serie

Europa

Foto: daisy.images (cc)

Franse militairen waarschuwen voor een burgeroorlog

Dertig gepensioneerde Franse generaals luidden onlangs de noodklok, met een apocalyptisch getoonzette tekst over een land in ontbinding. Hun brief op de site van het conservatief-katholieke weekblad Valeurs Actuelles is inmiddels ondertekend door enkele duizenden militairen. Een marginale beweging, zoals sommigen opperen? Vorige week kregen ze steun van een aantal nog actieve collega’s. ‘Onze steden en dorpen vallen ten prooi aan geweld’, schrijven de anonieme auteurs van deze tweede brief. Ze moeten duidelijk niets hebben van alle aandacht voor diversiteit en racisme. ‘Haat tegen Frankrijk en zijn geschiedenis is de norm geworden in het publieke debat.’ Minister van Defensie Florence Parly die bij de eerste brief van de reactionaire militairen al maatregelen had aangekondigd reageerde hierop met nog meer ergernis: ‘Dat vocabulaire, de verwijzingen, dat is allemaal typisch extreemrechts’.

Extreemrechtse tendensen in het leger: het is niet alleen Duitsland dat daarmee te kampen heeft. En in Frankrijk is de politieke arm van deze beweging nog wel een stukje groter dan die bij de oosterburen. Marine Le Pen, voorzitter van Rassemblement National, de grootste uitdager van president Macron bij de verkiezingen volgend jaar, heeft zich onmiddellijk solidair verklaard met de verontruste militairen. Daarmee week zij af van de recent ingezette gematigde koers van RN waarmee Le Pen hoopt Macron te kunnen verslaan.

Foto: daisy.images (cc)

Hoe lang blijft het Britse koninkrijk nog verenigd?

Veel Britten mochten gisteren naar de stembus. Als de uitslagen vandaag en morgen binnenkomen (er zijn geen exitpolls) zal de aandacht vooral uitgaan naar Schotland, waar de nationalisten op een absolute meerderheid afstevenen. Ook als ze die niet krijgen gaan ze alles op alles zetten om een nieuw referendum voor de onafhankelijkheid te organiseren. Eens moet het er toch van komen. En als het aan de Ieren ligt komt die breuk met het Verenigd Koninkrijk er ook ooit voor hun hele eiland.

Nicola Sturgeon (foto), leider van de Schotse nationalisten (SNP), geeft het niet op. In 2014 verloor de partij het referendum over de onafhankelijkheid met 55% tegenstemmen. Dat was volgens Londen een ‘once-in-a-generation event’ dat na zo korte tijd niet herhaald kan worden. Maar de SNP heeft sterke argumenten. Sinds het vorige referendum is het Verenigd Koninkrijk door de Brexit totaal veranderd. In het referendum van 2016 over de uittreding uit de EU stemden de Schotten in meerderheid tegen. En dat was niets voor niets. Schotland hecht om economische en politieke redenen aan het Europese continent. Onafhankelijkheid, met het uitzicht om weer deel uit te kunnen maken van de EU, is juist nu urgent volgens de SNP. Ook al is de publieke opinie daar nog niet in meerderheid van overtuigd.

Foto: daisy.images (cc)

Democratische oppositie in Albanië behaalt geen meerderheid

Ondanks het teleurstellende resultaat bij de verkiezingen van afgelopen zondag is de Democratische Partij in Albanië vastbesloten de strijd voor democratie voort te zetten. Partijleider Lulzim Basha (foto) noemde de verkiezingen, die door de regerende Socialistische Partij van Edi Rama voor de derde keer werden gewonnen, een ‘electorale slachting’. ‘De SP was voor ons geen gewone politieke opponent, volgens Basha. ‘We moesten strijd leveren met een regime dat alles op alles zette om eerlijke verkiezingen om zeep te helpen. Ze gebruikten miljoenen corrupte vergunningen, stalen de persoonlijke gegevens van Albanese burgers, gebruikten criminelen en bendes, bedreigden en chanteerden kiezers, de administratie, journalisten en de media.’ Hij heeft alle gegevens van alle stembureaus opgevraagd ter controle. De oppositie maakt ook een zaak van het buitengewoon hoge percentage van 5% ongeldige stemmen. Dat zou te maken hebben met onduidelijkheden op het stemformulier waar makkelijk mee gesjoemeld kon worden.

