Vaste gasten | Geen bal op TV | Dinsdag column van Max Molovich

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | IS onthoofdingsvideo’s

16 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Zo nu en dan vraag ik mij af of ik niet eens naar een van IS’ onthoofdingsvideo’s moet kijken. Niet kijken voelt namelijk een beetje als wegkijken. Aan de andere kant zou ik dan juist doen wat IS wil: mijn aandacht schenken aan hun gruweldaden (wat ik door dit stukje te schrijven trouwens ook doe). Daarnaast voelt het aan de ene kant alsof ik de onthoofde slachtoffers van IS verraad door ervoor te kiezen niet naar hun laatste minuten te kijken. En aan de andere kant denk ik juist dat ik meer respect betuig door geen getuige te zijn van hun vernedering. En tot slot is er nog mijn persoonlijke gevoel: aan de ene kant een perverse nieuwsgierigheid, aan de andere kant de walging en de angst een netvliestrauma op te lopen.

Ik heb trouwens ook nog een vrouw die, elke keer als een of ander journaal of actualiteitenrubriek aandacht besteed aan zo’n filmpje, weg zapt. Kortom, ik heb tot nu toe louter door journaals ingekorte versies gezien en transcripties gelezen van de executies. Toen Al Qaida Irak, de voorloper van IS, zo’n jaar of tien geleden begonnen met het afsnijden van Westerse hoofden en dat op film te zetten, heb ik ook nooit gekeken. Volgens mij hield het de wereld ook wat minder in z’n greep. De angst die het inboezemde was kleiner. Het waren excessen. Vooral tragisch voor de betrokkenen. Je kon het tien jaar geleden nog afdoen als een stel religieuze psychopaten die profiteerden van de chaos die heerste in het Irak van na Saddam Hoessein. Met de nieuwe onthoofdingfilmpjes is wat anders aan de hand. Daar is over nagedacht.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Peter Jan Rens

9 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Filemon werd verwelkomd door de pitbull van Peter Jan Rens. Hij stond hem blaffend op te wachten op de veranda. Peter Jan Rens kwam er vrolijk lachend achteraan. “Hij doet niks”, zei hij. Hij leek me enigszins manisch. Peter Jan Rens, bedoel ik. Hij woonde met zijn twintig jaar jongere vriendin en hun dochtertje in een bungalowpark. Hij liep rond in een blauw Meneer Kaktus-pak.

Behalve aan zijn vriendin werd Filemon ook voorgesteld aan de vaste cameraman van Peter Jan Rens. Die legde zijn leven vast. Alles wat hij deed, werd opgenomen. Peter Jan Rens vergeleek zichzelf met een bloemetje. Zoals een bloemetje gaat opbloeien als het aandacht krijgt, zo bloeit Peter Jan Rens op als de camera’s draaien. Dan pas komt hij tot leven en is hij gelukkig.

Er was net een boek van hem verschenen. Ollie. Filemon ging mee naar de presentatie in De Nieuwe Boekhandel te Amsterdam. Het boek ging over een spastische jongen die een onmogelijke relatie aanging met zijn logopediste. Peter Jan Rens leek het ongelooflijk te vinden waartoe zijn fictieve hoofdpersoon allemaal in staat was. Zijn vriendin had het boek nog niet gelezen.

De volgende dag ging Filemon mee naar de studio. Samen met een DJ maakte Peter Jan Rens een remake van zijn hit De Prik van de Kaktus. “Want ik kak, kak, kak… op alles”, zong hij. Er zat een hoop frustratie in. Zijn timing was er niet op vooruit gegaan. Daarna had hij een schnabbel in Lelystad, waar hij voor een man of vier zich stond uit te sloven.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Zeevonk

2 september 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Dit weekend zat ik in Zeeland, in een bungalowhuisje op camping De Roompot te Vrouwenpolder. Na het uitwaaien op het strand, zag ik afgelopen vrijdag achtereenvolgens het Mega Piraten Festijn in de Gelredome en een herhaling van Hollands Welvaren, een documentairereeks van Michiel van Erp.

