ELDERS - Ontspanning in de relaties tussen het westen en Rusland is ver weg.
De NAVO heeft deze week besloten een enorme troepenmacht te stationeren aan de grenzen met Rusland. Canada neemt de leiding in Letland met 400 soldaten, aangevuld met troepen uit Italië, Albanië, Polen en Slovenië. In Litouwen krijgt Duitsland de leiding met 600 soldaten. Zij krijgen hulp uit België, Luxemburg, Nederland, Frankrijk, Kroatië en Noorwegen. Het Verenigd Koninkrijk gaat voorop in Estland met 800 soldaten. De Verenigde Staten sturen 900 man naar Polen.
In Roemenië komt een ‘Zwarte Zee’- brigade met 5000 soldaten uit een groot aantal landen, waaronder ook Nederland. Roemenië haalde eerder dit jaar de woede van Rusland op de hals toen het besloot een Amerikaans anti-raketsysteem op zijn grondgebied toe te laten. Een paar jaar geleden had president Obama daar tot tevredenheid van Poetin nog van afgezien.
Noorwegen gaat een paar honderd man huisvesten op de militaire basis Vaernes, in het midden van het land. Het is voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog dat het land vreemde soldaten permanent toelaat op het eigen grondgebied. De laatste keer dat buitenlandse soldaten in het land gelegerd waren was toen het Russische Rode Leger tegen de Duitsers streed.
Rusland plaatste eerder deze maand Iskander raketten in Kaliningrad, de Russische exclave tussen Polen en Litouwen. En het werkt aan een nieuwe nucleaire langeafstandsraket die tweeduizend maal krachtiger zou zijn dan de bom op Hiroshima. Een Britse expert: “De huidige zijn meer dan dertig jaar oud. Zelfs als je de beste relaties had met de Navo, dan nog wil je als land je raketten up-to-date houden. Maar natuurlijk is president Poetin ook blij dat dit in de pers komt als een agressieve daad. Hij wil zijn onvoorspelbaarheid en zijn belang benadrukken.”
De hervatting van de Koude Oorlog uit zich als vanouds in gepeperde uitspraken over en weer. Rusland kan een conventionele oorlog in Europa voeren én winnen, zei de Russische ambassadeur in Londen, Alexander Karamenko, onlangs. De stafchef van het Amerikaanse leger, generaal Mark A. Milley, antwoordde met de verwachting dat een nieuw conflict ‘zeer dodelijk’ zijn, “het ergste wat we gezien hebben sinds de Tweede Wereldoorlog”. Valt zo’n conflict niet te vermijden? Nee, zegt Milley, landen streven in een chaotische wereld nu eenmaal hun eigenbelang na. “We hebben geen keuze”, besloot hij zijn toespraak. “De vijand bereidt zich voor.” Noch de huidige Amerikaanse president, noch de gedoodverfde winnaar van de aanstaande presidentsverkiezingen sprak hem tegen.
De Europese Unie stelt zich voorzichter op. Dat kan ook niet anders gezien de verdeeldheid in Europa over een passende houding tegenover Rusland. Er komt geen uitbreiding van de sancties als reactie op de Russische bombardementen in Syrië, maar ze worden ook niet ingetrokken. Het is een compromis tussen Italië, Oostenrijk en Spanje enerzijds, landen die de handelsrelaties met Rusland niet op het spel willen zetten en anderzijds de voormalige Oost-Europese satellietstaten van Sovjet-Rusland die, samen met de Verenigde Staten, Rusland meer onder druk willen zetten.
