Stikstofdepositie: onherroepelijk de PAS afgesneden?

Foto: copyright ok. Gecheckt 10-02-2022

Eerder dit jaar oordeelde de Raad van State dat de programmatische aanpak stikstof (PAS) niet als toe­stem­mings­ba­sis voor ac­ti­vi­tei­ten mag wor­den ge­bruikt. De Raad van State vond dat de PAS onvoldoende zekerheid bood dat de stikstofdepositie in Natura 2000 gebieden daadwerkelijk gaat dalen en daarmee dus ook onvoldoende bescherming bood aan natuurgebieden. Inmiddels heeft de rechter ook een streep getrokken door een bestaande en onherroepelijke vergunning. De rechter stelt: een vergunning die onder een verkeerde voorwaarde is verstrekt moet weer onder de loep worden genomen. Daarmee komen veel meer dan de 18.000 projecten waar NRC eerder over berichtte in de knel. Intussen is Mobilisation for the Environment, de milieuorganisatie die de PAS bij de Raad van State liet sneuvelen, acties begonnen tegen meerdere bestaande vergunningen.

Wat was de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS)?

De PAS was het logische vervolg op het nationaal samenwerkingplan luchtkwaliteit (NSL). Toen begin van deze eeuw de luchtkwaliteit niet voldeed aan de Europese normen en de bouw daardoor stil viel werd het NSL in het leven geroepen. Doel was om projecten doorgang te laten vinden en tegelijkertijd maatregelen voor verbetering van de luchtkwaliteit door te voeren, die soms pas op termijn effect zouden hebben. In 2012 koos het Kabinet met de PAS dezelfde route voor de aanpak van de neerslag van stikstof in natuurgebieden (met name ammoniak en stikstofoxides). De Raad van State uitte in haar voorlichting met be­trek­king tot de Pro­gram­ma­ti­sche Aan­pak Stik­stof al haar bedenkingen. Zeven jaar later bevestigde de Raad van State dit in haar oordeel over het uiteindelijke wetsvoorstel. Verleende en onherroepelijke vergunningen zouden niet worden aangetast volgens de uitspraak van de Raad van State. Een recente uitspraak van de rechtbank van Oost-Brabant gooit dit laatste beetje zekerheid volgens Trouw aan diggelen. Verleende vergunningen die de beschermde natuurgebieden in gevaar brengen, kunnen weer worden ingetrokken, zo waarschuwen advocaten.

De rechter stelt: een vergunning die onder een verkeerde voorwaarde is verstrekt moet weer onder de loep worden genomen en het PAS is zo’n verkeerde voorwaarde. Daarmee komen veel meer dan de 18.000 projecten waar NRC eerder over berichtte in de knel, want het credo ‘een verleende vergunning is een verleende vergunning’ schuurt volgens Trouw met de Europese uitgangspunten.

Een vergunning mag of moet van Europa worden ingetrokken als de door stikstof getroffen natuur­gebieden in slechte staat zijn en zij er na al dat bouwen of uitbreiden op achteruitgaan. Tenzij bedrijven kunnen aantonen hoe ze dat laatste kunnen voorkomen. De Nederlandse natuurgebieden zijn er niet al te best aan toe. En het PAS, dat onterecht stelde met allerhande maatregelen de stikstofdepositie terug te dringen, is ongeschikt verklaard. Stikstofuitstotende vergunninghouders die aan de tand worden gevoeld hebben dus niet veel munitie om zich te weren.

Rechtszaken en handhavingsverzoeken tegen bestaande vergunningen

Mobilisation for the Environment is inmiddels in actie gekomen tegen de Amercentrale, die geen natuurvergunning heeft, en tegen Schiphol (pdf). Het is te verwachten dat het niet bij deze twee zaken blijft. Het enige dat nodig lijkt is dat een belanghebbende een bestaande vergunning, die verleend is op basis van de PAS, te discussie stelt. De tijd voor pappen en nathouden bij het aanpakken van stikstofoxides en ammoniak lijkt echt voorbij, Nederland moet aan de bak om de stikstofdepositie te verlagen. D66 lanceerde al een plan om de veestapel te halveren. De vraag is welke partij met voorstellen volgt.