De Democratische Partij won weliswaar 13 zetels, maar dat was niet genoeg om de oppositie in het parlement aan een meerderheid te helpen.  Een andere oppositiepartij, de Socialistische Beweging voor Integratie van Monika Kryemadhi, de vrouw van president Ilir Meta, die in 2004 brak met Rama,  verloor vijftien zetels. Als het aan de SP ligt moet de president opkrassen. Kryemadhi feliciteerde de oligarchen en de criminele bendes, de ‘echte winnaars’ van de verkiezingen. Ze klaagde het kopen van stemmen aan in Durrës, Korçë and Berat. Ook de toezichthouders van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE) zijn kritisch: ‘De toon van enkele vooraanstaande politici tijdens de campagne, was confronterend, en tegelijkertijd verschaften de media de kiezers geen essentiële informatie om hun keuze te maken. Het voorkomen van het kopen van stemmen in het hele land was ook zorgwekkend.’

Foto: daisy.images (cc)

Tsjechië botst met Rusland

Temidden van oplopende spanningen tussen Rusland en de NAVO heeft de Tsjechische Republiek vorige week achttien Russische diplomaten uitgewezen. Dat volgde op de beschuldiging van Praag aan Moskou dat Russische agenten in 2014 twee wapen- en munitiedepots hebben opgeblazen in Vrbětice. Twee mensen kwamen daarbij om. De Tsjechische regering heeft de EU-lidstaten gevraagd -net als na de Skripal-affaire in het Verenigd Koninkrijk in 2018- ook tegenmaatregelen te nemen. Tot nu toe heeft alleen buurland Slowakije daar positief op gereageerd.

Voor Tsjechië betekent de botsing met Rusland een koerswijziging. Het land heeft zich tot nu toe nogal gematigd opgesteld tegenover Moskou. Van president Milos Zeman is bekend dat hij goede relaties onderhoudt met Poetin. Hoewel hij de uitwijzing van de diplomaten zegt te steunen lijken zijn dagen langzamerhand geteld. Het gerucht gaat dat Zeman van de aanslag op de hoogte was en geprobeerd heeft het onderzoek naar de daders te verhinderen.

Ook de regering van premier en zakenman Andrej Babis stelde zich tot nu toe pragmatisch op tegenover Rusland. Maar nu even niet. De minister van Binnenlandse Zaken Jan Hamáček die op het punt stond naar Moskou af te reizen voor overleg over het Sputnik-vaccin heeft zijn bezoek afgezegd. Ook is een contract met de Russische kernreactorbouwer Rosatom gecanceld.

Foto: daisy.images (cc)

Albanese schrijfster kiest voor de politiek

Op zondag 25 april gaat Albanië naar de stembus. Een van de kandidaten voor de Democratische Partij (DP) is de Albanees-Nederlandse schrijfster Flutura Açka.Açka is getrouwd met een Nederlander en woont een deel van het jaar in Utrecht. Zij publiceerde in Albanië romans en dichtbundels. Haar laatste dichtbundel over het verlies van haar enige zoon is in het Nederlands vertaald onder de titel ‘Hoeder van het licht’ . Eerder verscheen in het Nederlands ‘Kruis van vergetelheid’, een roman die zich afspeelt in het ruige bergachtige noorden van Albanië waar eerwraak nog een rol speelt. Ik leerde Flutura daar een aantal jaren geleden kennen als gids op een wandelvakantie.

