Wat was er voor de oerknal? Waarom weten wij zo zeker dat er kernexplosies in de zon plaatsvinden? En wat zijn zwarte gaten nou precies? Voor filosofisch ingestelde kinderen is er een mooi boekje verschenen over de geschiedenis van het universum. Hubert Reeves behandelt in dialoogvorm een keur aan vragen die ingaan op allerlei aspecten van het heelal. Als grootvader is hij met zijn kleindochter in gesprek over zijn vakgebied: de astronomie. Vanuit hun ligstoelen bekijken zij de nachtelijke sterrenhemel. Het boek begint met een hoofdstukje over de menselijke voortplanting. Dat lijkt misschien overbodig in een kinderboek over sterrenkunde, maar het heeft toch een functie: Reeves wil zijn kleinkind uit leggen dat wij zelf ook sterrenstof zijn. Hij gebruikt in het boek vaker huis- en tuinbegrippen om het universum te beschrijven. Bijvoorbeeld: het heelal kun je vergelijken met een rozijnenpudding en ons sterrenstelsel is net een bijenkorf. Dat is de kracht van dit kinderboek: abstracte feiten over het universum worden uitgelegd aan de hand van alledaagse voorbeelden.
Natuurkundige Saul Perlmutter sleept een halve Nobelprijs in de wacht (hij moet hem delen met Brian P. Schmidt) voor zijn werk over de versnelling van het heelal en de rol van donkere energie daarin. Dit filmpje legt heel duidelijk uit waar Perlmutter mee bezig is geweest.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
De zonnecyclus: je kon er altijd je klok op gelijk zetten. Iedere elf jaar groeit het aantal zonnevlekken tot een hoogtepunt, waarna het weer nagenoeg tot een nulpunt daalt. Maar de huidige zonnecyclus, die in 2008 begonnen is, lijkt één van de zwakste ooit gemeten te worden. En nieuwe meetmethoden en -instrumenten lijken nu aanwijzijngen op te leveren dat de zon misschien wel een cyclusje over wil slaan.
Zonnevlekken zijn donkere vlekken op het oppervlak van de zon. Het bijvoegelijk naamwoord ‘donker’ moet hier nogal relatief genomen worden, de vlek is nog altijd 5000 keer lichter dan de maan. Wat zonnevlekken precies zijn, is niet helemaal duidelijk, maar het lijkt in ieder geval te gaan om een magneetveld wat afwijkt van die van het omliggend zonne-oppervlak. Als de afwijking te groot is, ontstaat er een soort tunnel-effect die door het oppervlak heen boren. In het ontstane dipje gaat de temperatuur omlaag. Waar kleinere zonnevlekken in enkele minuten verdwijnen, blijven sommige dagen en weken in stand.
Grote zonnevlekken kunnen met het blote ook worden waargenomen (NIET DOEN), en de eerste waarnemingen dateren van voor Christus. De ontdekking van het cyclische van de zonnevlekken werd gedaan in 1843 door de Duitse astronoom Samuel Heinrich Schwabe. Zonnevlekken -en dus de cyclus- kunnen worden gebruikt om verstoringen in de ionosfeer te voorspellen en hebben als zodanig invloed op radio- en satelliet-communicatie (ik zeg het er maar even bij, om aan te tonen dat astronomie wel degelijk toegepast onderzoek kan zijn).
The Hubble Space Telescope has zoomed in on one of the most fascinating, yet mysterious, cosmic objects to be found in recent years. The green gaseous structure is known as Hanny’s Voorwerp (Hanny’s Object in Dutch) and its existence had astronomers confused for some time.
Discovered in 2007 by Hanny van Arkel, a Dutch schoolteacher participating in the Galaxy Zoo project, the object defied explanation. Now, Hubble has managed to capture a detailed view of the intergalactic oddity, revealing that it’s not just a dead cloud of gas being lit up by the dying embers of an ancient quasar, it’s showing signs of star birth.
Meer verstrooiing bij The Presurfer.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
Waarom heeft een week eigenlijk 7 dagen?
Sommige dingen lijken zo voor de hand liggend dat je er eigenlijk nooit bij stil staat, zeker iedereen die is opgegroeid in de dominante Joods-Christelijk traditie. De bijbelse God was immers zes dagen druk doende met de schepping. Dan, in genesis 2:2: “Op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte hij van het werk dat hij gedaan had. God zegende de zevende dag en verklaarde die heilig, want op die dag rustte hij van heel zijn scheppingswerk.” Ook in de tien geboden in Exodus is trouwens een duidelijke verwijzing terug te vinden naar de sabbat als rustdag.