In de handselsrelaties is deze week een sprankje hoop op ontspanning gekomen nu het Russische staatsbedrijf Gazprom tegemoet wil komen aan de bezwaren van de EU tegen de voorwaarden waaronder het bedrijf gas levert aan de lidstaten. De Europese Commissie besloot vorig jaar Gazprom officieel in staat van beschuldiging te stellen vanwege overtreding van de Europese mededingingsregels. Gazprom wil nu meewerken aan een schikking waarmee het bedrijf een boete van de Europese Commissie vanwege machtsmisbruik kan voorkomen. Maar een nieuw conflict over energieleveranties is op komst na de ondertekening onlangs in Istanboel van een akkoord over een gaspijplijn via Turkije, een project dat de mislukte South Stream via Bulgarije moet vervangen. Het nieuwe plan, dat Oekraïne als doorvoerland overbodig moet maken, vereist volgens Michail Kroetichin, energie-expert van het consultancybureau RusEnergy, een kolossale investering die het gastransport heel duur gaat maken. En dus hoef je bij de huidige lage gasprijzen op geen enkele winst te rekenen. Het lijkt, mede gezien de onzekerheid van verdere doorvoer naar Europa, meer politiek geïnspireerd dan economisch haalbaar.
Kan handel als drijfveer sterk genoeg zijn om oorlog te voorkomen? Of moeten we onze hoop stellen op geldgebrek?
Reacties (22)
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_military_expenditures
De oorlog is allang bezig. Of zijn Ukraine en Syrie op zichzelf staande conflicten?
@2: Je kunt deze conflicten niet vergelijken met een wereldwijd conflict dat achter de dreiging met een nieuw Koude Oorlog schuil gaat. Oekraïne en Syriër zijn burgeroorlogen, die gecompliceerd worden door inmenging van een of beide grootmachten Rusland en de VS. Maar dat is nog wel iets anders dan een oorlog tussen de NAVO en Rusland.
“Enorme troepenmacht” en als ik het artikel lees, dan gaat het over een paar duizend soldaten. Is dat enorm?
Zeker gezien de 330.000 soldaten die Rusland inmiddels aan onze grenzen heeft staan?
@2
Die conflicten zijn op initiatief van Rusland of Rusland heeft zich er uit eigen wil intensief mee bemoeit. Belangrijk is welke conclusie we er uit kunnen trekken. En die conclusie is dat Rusland op geen enkele wijze het conflict en oorlogsmisdaden schuwt. Een tweede conclusie is dat Rusland een openlijke grootschalige oorlog vermijdt.
Bij die tweede conclusie past een kanttekening. Het gaat slecht met de economie en de inhoud van de staatskas in Rusland. De geschiedenis leert dat er dan vaak gezocht wordt naar een uitweg d.m.v. een openlijke oorlog.
De troepenconcentratie aan de westgrens van Rusland kan door Rusland worden opgevat als een daad van agressie. Maar tevens als een fikse waarschuwing. Mocht Rusland daadwerkelijk tot een kernoorlog over gaan, (op conventionele wijze gezien hebben ze geen enkele kans tegen het westen) dan dient het westen het signaal af te geven dat dat een héél slecht idee is.
Ondertussen moeten we maar hopen dat Trump niet president wordt. Maar om het over wikileaks te hebben is niet verstandig op Sargasso.
@4: Enorm is altijd relatief, ja. Het gaat natuurlijk om de nieuwe stappen die het conflict doen escaleren. @5: Er is niets tegen een ‘fikse waarschuwing’, maar als die wordt opgevat als ‘daad van agressie’ heeft waarschuwen ook geen zin meer.
Ik hoop dat je gelijk hebt. Je haalt deze verwachting helaas meteen al weer onderuit door er op te wijzen dat oorlog ook een gevolg kan zijn van binnenlandse spanningen.
@4: Precies, ik kwam ook niet tot een optelsom van 10.000. Rusland houdt geregeld oefeningen aan de grenzen van de Baltische staten en Oekraïne met veelvouden daarvan. Je kan moeilijk van escalatie spreken als de NAVO met 5000 man gaat oefenen in Roemenië ná een Russische oefening met 150.000 man aan de Oekraïense grens.
@6
Wat het westen dus actief kan doen is aan Rusland de waarschuwing geven om hun oorlogen kleinschalig te houden. En dat doen ze met de opbouw van een troepenmacht die de een hier als enorm omschrijft en waar een ander het relativeert.
