COLUMN - “We stonden met het hele gezin op de binnenplaats. Mijn vader en moeder, tien broers en zussen en ik. Ook al was ik nog maar vier jaar, de beelden zal ik nooit vergeten. Het was een avond met een prachtige zonsondergang. Rondom ons stonden overal Duitse soldaten.
De silhouetten van vrachtwagens en een motor met zijspan. Mannen in uniformen liepen het huis in en uit en keken ook in de beide schuren op het erf. Ze praatten voor mij onverstaanbaar met elkaar. Overal zag ik het licht van zoeklampen.
We hebben er gestaan tot ze gevonden hadden wat ze zochten: een radio en onverwacht op de koop toe ook nog een geweer met patronen. Mijn vader moest in het zijspan van de motor gaan zitten, mijn beide oudste nog thuiswonende broers werden in één van de vrachtwagens geladen.
Zo zag ik ze vertrekken. Een film die ik telkens weer zie, met mijn ogen open of dicht het maakt niet uit. De lichten van de wegrijdende colonne doofden langzaam uit.
Ons huis leek er weer net zo uit te zien als elke avond. Het huis en erf met schuren opgenomen in de nacht, alleen in de kamer zag ik een lampje branden. We gingen naar binnen. Mijn broers werden de daaropvolgende dag vrijgelaten, mijn vader keerde nooit terug.”
Achterbleef een verscheurd gezin, waarvan de moeder kort na het einde van de oorlog tot overmaat van ramp ook nog eens onverwacht overleed. Elf weeskinderen bleven achter.
Toen ik dit verhaal hoorde werd ik stil. Mijn buurman slikte en zei: “Later zijn we er achter gekomen dat mijn vader via kamp Amersfoort naar een Duits werkkamp voor politieke gevangenen was afgevoerd. Lange tijd was er alleen maar het sterke vermoeden: wellicht overleden.”
Pas jaren later bleek uit Rode Kruis documenten, dat hij inderdaad begin 1945 in een werkkamp in Meppen, vlakbij de Nederlandse grens onder barre omstandigheden was overleden. We spraken af er later nog eens op terug te komen. Bij de deur zei hij, zich half omdraaiend: “Ik belast je er toch niet mee hè”.
Ik schudde mijn hoofd. Die avond kon ik echter niet in slaap komen.
Het verhaal heeft me niet meer losgelaten. We praten nog regelmatig over die ingrijpende gebeurtenis- nu 73 jaar geleden- die zijn hele verdere leven heeft bepaald. Met verbazing, ontroering, boosheid en verdriet heb ik in de loop der tijd bij stukjes en beetjes zijn hele levensverhaal gehoord.
Het is letterlijk om stil van te worden. Het belang van de twee minuten stilte op 4 mei hebben door het verhaal van mijn buurman voor mij nog meer reliëf gekregen. Vanavond om 20.00 uur, denk ik ook even aan mijn buurman, zijn vader, moeder en tien broers en zusters.