Wat betreft het Mega Piratenfestijn: we zullen het er maar op houden dat elk mens zo z’n eigenaardigheden heeft. Waarmee we meteen bij Michiel van Erp zijn. Want rond dit gegeven heeft Michiel van Erp zo ongeveer zijn gehele oeuvre heen gebouwd. Zijn mens met al z’n eigenaardigheden is vaak een vrouw. Een specifiek soort vrouw. Het soort vrouw naar wie nooit zoveel is omgekeken. Ze leeft een toegewijd en dienstbaar leven, hunkerend naar aandacht en erkenning zonder dat ze daar zelf weet van heeft. Michiel van Erp geeft hen die aandacht en erkenning, waarmee hij hen tot leven wekt.

Voor deze aflevering had Michel van Erp zijn oog op mevrouw Peppelman laten vallen. Die naam alleen al verdient het om ergens de hoofdrol in te spelen.

Mevrouw Peppelman werkt als vrijwilliger op kasteel Middachten, waar ze onder andere verantwoordelijk is voor de befaamde Middachten jam. Ze leidt een leven zoals er zovele zijn. Van het soort dat op het oog opgewekt is, maar een diep tragische grondtoon bevat. Terwijl ze 119 potjes jam aan het vullen was in haar keuken, vertelde ze dat ze haar eerste man in de steek had gelaten voor een zeeman. Maar niet alleen haar eerste man had ze in de steek gelaten, haar vier kinderen ook. De schuld die ze daarvoor droeg, maakte ze draaglijk door boete te doen bij de gravin van Landgoed Middachten.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten | David van Reybrouck

25 augustus 2014 , 07:30 , door Max Molovich

RECENSIE - Ik zag iets wat mijn voorstellingsvermogen te boven ging. Een soort magie. Geen goocheltruc, want bij een goocheltruc weet je dat het niet waar is. Wat hier gebeurde, dat zag je meteen, was wat het was: kunstenaar Nick Steur zette stenen op elkaar die onmogelijk op elkaar konden blijven staan. Al sinds zijn vroege jeugd stapelt hij stenen. Kennelijk is hij zo goed geworden in het vinden van het zwaartepunt dat hij stapels kan maken die de wetten van de zwaartekracht negeren. David van Reybrouck vertelde dat hij Nick Steur in Oostende aan het werk had gezien, op een snikhete dag, en dat hij zich aanvankelijk vooral verwonderde over het acrobatische aspect, maar dat hij dit na verloop van tijd kon loslaten en kon genieten van de pure, meditatieve schoonheid. “Dit is Rothko, voor mij”, zei hij. “Leg uit”, vroeg Wilfried de Jong. “Maar Wilfried, hoe moet ik dit nu uitleggen?”, vroeg Van Reybrouck.

Aan het begin van deze laatste aflevering van Zomergasten 2014 legde Van Reybrouck uit hoe hij te werk was gegaan. Hij wilde geen strak betoog houden. Hij had fragmenten gekozen met onderwerpen die de coulissen van zijn schrijverschap vormden. Daarin was hij zeer intuïtief te werk gegaan. Deze avond zou als een jazzimprovisatie zijn. Het ging niet om het doel, maar om de weg. “Een zwerver kan nooit verdwalen”, zei hij. Je zou zeggen: dat moet Wilfried de Jong, jazzliefhebber, toch als muziek in de oren klinken. Maar Wilfried de Jong houdt niet van dwalen. Waar David van Reybrouck al beeboppend allerlei zijpaden van de schoonheid en de troost insloeg, daar lukte het Wilfried de Jong maar niet om van het pad af te raken. Dat lukt hem nooit: dwarsverbanden leggen, grote stappen maken en het overduidelijke ontstijgen. Hij vraagt het liefste naar de bekende weg.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten | Ionica Smeets

18 augustus 2014 , 07:00 , door Max Molovich

RECENSIE - In de vijfde aflevering van Zomergasten: Ionica Smeets.

Ionica Smeets is dol op raadsels van het soort dat de hoofdrol speelt in de film La Habitación de Fermat. In deze Spaanse thriller zitten vier wiskundigen opgesloten in een kamer waarvan de muren steeds dichterbij komen, elke keer als ze er niet in slagen een raadsel binnen bepaalde tijd op te lossen.

Om het extra interessant te maken, had Ionica Smeets speciaal voor deze uitzending ook een dergelijk raadsel bedacht. U kunt ‘m hier nalezen, mocht u het leuk vinden uw hoofd daarover te breken. U kunt nog iets winnen ook, naar het schijnt.