Reacties (31)

#1 Hermie

Wat opvalt is dat het kabinet al een jaar weet dat het er aan zat te komen. https://www.nrc.nl/nieuws/2018/11/07/europese-hof-nederlands-stikstofbeleid-voldoet-niet-a2754251 Toch weet blijkbaar niemand een uitweg. Geen plan, maar ook geen noodwetten. Wie verzint een list?

  • Volgende discussie
#2 Krispijn Beek

Zullen we de listen dit keer buiten beschouwing laten en een oplossing zoeken, zoals de wet verlangt? Het verzinnen van een list heeft ons al 7 jaar vertraging van de aanpak van het probleem opgeleverd en bakken aan geld aan juridische procedures. Want dat de PAS mogelijk een probleem zou worden was al bekend in 2012, vanaf het moment dat de voorlichting van de Raad van State werd gepubliceerd.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Bismarck

@1: Als ik me niet vergis, is het een list geweest (die jarenlang tot in den treuren is gebruikt) die ons in deze problemen heeft gebracht.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Hermie

@3: Het is een probleem zodra je een probleem van maakt. NO2 in de lucht zie ik als een probleem, het veroorzaakt irritatie van de luchtwegen. Maar wat is nu eigenlijk natuur? Het is door de mens gedefinieerd. Van oorsprong is de Nederlandse delta een voedselrijke omgeving waar berken en varens groeien als kool. Door menselijke activiteiten ontstonden eeuwen geleden voedselarme gebieden. Andere vegetatie kreeg daardoor een kans. Vervolgens heeft de mens gezegd: Das mooi, ik noem dat natuur.

Overijverig hebben we half Nederland als Natura 2000 benoemd. Daar krijgen we ook miljoenen voor uit Europa. Maar we hebben ons daardoor wel vrijwillig aan handen en voeten laten binden.

Op zich is de PAS op de plaats niet verkeerd. Uitstel gedrag heeft niets opgeleverd. Maar gaat het nu om de veestapel of om hun uitwerpselen? https://www.boerenbusiness.nl/mest/artikel/10878276/mestprobleem-gaat-letterlijk-in-rook-op

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Frank789

@4: [ Overijverig hebben we half Nederland als Natura 2000 benoemd. ]
Bullshit, en dat weet je.

15% van Nederland is bos of open natuurlijk terrein, en dat is inclusief de productiebossen.

“… In Nederland 13,3% van het landoppervlak Natura 2000-gebied is. Maar dat is inclusief al de grote wateren zoals de kustgebieden, de Waddenzee, het IJsselmeer en de grote rivieren. Naar schatting blijft na aftrek van al dat water ongeveer 8% land over.”

8%…

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Hermie

@5: En als je die 13,3 % versnipperd over Nederland is heel Nederland bedekt met snippers….

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 lmgikke

@6 en je punt is? iets doen of niets doen?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Hermie

@7: Niets doen is geen optie. Er is een mestprobleem en daar moet je op korte termijn wat mee.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 majava

Max snelheid op wegen omlaag. Ben je van een hoop ellende af. Minder vee is veel moeilijker en heeft veel meer neveneffecten die niet geheel wenselijk zijn. Hard rijden op grote, rechte wegen is iets voor slechte autorijders. Iedereen kan het.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 majava

@10: Snijden in vee zet meer zoden aan de dijk, inderdaad. Alleen… Als het om uitgereden mest gaat, dan heeft het niet alleen maar iets met veeteelt te maken, maar ook met de akkerbouwgronden waar het op uitgereden wordt. Toch? Hoe ga je dat dan oplossen als je wel moet bemesten, maar je hebt minder vee die mest produceert -als je die maatregel neemt?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 Hermie

@11: Geen idee. Het is mijn aanname dat er veel meer mest beschikbaar is dan nodig voor de akkerbouw.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#13 Le Redoutable

“Overijverig hebben we half Nederland als Natura 2000 benoemd. Daar krijgen we ook miljoenen voor uit Europa.”

