Overzicht

serie

Elders in de Wereld

Foto: Riccardof (cc)

Elders in de Wereld is een vaste rubriek op Sargasso waarin we stilstaan bij nieuws uit de verschillende werelddelen.


Foto: Riccardof (cc)

Zuid-Amerika: dictator dood, dictator vrij, handelsblokken

, door

ELDERS - Deze week in Latijns-Amerika: ex-dictator Videla overlijdt na een val in de douche, het proces tegen ex-dictator Ríos Montt moet (half) opnieuw gevoerd worden en een nieuw handelsblok betekent concurrentie voor Mercosur.

Voor nabestaanden en slachtoffers van de Argentijnse dictatuur zal het een onbevredigend einde van zijn leven zijn geweest: oud-dictator Jorge Videla is omgevallen in zijn douche en vervolgens overleden. Pas na vijf dagen werd zijn lichaam gevonden. In The New York Times een spannend verhaal van de ervaringen van een AP-correspondent tijdens de dictatuur, inclusief methodes om geheime communiqués van anti-dictatoriale groeperingen te ontvangen in openbare toiletten.

In Guatemala ook slecht nieuws voor nabestaanden. Daar moet namelijk de rechtszaak tegen ex-dictator José Efraín Ríos Montt, waarin recent een veroordeling was gekomen, opnieuw worden gevoerd vanaf ongeveer halverwege het proces. Volgens de rechtbank had de zaak gepauzeerd moeten worden zolang de verdediging nog bezwaarprocedures had lopen.

De Economist besteedde deze week tot slot aandacht aan de aanstaande eerste verjaardag van een nieuw economisch blok in Zuid-Amerika: de Pacifische Alliantie, waarin Mexico, Colombia, Chili en Peru samenwerken om handelsbarrières weg te nemen. Ook de Mercosur werd in 1991 opgericht met een dergelijk doel, maar in zijn twaalfjarige bestaan heeft dat handelsblok een sterke politieke signatuur gekregen en komt de economie inmiddels op een tweede plaats.

Foto: Riccardof (cc)

Italiaanse toestanden in Bulgarije

, door

ELDERS - Bulgarije snakt naar een stabiele regering die de armoede in het land kan bestrijden. Het ziet er niet naar uit dat die er snel zal komen.

De parlementsverkiezingen in Bulgarije van afgelopen zondag hebben geleid tot een patstelling. Van de 36 partijen die er aan meededen hebben slechts vier de kiesdrempel gehaald.  De centrumrechtse GERB van zittend premier Borisov werd de grootste partij met 97 zetels. De BSP (socialisten) behaalde 84 zetels. De partij van de Turkse minderheid MRF kwam uit op 36 zetels en de nationalistische partij Attack op 23. In een parlement van 240 zetels betekent dit dat de twee mogelijke coalities (GERB/Attack en BSP/MRF) precies even zetels hebben. President Rossen Plevneliev begint vandaag aan een eerste consultatieronde, maar er zijn weinig alternatieven.

De verkiezingen waren noodzakelijk geworden omdat de zittende regering het vertrouwen had verloren na grootschalige protesten van de Bulgaarse bevolking in februari tegen de lage levensstandaard in het land. Aanleiding tot de protesten was de verhoging van de energieprijzen. NRC-correspondent Marloes de Koning: ‘In Bulgarije is in juli besloten de prijzen met 13 procent te verhogen. De commerciële bedrijven zijn veel strenger tegen wanbetalers dan de staatsbedrijven die vroeger de nutsvoorzieningen leverden. Ze laten huishoudens vaak een deel van de rekening vooruit betalen en sluiten de stroom sneller af bij betalingsachterstanden.’ Op de achtergrond speelt de crisis in buurland Griekenland, maar ook het gebrek aan vertrouwen in de gevestigde politieke partijen. De verkiezingen hebben echter geen doorbraak naar vernieuwing gebracht. Integendeel, de oude politiek is terug en dan ook nog in een onmogelijke verhouding die een snelle aanpak van de crisis niet dichterbij heeft gebracht.

Foto: Riccardof (cc)

Mathari en de 40 ‘gekken’, Lumumbaville en Rwandese renners

, door

ACHTERGROND - Na een poosje radiostilte weer een Elders Afrika, met deze week aandacht voor ontsnapte patiënten in Kenia, een nieuw Lumumbaville en Rwandese wielerhelden.

Noodtoestand in Nigeria, ik weet het, maar nu even niet. Ik heb het gevoel dat Boko Haram zo’n beetje de meest gebruikte term is sinds ik met m’n Afrikastukjes begon, en, u ziet het, ik ben er alweer ingetuind. Good luck, Jonathan.