Waarschijnlijk ligt de waarheid in het midden en geeft het westen naar vermogen een fikse waarschuwing. Zonder direct agressief te worden. Mijn inziens doet de NAVO het goed. Maar we dienen een kernoorlog niet uit te sluiten. Om het simpele feit dat een conventionele oorlog niet te winnen valt voor Rusland. En ook maar één stap van Rusland op NAVO gebied kan niet getolereerd worden omdat we dan in een a-symetrisch conflict belanden met Rusland. Oekraïne, Georgie en nu ook Syrië zijn niet mis te verstane waarschuwingen.
We wandelen over een dun draadje zoals ik in Koude oorlog 1 nooit gezien heb. Het merkwaardige is dat ik in de jaren 80 veel angst voelde bij het ‘volk’, waar ik zelf de reden niet voor zag. En nu is precies het omgekeerde gaande. Extreemrechts koketteert zelfs met Rusland. (ze herkennen elkaar zeker)
Geldgebrek is makkelijk op te lossen: je zet gewoon de drukpers aan zoals Bernanke deed en Draghi nog altijd doet.
Je bedoelt waarschijnlijk dat Rusland een gebrek heeft aan buitenlands geld. Ook dat is makkelijk op te lossen door in nature te gaan handelen: gas en olie in ruil dingen, die Rusland graag wil hebben.
Of Rusland gaat gas en olie verhandelen in andere valuta, de euro of de yuan. En misschien is dat voor de bedenkers van de petrodollar zo vervelend dat ze een oorlog beginnen.
Wat jammer nou dat de olie en gasprijzen zo laag zijn. Of maakt dat niet meer uit, Hans? Waardeloze roebels drukken helpt ook niet, buiten Rusland wil niemand ze hebben.
En verdiep je eens in de dollar, werelds reservemunt. De VS is het enige land in de wereld die gratis geld kan drukken. Waarom is dat? Overal ter wereld leggen obscure lieden graag een voorraadje dollars aan. Die noemen ze geen petrodollar, want de dollar kan je overal inwisselen tegen ieder gewenste valuta. En dat is nou net het verschil met de roebel. Afrikaanse dictators leggen geen voorraad roebels aan. Omdat Rusland niet de machtspositie heeft die de VS heeft.
Het draait in de wereld niet om olie, niet om vrouwen, niet eens om geld. Het draait om macht. En macht wordt bestendigd met een leidende economie en een leger die niet kinderachtig is. Van dat soort zaken lijkt Rusland zich ook bewust. Met die economie wil het nog niet zo lukken in Rusland, dus blijft alleen het leger over.
@3: ” Oekraïne en Syriër zijn burgeroorlogen, die gecompliceerd worden door inmenging van een of beide grootmachten Rusland en de VS.”
Voor Syrië wil ik daar nog in meegaan, maar de oorlog in Oekraïne is door Rusland gestart en is er eentje in de rij bevroren conflicten, die eerst op kleinere schaal en met een zeker opportunisme gevoerd zijn in Azerbeidzjan, Georgië en Moldavië, maar nu op grotere schaal en met meer initiatief vanuit het Kremlin in Oekraïne.
@11: In hoeverre heeft Rusland iets te maken met het conflict in Azerbeidzjan? En is de scheiding in Moldavië het gevolg van direkt ingrijpen van het Kremlin of van de Russen in Transnistrië die zich niet konden verenigen met het uiteenvallen van de Sovjet-Unie en steun kregen van restanten van het Sovjetleger?
Het ontstaan van de oorlog in Oekraïne verdient volgens mij ook een meer genuanceerde verklaring.
@11: “Voor Syrië wil ik daar nog in meegaan,”
Ik zou daaraan willen toevoegen: ‘met de expliciete kanttekening dat in het geval Syrie de VS de boot zo lang mogelijk heeft afgehouden en voor zover zij dat niet gedaan heeft, zij keer op keer overstemd is geworden in de VN Veiligheidsraad door veto’s van Russische zijde’.
De VS is absoluut *keurig* geweest in casu Syrie.
@12:
Mee eens.
Door de nieuwe machthebbers in Kiev werden in april 2014 tanks en gevechtsvliegtuigen naar Oost-Oekraïne gestuurd om de pro-Russische bevolking te intimideren. De burgers verzetten zich zonder wapens.