Toch is deze verklaring verre van bevredigend en dat niet alleen omdat het bijbelse verhaal allegorisch van aard is. Het verklaart de 7-daagse week vanuit een verzonnen scheppingsverhaal, terwijl de bijbelse week, zoals veel meer joodse culturele elementen, historisch gezien gewoon terug grijpt op de veel oudere Soemerische week. Deze werd ingesteld door de Soemerische heerser Shulgi (2094-2047 v.C.).
De zogenaamde Umma kalender verspreidde zich via de latere Babylonische kalender door heel Mesopotamië en de Levant. De zon (Utu), maan (Nanna) en de vijf zichtbare planeten aan de nachtelijke hemel Mercurius (Enki), Venus (Inanna), Mars (Gugalanna), Saturnus (Ninurta) en Jupiter (Enlil) zouden als inspiratie hebben gediend voor een zevendaagse week. Zeven is dus wellicht toeval: als ook de buitenplaneten zichtbaar waren geweest, hadden we volgens deze logica een week met meer dan zeven dagen gehad. Ook de oude Grieken namen deze indeling over.
De woensdagmiddag is op GeenCommentaar Wondere Woensdagmiddag. Met extra aandacht voor de nieuwste ontwikkelingen in Wetenschap- en Techniekland.
Langzaam aan, beetje bij beetje maar gestaag wordt er door astronomen gewerkt aan een antwoord op één van de Grote Vragen: zijn we alleen in het universum of hebben we buren? Alle speculaties en berekeningen ten spijt is er eigenlijk maar één manier waarop we zeker weten hoe de zaken ervoor staan, we zullen het met onze eigen ogen moeten zien. Empirisch bewijs van buitenaards leven dus. Geen gemakkelijke opgave, gesteld dat het voorlopig nog wel even buiten ons bereik zal blijven om zelfs maar naar de meest dichtstbijzijnde sterren te reizen. De aanpak die astronomen nu voor handen hebben gaat dan ook niet uit van dichtbij zijn maar van heel goed kijken. Om precies en ver te kunnen kijken bouwen de heren en dames sterrenkundigen aan de ene kant steeds grotere telescopen en lanceren ze aan de andere kant steeds betere telescopen de ruimte in, waar ze geen last hebben van lichtvervuiling en dampkringen.
In mei 2009 werd de Kepler sonde gelanceerd door NASA. Deze satelliet bestaat uit een hele grote telescoop die gebruikt wordt om exoplaneten te ontdekken. Exoplaneten zijn planeten die horen bij andere sterren dan onze zon en aangezien al het bekende leven zich tot nu toe op planeten bevindt is het een zinnige eerste stap om naar nieuw leven te zoeken (hoewel het volgens sommigen waarschijnlijker is dat buitenaardsen op de manen van die exoplaneten zullen leven).
Tot op heden werden exoplaneten ontdekt door te zoeken naar zogenaamde ‘wobbelende’ sterren. Door de aantrekkingskracht van hun planeten draaien deze sterren niet geheel rond hun eigen as maar wiebelen ze een beetje heen en weer (zoals een kogelslingeraar ook niet geheel rond zijn as draait). Dit is alleen merkbaar het geval als de exoplaneet erg groot is. De planeten die tot nu toe gevonden zijn (bijvoorbeeld door de Hubble telescoop) zijn dan ook van het formaat Jupiter en dus niet bewoonbaar voor Aarde-achtig leven. De zoektocht naar exoplaneten is tot nu toe erg succesvol. Er zijn inmiddels al meer dan 400 (grote) exoplaneten ontdekt.
Sargasso is een laagdrempelig platform waarop mensen kunnen publiceren, reageren en discussiëren, vanuit de overtuiging dat bloggers en lezers elkaar aanvullen en versterken. Sargasso heeft een progressieve signatuur, maar is niet dogmatisch. We zijn onbeschaamd intellectueel en kosmopolitisch, maar tegelijkertijd hopeloos genuanceerd. Dat betekent dat we de wereld vanuit een bepaald perspectief bezien, maar openstaan voor andere zienswijzen.
In de rijke historie van Sargasso – een van de oudste blogs van Nederland – vind je onder meer de introductie van het liveblog in Nederland, het munten van de term reaguurder, het op de kaart zetten van datajournalistiek, de strijd voor meer transparantie in het openbaar bestuur (getuige de vele Wob-procedures die Sargasso gevoerd heeft) en de jaarlijkse uitreiking van de Gouden Hockeystick voor de klimaatontkenner van het jaar.
