COLUMN - Een sociaal leenstelsel voor studenten is niet sociaal. Het is een middel dat past in een ieder-voor-zich-wereld.
Voor onze minister van Onderwijs is het allemaal heel simpel. Als je gaat studeren, ga je later ook meer verdienen en dus is het logisch dat je investeert in je toekomst en geld leent om je studie te kunnen bekostigen. Chesterton zei het al: ‘logic is the hallmark of the madman.’
Er zijn twee dingen mis met de bewering dat een hogere opleiding leidt tot een hoger inkomen. Het klopt niet en het deugt niet. Wat dat eerste betreft: statistisch zal het best waar zijn dat mensen met een hogere opleiding gemiddeld (hier staat het toverwoord) meer verdienen dan mensen met een lagere opleiding. Toch ken ik in mijn omgeving uitsluitend academici die van aanzienlijk minder moeten leven dan mensen die -zeg maar- een echt vak geleerd hebben, zoals loodgieter of timmerman.
Mijn ouders -geen van beiden academisch opgeleid, maar wel hoger beroepsonderwijs gehad- wilden niet geloven dat ik -wel academisch opgeleid- eerlijk was over mijn inkomen. Zo weinig als ik verdiende -in een functie waarvoor zo’n opleiding ook nodig was- dat kon in hun ogen niet waar zijn. Decennialang hebben ze gemeend dat ik mezelf zieliger voordeed dan ik was om af en toe bij ze te kunnen aankloppen -wat ik trouwens nooit heb gedaan, maar dat terzijde.
Ik ken een paar academici die zichzelf al jaren het ZPP-hoofd net boven het minimuminkomen weten te houden. Ze hebben geen werk in hun eigen vak, maar tenminste wel op academisch niveau. Verder ken ik uitsluitend academici die werk hebben op een lager niveau, wat zich direct uitdrukt in minder pecunia.
Mijn kennissenkring beweegt zich duidelijk in de linkerhelft van de Gauss-kromme. Qua inkomen dan.
Dan heb ik het nog niet gehad over een groeiende groep studenten die wegens prestatiebeurs, verkeerde voorlichting, te vroeg opgedrongen beroepskeuze en selectiedwang aan de universiteit en hogeschool er niet in zal slagen om hun studie af te maken. Die hebben dus wel een schuld, maar geen academische opleiding. De politiek baseert zich met andere woorden alleen op de succesgevallen. Zo ken ik liberalen weer.
Er wordt wel gezegd dat je je studielening niet terug hoeft te betalen als je dat niet kunt, maar dat geldt alleen voor extreme gevallen. Ook met een minimuminkomen kun je terugbetalen. Waar het om gaat is dit: kennelijk wil men dat hoger opgeleiden aan hun leven beginnen met een schuld. Een financiële achterstand, waarmee ze onder druk gezet kunnen worden. Daarmee ben ik bij punt twee: het deugt niet.
In mijn wereld zorgt de oudere generatie voor de opvoeding en opleiding van de jongere generatie. Die krijgen daarmee een zo onbekommerd mogelijke start. In ruil daarvoor zorgt de jongere generatie voor de oudere generatie als die dat niet meer zelf kunnen. Elke generatie gaat dus door een tijd heen waarin ze aan twee kanten verplichtingen hebben: de opgroeiende jeugd en de ouderen.
Zoiets heet “samenleving”. Dat is iets anders dan een maatschappij waarin het adagium “ieder voor zich” geldt. Dat is geen samenleving, maar een collectie individuen die uitsluitend eigen belangen hebben: wie opgroeit moet zich voor zijn toekomst in de schulden steken om vervolgens te gaan werken om die schuld af te lossen en te sparen voor zijn oude dag. Vrijheid is in zo’n maatschappij iets dat is weggelegd voor de rijken.
Via Les Clochards.
Reacties (22)
Goed stuk! Erg jammer dat wij in een ‘ieder voor zich’ maatschappij leven. Veel kiezers zijn het echter eens met de VVD. Tot zij zelf met een hulpvraag zitten, natuurlijk. Want zo hypocriet zijn wij mensen wel.
Gratis studeren maakt het probleem van opleiding waar geen vraag naar is, en slecht betaald werk alleen maar groter. Studeren zorgt niet meer voor inkomens nivellering, evenals intellectuele ontwikkeling. Dit stuk geeft meer argumenten tegen dan voor een drempelverhogend leenstelsel.
Ook aanstaande studenten zullen calculeren, en zodra duidelijk wordt dat de investering van een hogere opleiding zich niet terugbetaalt, zullen de studentenaantallen spectaculair terugvallen. De overblijvers zijn idealisten en rijkeluiskinderen.
Wat gebeurt er dan met onze “kenniseconomie”? Dat laat zich raden. Gelukkig voor degenen die de besluiten nu nemen, zullen de effecten daarvan nog decennia op zich laten wachten.