Ikzelf heb een hekel aan dergelijke raadsels. Wanneer ik niet in staat ben het raadsel binnen vijf minuten op te lossen, begin ik namelijk aan mijn intelligentie te twijfelen, met als gevolg dat ik het raadsel enkel en alleen wil oplossen om mezelf gerust te stellen, en niet om achter het antwoord te komen. Wanneer ik met een dergelijk raadsel in aanraking kom, maak ik mezelf het liefst wijs dat dergelijke raadsels mij niet interesseren. Ik ben dan zowel Micha Wertheim als zijn toehoorders die op een feestje vol bewondering aan zijn lippen hangen terwijl hij suggereert de complete booker prize shortlist te hebben gelezen, enkel en alleen om niet te hoeven toegeven dat hij Joe Speedboot niet heeft gelezen. De angst om door de mand te vallen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten Reinbert de Leeuw

11 augustus 2014 , 07:30 , door Max Molovich

RECENSIE - Er klonk een stukje uit de beroemdste aria uit de Matthäus Passion. Onze twintig weken oude kat kwam een kijkje nemen. Hij bleef onbewogen naar de tv kijken terwijl een jonge jongen Erbarme Dich, Mein Gott zong in het laatste fragment van Zomergasten. Reinbert de Leeuw zei dat de muziek van Bach het hoogste was dat een menselijke geest ooit heeft bereikt en ooit zal bereiken.

diep gelovig
Ik had tijdens deze avond al een paar keer eerder aan de diep religieuze Bach moeten denken. Bijvoorbeeld toen er een bijzonder fraai fragment over de voor mij onbekende Olivier Messiaen voorbij kwam. Deze Franse componist trok samen met zijn vrouw de bossen in om naar vogels te luisteren. Als hij een interessante zangpartij hoorde, schreef hij het razendsnel op. En omdat hij een man van zijn tijd was, zoals hij het zelf zei, liet hij zijn vrouw dezelfde zangpartij met een bandrecorder opnemen. Thuis beluisterde hij de tapes en schreef hij de zangpartij nogmaals uit. Vervolgens combineerde hij de twee partituren en zo kwam hij tot een compositie.

Aan het eind van zijn leven schreef Messiaen een opera over zijn grote voorbeeld, Sint Franciscus van Assissi, de middeleeuwse heilige die met vogels praatte. De Leeuw liet een stuk uit de opera zien, waarin Franciscus in katzwijm valt vanwege de verbluffende schoonheid waarmee de aartsengel zingt. Om iets van zulke eenvoudige schoonheid te durven componeren, zei Reinbert de Leeuw, moet je wel diep gelovig zijn. Hij zou dat, met al zijn intellectuele remmingen, nooit kunnen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Voorbeschouwing | Zomergasten Reinbert de Leeuw

10 augustus 2014 , 17:30 , door Max Molovich

OPEN DRAAD - Wilfried de Jong ontvangt in de vierde aflevering van Zomergasten Reinbert de Leeuw (Amsterdam, 1938). Volgens Wikipedia dirigent, pianist, componist, muziekpedagoog en hoogleraar. In de jaren ’60 was hij een van de voortrekkers van De Notenkrakers, een beweging van jonge componisten die de volgens hen ingeslapen Nederlandse muziekwereld wilden wakker schudden door met veel lawaai concerten te verstoren. Hij stond, kortom, samen met zijn kornuiten dronken, dol en dwaas bij Hotel de Goudfazant vol vuur de vette vieze varkens van de burgerij uit te schelden. Samen met diezelfde kornuiten (waaronder Peter Schat en Louis Andriessen) componeerde hij de opera Reconstructie over Che Guevara. Harry Mulisch en Hugo Claus namen de libretto’s voor hun rekening.