In haar romans toont Açka zich zeer betrokken bij de maatschappelijke problematiek in haar geboorteland. Ze is ook een graag geziene gast in talkshows op de Albanese televisie. Dat ze nu de stap zet naar directe deelname aan de politiek heeft alles te maken met de deplorabele staat waarin haar land verkeert. Dit voorjaar werd ze door Luli Basha, de leider van de DP gevraagd voor een verkiesbare plaats op zijn lijst. Ik kon geen ‘nee’ zeggen, was haar verklaring om daarop in te gaan. En geheel in de stijl van schrijvers: ‘dat zou neerkomen op Dantes eeuwige veroordeling tot de hel van diegenen die onverschillig blijven in roerige tijden’ (Argus nr.100, 13 april).Açka is geen beroepspoliticus en dat kan in haar voordeel werken. Door de tegenpartij wordt ze geframed als outsider, buitenlandse, etc.

Foto: daisy.images (cc)

Bulgarije wacht moeilijke coalitievorming

Het armste EU-land ging zondag naar de stembus. Ondanks de massale protesten van afgelopen zomer tegen zijn corrupte regering wist premier Boyko Borissov (GERB) weer de meeste stemmen te winnen, al leed hij een fors verlies. Dat lijkt deels toe te schrijven aan een succesvolle mediacampagne waarin de premier vooral via de sociale media tot in de meest verafgelegen dorpen handenschuddend te zien was met beloftes om voor werk te zorgen. Maar het heeft ook te maken met het cliëntelisme van zijn partij die aan de basis veel mensen aan zich weet te binden. Daarnaast weet Borissov zich gesteund door zijn partijgenoten in Brussel in de Europese Volkspartij (EPP), wat hij natuurlijk graag aan zijn kiezers laat weten. Terwijl hij volgens zijn critici juist met EU-subsidies sjoemelt zijn er -anders dan bij zijn Hongaarse collega Orban- nog geen bekeringspogingen gedaan van de kant van de Europese christendemocraten.

Bekend van tv

Borissov dankt zijn “overwinningsnederlaag” ook aan een verdeelde oppositie. Naast de Socialistische Partij zijn er enkele nieuwkomers die de stemmen hebben verdeeld. De grootste is de nieuwe partij van talkshow-host, zanger en cabaretier Slavi Trifonov die met een sterk anti-overheid sentiment de tweede in grootte werd, nog voor de socialisten. Ook Democratisch Bulgarije (gelieerd aan de Europese Groenen) van de voormalige minister van Justitie Hristo Ivanov won met zijn strijd tegen de corruptie. Ivanov zette afgelopen jaar een massale beweging in gang nadat hij door agenten van de staatsveiligheidsdienst was verwijderd van het strand bij de villa van een bekende tycoon en steunpilaar het regime.

Foto: daisy.images (cc)

Klimaatdoelen in ruil voor een strenger migratiebeleid

Ondanks een algemene verrechtsing van het politieke klimaat zitten (groen)linkse partijen in verschillende Europese landen in de regering. De Groenen regeren mee in Zweden, Finland, Ierland, Oostenrijk en België. In de Duitse deelstaat Baden-Württemberg zijn de Groenen onlangs opnieuw de grootste partij geworden met premier Wilfried Kretschmann.  Denemarken heeft een sociaaldemocratische minderheidsregering onder leiding van premier Mette Frederiksen (foto) die gesteund wordt door andere linkse partijen.