Als reactie op dit machtsvertoon wordt de Volksrepubliek Donetsk uitgeroepen.
Het bloedbad in Odessa (mei 2014) was een volgende provocatie om de pro-Russische Oekraïners te provoceren. En dat is gelukt.
@8
Zo voel ik dat ook. Iedereen zit maar te mekkeren over het gevaar van die vermaledijde moslims, terwijl mijns inziens het gevaar van Poetin vele malen groter is. Het gevaar is des te erger omdat veel Westerse politici inmiddels in slaap gesust zijn sinds 89. Men is in wezen niet meer voorbereid op enge stappen van Rusland, waar men dat in de koude oorlog wel was.
Ik sprak laatst een Roemeense en die vertelde dat ze in Roemenie behoorlijk nerveus zijn en de adem van Poetin al in hun nek voelen hijgen. Er gaat daar het verhaal de ronde dat Poetin al zijn naasten en vrienden recentelijk bij elkaar gehaald heeft om ze te verschuilen op een geheime plek. Wat er van waar is weet ik niet, maar het klinkt verontrustend.
De Russische TV waarschuwt mensen trouwens recentelijk dat ze de weg naar de dichtstbijzijnde schuilkelder goed in hun hoofd moeten knopen. Dat kan een manier zijn om het volk weer goed achter zich te krijgen, maar eng klinkt het wel.
@9 “Geldgebrek is makkelijk op te lossen: je zet gewoon de drukpers aan” Dat is een linkse mythe, als dat in de praktijk zou werken, zou Putin dat al lang gedaan hebben. Of denk je dat die zich soms ook in de luren laat leggen door het Westerse “Neo liberale” complot?
@15
Het is de tijdsgeest waar we als individu geen vat op krijgen. Men is maar bezig met aanslagen in Parijs, Brussel enz. Een handjevol moslimextremisten gijzelen de west Europese “gevaar-beleving”.
M.a.w. , we proberen de mug te verjagen en zien de olifant daardoor niet aan komen. Misschien maar goed ook. Hysterie ten opzichte van Rusland , daar hebben we ook niks aan. De NAVO neemt adequate en passende maatregelen. En de Nederlandse regering reageert beheerst n.a.v. de aanslag op de MH17.
In Rusland schijnt inderdaad sprake te zijn van een oorlogsstemming. Maar dat is moeilijk in te schatten. Je moet al bijna in Rusland wonen en de taal goed spreken voor juiste beeldvorming.
@16
Dat is geen linkse mythe. Het is totale onzin. Het heeft niks met links te maken. Wat Rusland nodig heeft is geld waarmee ze op de wereldmarkt kan kopen. En dat zijn geen zelfgedrukte roebels.
Hebben we anno 2016 nou nog steeds soldaten nodig voor dit soort dingetjes? Je zou verwachten dat de techniek zo onderhand wel ietsje verder is dan dat. Of is dit puur symbolisch?
EDIT: ad hominem
@18: Jezus. Jawel, dat is wel een linkse mythe. Wie de geldpers aan zet, en dus de hoeveelheid geld vergroot, laat het geld in waarde afnemen. Je kunt dus wel dingen op de wereldmarkt gaan kopen, maar steeds minder. En intussen verdampt het spaargeld en de pensioenen van de Russen. Da’s les 1 van economie en doen alsof je dat niet weet, is gewoon kwaadaardig voorgewend naïef.
@12: In Azerbeidzjan heeft Moskou op meerdere momenten een doorslaggevende rol gespeeld en Transdjenstrië heeft haar voortbestaan militair te danken aan het feit dat er Russische soldaten gestationeerd zijn en economisch aan de voortdurende aanvoer van Russische gas waarvoor niet betaald wordt.
@14: Die tanks die in april gestuurd werden “om de pro-Russische bevolking te intimideren” vallen chronologisch toch echt ná de bezettingen door zwaarbewapende Russische paramilitairen van allerlei strategische posities in Oost-Oekraïne.
https://www.youtube.com/watch?v=AKrVWP_VaOE