Over Harry Mulsich gesproken: Reinbert de Leeuw maakte later deel uit van de Herenclub, het illustere gezelschap schrijvers, politici, kunstenaars en journalisten rond de bepijpte schrijver, dat regelmatig een happie at in hotel le Garage. Volgens Max Pam (ooit ook lid van de herenclub, tevens schrijver van de alleraardigste satirische roman De Herenclub) moet Reinbert de Leeuw de belangrijkste bron voor Connie Palmen zijn geweest bij het schrijven van Lucifer waarin zij, hoewel ze andere namen gebruikt, componist Peter Schat de dood van zijn vrouw in de schoenen schuift.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Geen bal op tv | Verveling

5 augustus 2014 , 15:30 , door Max Molovich

COLUMN - Tijdens mijn vakantie in het verre Spanje, las ik het bijzonder leesbare, ja bij vlagen briljante boekje Encyclopedie van op het nippertje geredde kennis van Hans Vervoort (verkrijgbaar in diverse winkels maar ook gratis te downloaden als PDF op zijn site). Op pagina 30 beweert hij dat de televisie ervoor heeft gezorgd dat er geen verveling meer bestaat. “Alleen gegijzelden lukt het nog, geblinddoekt vastgebonden aan een beddenstijl.” Verveling omschrijft hij als ‘het gevoel dat je kreeg als je iets wilde doen, bij voorkeur iets leuk, maar er domweg niets te vinden was om te doen’.

Het lijkt mij wat ver gaan om te beweren dat televisie ervoor gezorgd heeft dat dat gevoel niet meer bestaat behalve bij geblinddoekte gegijzelden. Sterker nog, televisie kan dat gevoel zelfs versterken. En dan vooral als je 54 kanalen ter beschikking hebt waar niks op te vinden is om dat knagende gevoel te bestrijden. Dat je eindeloos blijft zappen om iets te vinden wat de honger naar wat dan ook kan stillen terwijl je diep van binnen weet dat het tevergeefs is. En toch lukt het je niet om de afstandsbediening weg te leggen en iets te doen waarvan je weet dat het wel een bevredigend gevoel oplevert.

Foto: copyright ok. Gecheckt 09-02-2022 copyright ok. Gecheckt 09-02-2022

Recensie Zomergasten | Saskia Noort

4 augustus 2014 , 07:30 , door Prediker

RECENSIE - Angst, babyboomers, milde maatschappijkritiek en schrijverschap. Dat waren de vier rode draden die door de zomergastenaflevering met Saskia Noort liepen.

Angst is niet alleen de emotie waar haar boeken op drijven, maar ook het gevoel dat Saskia Noort voert tot het bestuderen van moordenaars zoals Ferdi E. en Richard H. en psychopatenkenner James Fallon (volgens eigen zeggen zelf ook een psychopaat).

Als kind was ze al vaak bezig geweest met kerkhoven, misdaad en mannen in parken die hun broek lieten zakken.

Daar zit, aldus Noort, bij haar een basale behoefte aan veiligheid achter. Vandaar de neiging om mensen met een zekere argwaan te bekijken.

Drie op de honderd mannen (en één op de honderd vrouwen) hebben een psychopathologische persoonlijkheidsstructuur. Dat is best veel. De meesten daarvan waren overigens geen sadistische moordenaars, maar succesvolle zakenmensen, politici en artsen.

Maar ze bestonden wel, de monsters in de kast. Ferdi E. zou je buurman kunnen zijn. Richard H. vermoordde zijn vrouw en kind om de fantasiewerkelijkheid met zijn Poolse vriendin in stand te kunnen houden.

Je kunt zomaar met de vijand blijken te slapen, constateerde Noort.

Babyboomers

Waar dat dan vandaan kwam, wilde de Jong weten. Wat volgde was een inkijkje in de wereld van jonge ouders in de ‘vrije’ jaren zeventig, waar op tafel werd gedanst, truien uit werden getrokken en bij de buurman op schoot werd geklommen. Allemaal met een paar glazen teveel op.

Recensie Zomergasten | Jim Taihuttu

28 juli 2014 , 07:30 , door Prediker

RECENSIE - Ik moet bekennen dat de naam Jim Taihuttu niet direct een belletje bij me deed rinkelen. Even vreesde ik dat Habbekrats een reclamebureau van twee snelle jongens was, en dat ik drie uur lang hol gezever zou moeten aanhoren.

Niets van dat alles. Habbekrats is vooral het vehikel waarmee Victor & Julius Ponten en multitalent Jim Taihuttu hun dromen realiseren. Je kunt er slechts jaloers op worden. Ik ben dat in ieder geval wel.

Jan Cremer

Een sleutel tot dat succes is de levensfilosofie die Taihuttu geleerd heeft van Jan Cremer: Trek je eigen plan. Laat je dromen niet afpakken door grijze muizen. Alles kan. Maar je moet het wel zelf pakken, want het wordt je niet opgediend. Leef assertief. Een fragment uit 1967 van Cremer op Coney Island, New York vormde de illustratie.