In De Helling, het tijdschrift van het wetenschappelijk bureau van Groenlinks, laten Simon Otjes en Noortje Thijsen zien hoe de zusterpartijen elders in Europa er in geslaagd zijn om met name op de thema’s klimaat en milieu veel voor elkaar te boksen aan de onderhandelingstafel. Opvallend is dat het voor deze resultaten niet uitmaakt of Groenen met conservatieven of centrumlinkse partijen onderhandelden. Maar er is wel een trend zichtbaar die te denken geeft. Tegenover alle groene, linkse en progressieve winstpunten van de Europese Groenen staat dezelfde pijn. Alle slikken op het thema asiel en migratie een bittere pil. Zelfs in onderhandeling met de linkse partijen konden de Groenen een strenger migratiebeleid niet voorkomen: de Zweedse en Finse sociaaldemocraten zijn op dit dossier aanzienlijk conservatiever dan de PvdA. Otjes en Thijssen komen daarbij met een belangrijke waarschuwing: ‘Een van de grootste valkuilen waar verschillende Europese Groenen zijn ingetrapt, is dat in de onderhandelingen over het klimaatbeleid de focus teveel kwam te liggen op de klimaatdoelen.’ Dus: tegenover concrete maatregelen op het gebied van migratie en asiel, die links liever niet had gewild, staan vooralsnog slechts mooie beloftes voor de aanpak van de klimaatverandering. In de overzichten per land die De Helling toevoegt aan de analyse is af te lezen welke onderhandelingsresultaten de Groenen als junior-coalitiepartner met regeringsdeelname hebben behaald. Zo wisten de Zweedse Groenen in ruil voor de handhaving van een streng immigratiebeleid een belastingverschuiving te bereiken die arbeid goedkoper maakt en vervuiling duurder. In ruil voor een verbod op hoofddoekjes voor kinderen tot 14 jaar wisten de Oostenrijkse Groenen een superministerie voor Milieu,Klimaat & Energie in de wacht te slepen.

Foto: daisy.images (cc)

Nieuwe controverses tussen Brussel en Londen

Is Boris Johnson wel te vertrouwen? In Brussel zijn de eerste stappen gezet voor een juridische procedure over Brexit-afspraken die het Verenigd Koninkrijk nog niet wil nakomen. Maatregelen voor controle van het vrachtverkeer tussen Engeland en Noord-Ierland zijn door Brandon Lewis, de Britse secretaris voor Noord-Ierland eenzijdig uitgesteld tot 1 oktober. Het is de tweede keer dat er problemen zijn over dit heikele deel van het Brexit-akkoord. Eerder was er al gedoe over een Britse wet die in strijd was met de oorspronkelijke overeenkomsten. Johnson hoeft in eigen land niet te vrezen voor veel tegenstand. Maar, schrijft The Guardian, ‘hij onderschat met zijn arrogante houding de schade die wordt toegebracht aan de wereldwijde reputatie van Groot-Brittannië en de bedreiging voor de stabiliteit van Noord-Ierland.’ 

Volgens de voorwaarden waaronder het Verenigd Koninkrijk de EU op 31 januari 2020 heeft verlaten blijft Noord-Ierland binnen de douane-unie met de EU waardoor vrij verkeer op het Ierse eiland mogelijk blijft. Producten die vanuit Groot-Brittannië Noord-Ierland binnenkomen, moeten wél gecontroleerd worden. De nieuwe situatie heeft onder meer geleid tot lege schappen in Noord-Ierse supermarkten, waardoor het VK zich genoodzaakt voelde de grenscontroles verder uit te stellen. Aldus voormalig Brexit-onderhandelaar David Frost die vorige week de schuld legde bij de EU. Brussel zou gehint hebben op het sluiten van de grens tussen Noord-Ierland en de Ierse Republiek en dat heeft volgens Frost het vertrouwen geschaad. Het uitstel van de controlemaatregelen was nodig “om het dagelijks leven van Noord-Ieren te beschermen, zodat ze pakketjes kunnen blijven ontvangen en boodschappen kunnen blijven doen”, schrijft Frost.

