpartners discrimineren op basis van geslacht.
Wanneer de hoogleraar onderbroken wordt omdat hij een stropop maakt van het standpunt van zijn gastheer of de vraag ontwijkt, barst hij uit in een gilpartij.
Het hele gesprek is hilarisch, ook al vanwege de kronkelredeneringen waarmee deze libertariër de legalisering van discriminatie bepleit.
OPINIE - Bewijst de economische crisis het ongelijk van het kapitalisme, zoals Denker des Vaderlands Hans Achterhuis beweert? Allerminst, vindt student Yernaz Ramautarsing.
Ayn Rand (1905-1982), de in de VS populaire Joods-Amerikaans-Russische schrijfster, was in Nederland tot een paar jaar geleden een vergeten filosofe. Het was Denker des Vaderlands Hans Achterhuis die haar herintroduceerde in het academische debat door haar te beschuldigen van het veroorzaken van de huidige financiële crisis. Dat deed hij in zijn boek ‘De utopie van de vrije markt’ (2010), waarvan dertigduizend exemplaren verkocht zijn. Hoe is dit verkoopsucces te verklaren? De sleutel is níet de onbekende Ayn Rand, maar Alan Greenspan, voormalig voorzitter van de Federal Reserve (Fed), het stelsel van Amerikaanse centrale banken. Hij is volgens Achterhuis verantwoordelijk voor onze financiële crisis en tevens de belangrijkste intellectuele volgeling van Ayn Rand.
In zijn jongere jaren was Alan Greenspan een leerling van Ayn Rand en behoorde hij tot haar intieme kring. In die tijd ontwikkelde Greenspan zijn visie op de economie; in 1965 leverde hij een bijdrage aan het boek ‘Capitalism: The Unknown Ideal’ van Ayn Rand. Daarin schrijft hij over de Fed hoe dit instituut ingegrepen had tijdens de crisisjaren dertig: het had geld de economie ingepompt en zo speculatieve investeringen aangewakkerd. Deze inmenging verstoorde het evenwicht op de markt. Dit leidde uiteindelijk tot gebrek aan vertrouwen onder handelaren. Greenspan: ‘Het resultaat was het ineenstorten van de Amerikaanse economie.’
OPINIE - De hogepriesteres van het kapitalisme, Ayn Rand, en haar trouwe volgeling Alan Greenspan creëerden een utopie die onhoudbaar bleek.
Wat bepaalde de invloed van filosofe Ayn Rand op econoom Alan Greenspan? Bij het debat daarover zijn drie uitgangspunten fundamenteel. In de eerste plaats gaat een bekende sociologische wetmatigheid op over sektes of kleine groepen die pretenderen een absolute waarheid in pacht te hebben. Daarin komen vaak spanningen voor, gevolgd door uitstotingen van leden.
Mooi voorbeeld: de objectivisten, aanhangers van de filosofie van Ayn Rand. Zowel tijdens haar leven als na haar dood, werd er heftig gestreden over de ware leer. De meest spectaculaire breuk in de groep jonge bewonderaars die zij om zich heen verzamelde (en die, wonderlijk genoeg gezien haar nadruk op het belang van het individu, The Collective heette), was met Nathaniel Branden. Deze psycholoog was officieel de belangrijkste vertegenwoordiger van het objectivisme naar de buitenwereld, en stond bekend als de door haarzelf aangewezen opvolger van Rand. De groepsleden wisten niet dat hij, ondanks het grote leeftijdsverschil, in het geheim ook haar minnaar was.
Toen uitkwam dat Branden de voorkeur aan een jongere vrouw had gegeven, werd hij op staande voet door Rand geëxcommuniceerd. In veelvoud ging er een officiële verklaring uit dat hij een verrader van de leer was en dat hij niet meer namens de beweging mocht spreken. Iedere objectivist moest zich voortaan van contacten met Branden onthouden. Een van de eersten die, zonder enig nader onderzoek, de publieke verklaring blind ondertekenden, was Alan Greenspan.
Dat kan! Sargasso is een collectief van bloggers en we verwelkomen graag nieuw blogtalent. We plaatsen ook regelmatig gastbijdragen. Lees hier meer over bloggen voor Sargasso of over het inzenden van een gastbijdrage.
There are two novels that can change a bookish fourteen-year old’s life: ‘The Lord of the Rings’ and ‘Atlas Shrugged’. One is a childish fantasy that often engenders a lifelong obsession with its unbelievable heroes, leading to an emotionally stunted, socially crippled adulthood, unable to deal with the real world. The other, of course, involves orcs.
Voor wie ‘m nog niet kende.
Voor de liefhebbers: een alleraardigste biografie van Ayn Rand in stripvorm, inclusief uitleg van haar ‘filosofische’ kerngedachten.
Ayn Rand en daten, daar kun je alleen maar grappen over maken.