@1: Tja, dat krijg je als Telegraaf Media Nederland in dogmatische wurghouding zet die constant groepen een negatief stereotype toewijst en dan gaat wauwelen over die arme bakker, die arme zelfstandigen die net het hoofd boven water kunnen houden. En dat terwijl al die verschrikkelijke studenten zich de gehele week het lazerus zuipen van hun belastingscentjes!
@1, veel mensen zijn het er eigenlijk niet mee eens, maar denken dat ze het ermee eens zijn. Als de standpunten zonder de gebruikelijke termen (die geassocieerd worden met ‘goed’ of ‘fout’) blijkt dat de meeste mensen helemaal zo hardvochtig niet zijn maar helaas meegaan in de frame ter rechter zijde…
@4: Iemand in een horecagelegenheid die ik ken, kan wel heel goed merken wanneer de stufie weer is overgemaakt.
@Inca: Bij mensen die niet hardvochtig zijn zou je als student nog altijd kunnen collecteren voor een gift ten behoeve van je levensonderhoud tijdens de studie.
Onderwijs behoort gratis te zijn en ten laste te komen van de algemene, maar dan wel met de volgende voorwaarde:
Wie geen resultaat boekt wordt eruit geknikkerd.
Alles goed en wel, maar ondertussen kampt Nederland met een schreeuwend tekort aan mensen die een vak geleerd hebben en een overschot aan mensen die een studie doen waar je kennelijk geen droog brood mee kunt verdienen.
Als je zo opziet tegen een studieschuld kun je natuurlijk ook vaardigheden aanleren waarmee je een goede baan krijgt. Daarmee bewijs je zowel jezelf als de samenleving een dienst.
@9
Eerst er alles aan doen om jongeren een zo hoog mogelijke opleiding te geven waarbij het VMBO en het MBO als afvoerputje worden weggezet en vervolgens klagen dat jongeren dit advies ook werkelijk tot zich nemen. Wat willen we nou eigenlijk?
@10 Je vergeet dat we ook nog klagen over het niveau van hbo en universiteit als gevolg van de massale toeloop.
@11, en dat terwijl een deel van die teruggang van het niveau niet te maken heeft met de grotere toeloop op zich, maar met de financieringsregelingen (betaald voor een diploma) en bijzondere regels rondom visitatie en kwaliteitsinspectie, waardoor het voor het hoger onderwijs erg lucratief en makkelijk is om het niveau naar beneden te doen.
Het is ook geen sociaal leenstelsel, maar een sociaal afbetaalstelsel. Iedereen mag evenveel lenen, maar niet iedereen hoeft hetzelfde terug te betalen.
Ik ben in principe voor dit nieuwe systeem, maar dan wel in combinatie met gratis onderwijs.
Nogal een stemmingmakend fact free stuk dit. De schrijver heeft blijkbaar een wat beperkte kennissenkring… Het gemiddeld inkomen van afgestudeerde academici ligt toch echt een stuk hoger dan dat van de gemiddelde niet-academicus, en dat betekent ook dat er veel meer afgestudeerden zijn die meer dan gemiddeld verdienen dan die dat niet halen. Bij sommige populaire studies (medicijnen) bijna iedereen, vermoed ik zo. Ook is de werkloosheid onder afgestudeerden lager dan gemiddeld. En natuurlijk zijn er ook studenten die weinig verdienen, maar als het huidige systeem als basis zal gelden moet je toch al aardig wat boven het minimumloon verdienen voordat het terugbetalen echt substantieel wordt.
Wat is er rechts aan het laten betalen van degenen die het meest profiteren, en het subsidiëren van degenen die het moeilijker hebben? Op onderdelen van de uitwerking is best wat af te dingen, maar het principiële probleem zie ik niet zo.
@14: als we inderdaad de mensen willen laten betalen die het meest profiteren, waarom is men dan zo tegen een belastingverhoging voor de hoogste schijf?
Terugbetalen als je rond het minimum zit is overigens zeker substantieel in bepaalde situaties. Het ging een tijd terug om 45 euro per maand dacht ik, dat is nu vast hoger. Als je hoge kosten hebt, kan dat best substantieel zijn. Niet alle kosten worden immers meegerekend voor je draagkrachtmeting, terwijl ze wel van grote invloed kunnen zijn op je leven.
@14: Er is weinig af te dingen op de rechtvaardigheid van een leenstelsel en er is hoegenaamd niets rechts aan, maar veel aanstaande academici schieten blijkbaar in dezelfde kramp die we inmiddels kennen van huizenbezitters, uitkeringsgerechtigden, pensionado’s, natuur- en cultuurliefhebbers, mantelzorgers en veelverdieners. Natuurlijk leven we boven onze stand en moet er bezuinigd worden, maar niet bij ons.