Foto: daisy.images (cc)

Duitse christendemocraten in opspraak

Vlak voor de verkiezingen in twee Duitse deelstaten raakt de regerende CDU/CSU in de problemen door een mondkapjesschandaal. De christendemocratische parlementariërs Nikolas Löbel en Georg Nüßlein blijken tonnen te hebben verdiend aan de handel in mondkapjes. CSU’er Nüßlein zou gelobbyd hebben voor een textielbedrijf uit Hessen, dat beschermingsmateriaal tegen corona wilde verkopen aan de overheid. Voor zijn bemiddeling bij diverse ministeries zou hij 660.000 euro hebben ontvangen. Löbel’s bedrijf zou 250.000 euro aan commissie hebben opgestreken voor zijn bemiddeling bij de levering van mondkapjes in zijn deelstaat Baden-Württemberg. Hij moest van partijvoorzitter Armin Laschet nog wel een zetje krijgen om zijn parlementszetel onmiddellijk op te geven nadat hij aanvankelijk alleen had aangekondigd zich in september bij de Bondsdagverkiezingen niet meer kandidaat te stellen.

In een poging de schade te beperken dwingt de leiding van de CDU/CSU nu alle parlementariërs uiterlijk vrijdag een verklaring te ondertekenen dat zij niets verdiend hebben aan de coronpandemie. Maar de geest is uit de fles. Nieuwe corruptieschandalen duiken op. Axel Fischer en Mark Hauptmann zouden flink verdiend hebben aan de promotie van de betrekkingen met Azerbeidzjan. Eerder waren al twee andere christendemocratische parlementsleden in opspraak gekomen na onderzoek van de Raad van Europa naar de Azerbeidzjaanse ‘kaviaardiplomatie‘.

Foto: daisy.images (cc)

Europees familiedrama

De kogel is door de kerk. Viktor Orbán, de Hongaarse premier en partijleider van Fidesz (links op de foto), heeft zijn Europarlementariërs teruggetrokken uit de fractie van de EVP. Een scheiding die nog vervelende gevolgen kan krijgen. De statutenwijziging die schorsing van parlementariërs uit de groep gemakkelijker moest maken en die met 148 stemmen tegen 28 afgelopen woensdag werd aangenomen was voor Orbán het teken om na twee jaar geharrewar de stekker er uit te trekken. De Europese christendemocraten zijn eindelijk verlost van dit ‘het blok aan het been’. Twee jaar terug was Fidesz al met een schorsing de wacht aan gezegd vanwege anti-Europese standpunten waar de partij steeds meer op werd aangevallen. De EVP-fractie was na de verkiezingen groot genoeg om dertien Hongaren te kunnen missen, maar de rechterflank, onder leiding van de Duitse CSU, bleek toch nog lang beducht voor de gevolgen van dit verlies. Om erger te voorkomen kun je de dissidenten er beter bij houden, was de gedachte. Partijgenoten uit de buurlanden Oostenrijk en Slovenië hebben zich tot het laatst toe verzet tegen de uitsluiting van de Hongaren.

Wat zijn de gevolgen van dit familiedrama voor de politieke verhoudingen in Europa? De commentator van VoteWatch Europe verwacht dat de samenwerking van de EVP met andere grote partijen in het Europarlement nu makkelijker wordt, maar hij ziet tegelijk ook de kloof tussen Noord-West Europa en de nieuwe lidstaten groeien. En dat betekent kansen voor spelers van buiten de EU (lees: Rusland, China) om meer invloed te krijgen. Orbán presenteert zich in de regio als belangenbehartiger van alle Hongaren, dus ook van Slovaakse Hongaren en van de Roemenen die met een eigen Hongaarse partij zijn aangesloten bij EVP. Het is niet duidelijk of deze partij zich ook gaat terugtrekken. Ook moet nog afgewacht worden wat de Sloveense rechts-nationalistische partij SDS van premier Janez Janša (rechts op de foto) gaat doen. Janša is Orbán’s grootste vriend in de EU en zijn partij heeft vier leden in het Europarlement die ook zijn aangesloten bij de fractie van de EVP.

Foto: daisy.images (cc)

Catalaanse ballingen in Brussel onder vuur

De Commissie voor Juridische Zaken in het Europarlement stelt voor de onschendbaarheid van drie Catalaanse leden op te heffen. Carlos Puigdemont, Toni Comin en Clara Ponsati, voormalige leden van de regionale regering in Barcelona, worden door de Spaanse Justitie vervolgd vanwege de organisatie van het referendum voor onafhankelijkheid van Catalonië in 2017. De politici leven in ballingschap in Brussel. In 2019 zijn zij door hun aanhangers gekozen als lid van het Europese Parlement. Spanje probeerde nog te voorkomen dat ze hun zetels konden innemen, maar daar was geen goede grond voor te vinden.