Waar Taihuttu echter iemand bewonderde die de draak stak met de Hollandse spruitjesmentaliteit, waar je kop eraf gaat als je die boven het maaiveld uitsteekt, zag ik een bluffer die de schone schijn ophield over zijn goedlopende projecten, loog over de reclameborden ter plaatse die hij zou hebben gemaakt en over het boek dat hij zogenaamd onlangs had uitgebracht “onder andere namen.” Een patjepeeër die een sigaar uitdeelde om te laten zien hoe goed hij wel boert.

Recensie Zomergasten | Freek de Jonge

21 juli 2014 , 07:30 , door Prediker

RECENSIE - Het primaire probleem van een Zomergast als Freek de Jonge is de vooringenomenheid van de kijker. Zo’n beetje iedereen heeft wel een beeld bij Freek; en wat des te funester is voor dit programma: een navenant gevoel.

Op mij komt De Jonge bijvoorbeeld nogal eens over als een verzuurde dominee, zo eentje die de kerk heeft zien leeglopen en daar heimelijk verbitterd over is. Toch blijft hij preken, tegen beter weten in. Iets soortgelijks zal gelden voor velen van mijn generatie, die Freek pas hebben leren kennen in zijn nadagen, lang na zijn successen in de progressieve jaren ’70 en ’80. De tijdgeest is veranderd, evenals het cabaret, en als je Freek de Jonge daartegen hoort ageren, krijg je het idee dat hij daar niet goed mee om kan gaan.

De uitdaging voor de programmamakers en presentator Wilfried de Jong lag er dan ook in om de kijker voorbij haar eigen vooroordelen te loodsen en de blik opnieuw te openen voor de persoon Freek.

Catechisatie

Anderhalf uur lang leek het alsof daar niet van zou komen. De Jonge was weliswaar goed geluimd, maar dirigeerde het programma als betrof het een seculiere catechisatieles. De beeldfragmenten fungeerden daarin als bijbelpassages waarmee de dominee zijn levenslessen bij het publiek wilde inprenten. “En als je het volgende fragment laat zien, krijg je antwoord op je vraag”, reageerde Freek wat kortaf op een interruptie van Wilfried. “Ik ben een liefhebber van het stichten, mensen wijzer maken”, zo zou hij ‘zijn’ avond besluiten.

Geen bal op tv | The Unknown Known

8 juli 2014 , 15:30 , door Max Molovich

Sorry mensen, ik heb momenteel even geen tijd. Dit stukje ga ik razendsnel schrijven. Niet om mezelf vrij te pleiten (of misschien ook wel), maar meer om u te waarschuwen: mocht het wat afgeraffeld overkomen, besef dan dat er al genoeg ellende op de wereld is en dat het slechts verspilde energie is u over iets dergelijks op te winden.

Maar waar wil ik het met jullie over hebben? Ik wil het graag met jullie hebben over de taalhoogvliegerij van de heer Donald Rumsfeld, de man die de wereld de Irakoorlog schonk omdat er bepaalde known knowns, known unknowns en unknown unknowns waren. Oftewel dingen waarvan we weten dat we ze weten, dingen waarvan we weten dat we ze niet weten en dingen waarvan we niet weten dat we ze niet weten. Ik moest denken aan Van Gaal die Tim Krul in het veld zet, wat mij betreft een duidelijk gevalletje van een unknown unknown. Maar Rumsfeld had het over de weapons of mass destruction van Saddam Hoessein en diens bereidheid er de wereld mee te vernietigen.

De enige categorie die Rumsfeld niet behandelde in zijn Cruijfiaanse verhandeling waren de unknown knowns. Dingen waarvan we niet weten dat we ze weten. En laat The Unknown Known nu net de titel zijn van de anderhalf uur durende documentaire die gisteren op tv was, waarin filmmaker Errol Morris Donald Rumsfeld aan de vrijwel immer ontblote tand voelt. De unknown knowns werden, naar aanleiding van Rumsfelds retorische goocheltrucje, geformuleerd door de Sloveense filosoof Slavoj Žižek, die deze categorie ongeveer als volgt definieerde: de dingen die we niet willen weten terwijl we ze wel weten. De martelmethodes van de C.I.A., om maar iets te noemen.

serie

Geen bal op tv