Dat gaat niet over subsidie maar van Europa moet ieder activiteit met natuurgebied gecompenseerd worden. In een dichtbevolkt landje als dat van ons betekend dat noodgedwongen elk stukje land met een grassprietje op een gegeven moment natuurgebied is en dat daarna het land op slot gaat. Typisch kortzichtig regelgedrag uit Brussel, als het al niet met opzet gebeurt. Ik durf te wedden dat o.a. de Franse boeren al staan te springen om een deel van onze handel over te nemen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Frank789

@6: Dubbel bullshit.
Het is maar 8% over het Nederlandse grondoppervlak verdelen.
Heb je wel eens een Natura 2000-kaartje bekeken? Frankrijk bv? Is echt niet anders dan in Nederland.

Als het aan rechts ligt blijft alleen de Veluwe over plus het waddengebied, de rest mag volgebouwd worden met woningen, distributiedozen en megastallen. Hét recept voor oververhitting en stank.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Hermie

@14: Nee, ik heb nog niet een natura 2000 kaartje van Frankrijk bekeken. Jij blijkbaar wel. Wat zijn de opvallende verschillen met Nederland?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#16 Frank789

@15: Er zijn geen verschillen. Hooguit dat Frankrijk meer snippers heeft dan wij.
Nederland is geen uitzondering en rechts moet ophouden te doen alsof die snippers “gecreëerd” zijn, in plaats van dat het zielige restantjes zijn van de expansiedrift van het kapitaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#17 Co Stuifbergen

@11: Wat Hermie zegt in @12 klopt:
In Nederland is te veel mest.
Veetelers hebben kwota opgelegd gekregen.
Met goed spreiden (mest van brabant naar Groningen rijden) en sjoemelen (in werkelijkheid niet naar Groningen rijden) kunnen veetelers hun kwotum een beetje opkrikken.

Maar onze landbouwgrond kan dus nog steeds prima bemest worden als de veestapel krimpt.

(Dat we meer mest produceren dan de landbouwgrond verwerken kan, komt volgens mij doordat we veevoer importeren.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#18 Bismarck

“Het is een probleem zodra je een probleem van maakt.”
Ja precies die mentaliteit dus. Nee, het is ook een probleem voor je het als zodanig erkent. En door je kop jaren in het zand te steken gaat het probleem niet weg, zo is nu gebleken.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#19 Michiel de Pooter

@18: Ik mag aannemen dat die verongelijktheid gespeeld is ? Jij zult niet weten waarom dit “probleem” niet eerder geadresseerd is.
Geen enkele regering zit er op te wachten om de halve economie stil te leggen. En elke 4 jaar zijn er weer verkiezingen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#20 Bismarck

@19: Je liegt. De halve economie had helemaal niet plat hoeven te liggen als dit probleem eerder geadresseerd was. Maar wegkijkers (ik begrijp uit je post, zoals jij) hebben het probleem nu zo lang laten liggen dat het probleem gegroeid is tot proporties die tot drastische maatregelen hebben geleid. En dan roepen de wegkijkers ineens “boehoe we moeten de halve economie platleggen alleen maar om een paar verdwaalde aalscholvers in een ondergelopen wei”.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#21 Hermie

De akkerbouw moet dus anders. Het schijnt ook te kunnen.
https://www.dvhn.nl/economie/Akkerbouw-zonder-mest-het-kan-22859747.html

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#22 GerritB

@21: In de VS zijn er enkele boeren die hier al jaren mee experimenteren, zij noemen zich ‘undercover farmers’
Hier een youtube video.

https://www.youtube.com/watch?v=nWXCLVCJWTU

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#23 Michiel de Pooter

@20: Ach ja, misschien is het wel een fantoom-probleem, want vorig jaar was het nog geen probleem. En het jaar daarvoor ook niet. En het komt ook nog uit Brussel, waar ze zich ook druk maken over de kromming van bananen en komkommers en de vermogens van stofzuigers. Lekker geloofwaardig allemaal.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#24 sikbock
  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#25 Frank789

@23: [ Lekker geloofwaardig allemaal. ]
Heb je het over jezelf?
Was jij dat die met een plastic zakje met vis stond te zwaaien of was dat Boris Johnson?

“Examples cited as Euromyths include stories about rules banning mince pies, prawn cocktail crisps, curved bananas and mushy peas.”