Het Spaanse Europarlementslid Esteban González Pons, lid van Juridische Commissie, meent nu alsnog dat er in het Europarlement geen plaats is voor ‘voor degenen die de rechtsstaat in een EU-lidstaat aanvallen, waardoor de stabiliteit van de Unie als geheel wordt geschaad.’ Als de meerderheid van het voltallige parlement hiermee akkoord gaat zal Spanje bij België waarschijnlijk het uitleveringsverzoek van de drie politici herhalen. Of België dat dan gaat inwilligen is de vraag, omdat er in dat land veel steun is voor regionale onafhankelijkheidsbewegingen. Puigdemont speelde daarop in bij zijn aankondiging de strijd voort te zetten na het besluit van de parlementscommissie: ‘Dit gaat niet over het steunen van de onafhankelijkheid van Catalonië, maar over het steunen van politieke minderheden en hun recht om zich te uiten en net als grote meerderheden vertegenwoordigd te worden.’

Foto: daisy.images (cc)

Waar wonen de meeste antifeministen?

‘Het is de schuld van het feminisme dat sommige mannen zich aan de rand van de samenleving voelen en gedemoniseerd zijn.’ Dit was een van de stellingen die twaalfduizend Europeanen uit acht landen kregen voorgelegd in een onderzoek naar extreemrechtse denkbeelden. Opmerkelijk resultaat: de hoogste aantallen mensen die het minstens een beetje eens waren met deze stelling zijn te vinden in Zweden (41%). 

Na Zweden had ongeveer 30 % van de respondenten in Polen antifeministische standpunten, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk (28 %), Frankrijk (26 %), Hongarije (22 %), Duitsland (19 %) en Nederland (15 %). Tatev Hovhannisyan verbaast zich op Social Europe dat slechts 13 % van de Italiaanse respondenten uitdrukking gaf aan dergelijke opvattingen,  terwijl 65 % zei dat ze het hier sterk of enigszins oneens mee waren. 

Volgens Daniel Poohl van de Zweedse partner in dit onderzoek is het antifeminisme in zijn land deels te verklaren uit verzet tegen succesvolle feministische bewegingen. ‘Sommige overwinningen van het Zweedse feminisme in de afgelopen jaren hebben de opkomst van sterk tegengestelde attitudes geactiveerd’, zei hij. Is het feminisme in Italië, en ook in Nederland, minder succesvol misschien?

Weinig vertrouwen

Het onderzoek ‘State of Hate: far-right extremism in Europelaat verder zien dat een kwart van de respondenten negatieve gevoelens heeft tegenover moslims, een derde tegenover immigranten in het algemeen. Meer dan een derde oordeelt negatief over Roma. Het rapport constateert onder andere dat extreemrechts in toenemende mate transnationaal opereert, ook al ligt de focus nog steeds bij nationale issues. Traditionele organisatievormen verliezen invloed aan digitale netwerken. Veel respondenten in dit onderzoek tonen zich teleurgesteld in de politiek. Italië en Frankrijk scoren op dit punt het hoogst (79% resp. 67%). Slechts 6% van de Britten meent dat het politiek systeem in het Verenigd Koninkrijk goed werkt. Duitsers daarentegen zijn met een meerderheid van 60% een stuk tevredener. Op de vraag of het land ‘de goede of de verkeerde kant uitgaat’ zien we vrijwel overal meerderheden voor de ‘verkeerde kant’. Uitzonderingen zijn Nederland en Duitsland. Maar ook daar gelooft meer dan 40% dat het de verkeerde kant op gaat (p. 16 van het rapport).

Vorige Volgende