@15: ik ben ook voor verhogen van de hoogste schijf hoor, weet dat alleen niet wat dat met dit onderwerp te maken heeft (het lijkt me dat er groepen zijn die de opbrengst beter kunnen gebruiken dan afgestudeerden).
45 euro kan een hele hap zijn als je niet veel verdient, maar dat komt dus in het huidige systeem ook al voor, en betekent bovendien dat je uiteindelijk maar een deel van je schuld afbetaalt. Als de schuld in het nieuwe systeem hoger zou worden, zal bovendien ook de kwijtschelding/subsidie voor deze groep hoger worden, omdat die voor zover ik weet op draagkracht gebaseerd blijft.
@16 Gelukkig verwacht ik (anders dan de studentenvakbonden) niet dat veel aanstaande studenten zich werkelijk laten afschrikken door een hogere studieschuld die je naar draagkracht moet afbetalen.
Kan iemand me eindelijk eens wijzen op een stuk gedegen onderzoek waaruit blijkt dat kinderen van 18 jaar jong beslissingen nemen waarbij ze meer dan 6 maanden vooruit moeten kijken? Ik weet iig zeker dat ik dat op die leeftijd niet deed…
Studiekeuze wordt echt niet beter door te dreigen met schulden die je misschien over 5 tot 10 jaar terug moet gaan betalen. Alle beginnende studenten (ik, toen, ook) verwachten namelijk na hun studie groot binnen te gaan harken, zie hier: http://en.wikipedia.org/wiki/Dunning%E2%80%93Kruger_effect
En ook studiesnelheid en resultaat is, voor zover ik weet, niet afhankelijk van de schuld die je hebt. Ik zou heel graag een wat gedegen onderzoek zien hierover voordat men roept dat “ze dan wel harder gaan werken”. Steeds meer onderzoek laat juist zien dat mensen veel minder reageren op financiële prikkels dan ons “homo-economicus” model aanneemt.
Zou leuk zijn als die financiele prikkels wel werkten. Dan zouden we namelijk moeten verbieden dat rijke kinderen door hun ouders worden ondersteunt tijdens de studie. Das dan namelijk slecht voor de studievoortgang.
Zie hier mijn eerdere blog over dit onderwerp: http://geekomdathetkan.wordpress.com/2012/06/07/papas-geld-leidt-tot-langere-studie/
@18: Veel 18-jarigen zijn nog niet volwassen en maken geen afgewogen keuzes.
Dus, je punt is?
Is het beter om als maatschappij op te draaien voor mogelijk ongefundeerde keuzes van 8-jarigen, dan om die 18-jarigen de consequenties van hun keuzes zelf te laten dragen?
Als de keuze van 18-jarigen zo onevenwichtig is als je beweert, impliceert overigens ook het een en ander voor de kieswet..
@18:
Tja, je kunt ze natuurlijk ook tot het eind van de adolescentie laten “buitenspelen” en/of ongeschoold werk laten doen.
Maar het zou toch best handig zijn als ouders en opvoeders de kinderen voor die tijd wat inzicht in de maatschappij bijbrengen ;-)
@19 en @20
eens over kieswet ;-)
Mijn punt is (misschien niet goed genoeg benadrukt) dat mensen, en jongeren in het bijzonder, minder reageren op financiele prikkels dan wordt aangenomen. Er wordt dus wel een afgewogen keuze gemaakt, echter de financiele gevolgen daarvan worden minder zwaar meegewogen dan beleidsmakers hopen.
Ik wil zeker niet zeggen dat mensen niet zelf hun studie moeten betalen: of dat wel of niet moet, is een mening die vooral door wereldbeeld (links vs rechts, etc) wordt ingegeven.
Waar ik vooral tegen tekeer wil gaan, is de claim dat mensen hun studie zelf laten betalen, of andere financiele prikkels, effect hebben op studiekeuze, dan wel op studieresultaat. Daar heb ik nog nooit overtuigende studies naar gezien.
Als het argument bij een sociaal leenstelsel, of welke financiele verandering van het studie-financierings-model dan ook, gebeurt omdat het dan “eerlijker” is, voor een bepaalde definitie van “eerlijk”, heb ik daar vrede mee.
Als er echter geclaimd wordt dat een bepaalde financiele maatregel leidt tot ander gedrag bij mensen, dan wil ik dat graag bewezen zien. En als dat bewijs er niet is, dan wil ik graag dat er een goed wetenschappelijk (random!) experiment gedaan wordt.
Misschien heb ik iets gemist, maar ik geloof niet dat degenen die een studielening willen invoeren denken dat dat studiekeuze of rendement beïnvloed. Zoals Rolf hierboven zegt, is daar geen bewijs voor.