En als domme consumenten blijven kiezen voor hoge wattages in plaats van efficiency, en producenten daar aan toegeven, dan is het logisch dat de overheid ingrijpt op Europees niveau. Met auto’s vinden we dat heel gewoon, dus waarom niet bij stofzuigers?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#26 Michiel de Pooter

@25: Je hebt de essentie van mijn verhaal niet begrepen. Gaat mij niet zozeer over de domheid van Brussel, maar meer om de prioritering van problemen. Stikstofprobleem is misschien best een ernstig milieuprobleem, maar kadert in veel andere nog veel ernstigere problemen, zoals het overbevolkingsprobleem en het economische-groei-probleem, die (merkwaardigerwijs) helemaal niet of veel minder als “probleem” worden gelabeld. Integendeel zelfs, mensen met kinderen ontvangen nog steeds kinderbijslag en de ECB gooit de rente omlaag en zet de geldpers aan om de economie te stimuleren (=meer stikstof, meer CO2 en meer milieuschade).

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#27 Hermie

@26: Met het stikstof-probleem kunnen we ook vertellen waarom dat een probleem is. Wat is overbevolking in Nederland? Waarom is dat een probleem? Het is toch niet zo dat de mensenpoep de natuur bedreigt? De uitstoot van het verkeer is een probleem, niet de mensen die in de auto zitten.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#28 lmgikke

@26 dat is idd het issue, juiste prioritering.

Jarenlang heeft het stikstof probleem niet de juiste prioriteit gekregen, en daarom is het nu een groter probleem geworden.

en: ” en het economische-groei-probleem, die (merkwaardigerwijs) helemaal niet of veel minder als “probleem” worden gelabeld. ”

Pardon? (of ik begrijp je verkeerd) maar het economische groei probleem is de laatste 20 jaar ALTIJD op de hoogste prio gezet. ALLES moest wijken voor maar meer economische groei (op korte termijn).

Kijk nu naar Schiphol, moet maar doorgroeien (voor de overstappers, niet voor de Nederlander) met alle (gezondheid) schade en overlast tot gevolg. Want dat is goed voor de Nederlandse economie zegt men.

ONZIN, als we alle schade meenemen van alleen al de geluidsoverlast (mensen die slechter slapen, zijn minder productief….. redeneer maar door…) dan kost het de samenleving meer dan dat Schiphol opbrengt. Dus zou het in het belang van Nederland , sterker nog in het belang van de economische groei van Nederland op de langere termijn, dat Schiphol NIET uitbreidt. Wellicht zelfs zou moeten krimpen. Alleen al door de toegenomen arbeidsproductiviteit van de tienduizenden Nederlanders die slaapproblemen hebben van geluidsoverlast door Schiphol nu.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#29 Michiel de Pooter

@27: Overbevolking moet je wel breed trekken; Misschien niet teveel mensen in NL, maar wel teveel mensen die hoogwaardige economische activiteiten ontplooien zoals wonen, werken en ontspannen op een kleine ruimte en druk leggen op de ecologie.
Wij leven nu eenmaal niet als Touaregs in een tent met een paar schapen en als Eskimo’s in een iglo met een visstok.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#30 Michiel de Pooter

@28: Beste, ik parkeer dat stikstofprobleem (net als klimaat) onder wicked. Schiphol ligt in het verlengde daarvan. Ik heb daar eerlijk gezegd geen pasklare oplossing voor. Schiphol voor een kwart of voor de helft dichtgooien is een oplossing, maar dan weet je zeker dat je er 100 nieuwe problemen gratis bijgeleverd krijgt. En wat economische groei betreft; Velen onderschatten het verleidingsaspect van werkgelegenheid, welvaart en welzijn wat nu eenmaal ingebakken zit in economische groei en maar moeilijk kan worden weerstaan door politici en beleidsmakers.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#31 Frank789

@29: [ Overbevolking moet je wel breed trekken ]

Nu, je kunt elke werkdag rond 5 uur op de radio horen hoe overbevolkt we zijn.

En: in „Amsterdam 600 voetbalvelden verdwenen aan groen”
“Sportvelden met kunstgras blijft de gemeente meetellen als ‘groen’ ”

https://www.nrc.nl/nieuws/2019/09/19/zijn-de-beroemde-groene-scheggen-in-gevaar-a3973775

  • Vorige discussie