Beter te beginnen in Nairobi, waar veertig psychiatrische patiënten tegelijk over the cuckoo’s nest vlogen. Gekken? Geniale, misschien. Mathari Mental Hospital, het grootste in Kenia, is een zwaarbewaakte instelling. De grootschalige ontsnapping is volgens een politiewoordvoerder minutieus voorbereid; eigenlijk wilden er zeventig man uitbreken. In de sterke CNN-documentaire Locked Up and Forgotten (2011) werd Mathari al – terecht – afgeschilderd als een helhol.

Zijn dood was als een Bondfilm zonder happy end met héél veel geniepige bad guys. Ruim vijftig jaar na de moord op Patrice Lumumba, de eerste president van de Democratische Republiek Congo, gaat het land als eerbetoon aan “een groot Congolees staatsman” een heuse Lumumba-stad uit de grond stampen. Lumumbaville kan er, zo benadrukt men, alleen komen met behulp van financiële steun uit het westen. Persoonlijk weet ik niet of een met Brits, Amerikaans, Frans of misschien wel Belgisch (bloed)geld gefinancierde ‘erestad’ me aan het lachen of aan het huilen maakt.

Foto: Riccardof (cc)

Zuid-Amerika: dictator, straatkunst en woestijnvliegen

, door

ELDERS - Deze week uit het Latijnse continent: een historische uitspraak in het proces tegen Guatemala’s ex-dictator, aandacht voor straatkunst in Buenos Aires en Red Bull vraagt met een stunt aandacht voor Nazca-geogliefen.

Schuldig aan genocide en misdaden tegen de menselijkheid: tachtig jaar cel. Dat was het oordeel van de rechtbank die afgelopen week tot een uitspraak kwam in de zaak tegen de Guatemalteekse ex-dictator José Efraín Ríos Montt. Ríos Montt werd berecht voor zijn rol in de slachting van 1771 leden van de Ixil Maya-stam. Het proces was onder meer uniek omdat het de eerste keer is dat een genocideverdachte in eigen land wordt berecht. De ex-dictator beweerde dat er binnen de hiërarchie autonomie bestond en dat hij zodoende niet verantwoordelijk kon worden gehouden voor de daden van zijn ondergeschikten.

Vanuit Argentinië een AP stuk over straatkunst, met uitleg waarom Buenos Aires zo’n bloeiende scene kent met veel indrukwekkende, enorme schilderingen – soms op publieke gebouwen. Hoewel het stuk de nadruk legt op creatieve graffiti en de toeristische tochten die je kunt maken langs de hoogstandjes, is er minstens evenveel politieke schilderkunst te vinden in de Argentijnse hoofdstad, hoewel het epitheton ‘kunst’ misschien niet altijd van toepassing is. Slim is verder nog deze kaart waarop te zien is welke categorie graffiti op welke plek te vinden is, inclusief foto’s.

Foto: Riccardof (cc)

Vrij, vrijer, vrijst

, door

ELDERS - Het land dat ‘liberty’ als hoogste deugd heeft omarmd heeft een groter percentage van zijn bevolking achter tralies zitten dan enig ander land ter wereld. Echt moeilijk om in de VS in de gevangenis te komen is het dan ook niet.

Illustratief is het geval van Kiera Wilmot. Deze zestienjarige, zwarte (uiteraard) scholiere werd twee weken geleden opgepakt vanwege iets dat op zijn hoogst als kattenkwaad kan worden aangemerkt:

On 7 a.m. on Monday, the 16 year-old mixed some common household chemicals in a small 8 oz water bottle on the grounds of Bartow High School in Bartow, Florida. The reaction caused a small explosion that caused the top to pop up and produced some smoke. No one was hurt and no damage was caused.

Wilmot told police that she was merely conducting a science experiment.

En dit was het gevolg:

After the explosion Wilmot was taken into custody by a school resource officer and charged with possession/discharge of a weapon on school grounds and discharging a destructive device. She will be tried as an adult.

Niet geheel toevallig werd Wilmot gearresteerd door een zogenaamde School Resource Officer (SRO), dat wil zeggen: een (gewapende) politieagent die werkzaam is op een school. Maar maken SRO’s scholen ook veiliger? Misschien, maar er zijn ook neveneffecten:

Foto: Riccardof (cc)

Leren van de geschiedenis

, door

ELDERS - Duitsland wordt in het proces tegen Beate Zschäpe opnieuw geconfronteerd met een bruin verleden. Waarom zijn de nazi’s niet eerder ontdekt?

Het proces in München tegen Beate Zschäpe, verdacht van betrokkenheid bij een reeks moorden van een nazigroep (NSU) op voornamelijk Turkse ondernemers, is direct na de start maandag alweer verdaagd tot volgende week. Een paar weken geleden moest het proces ook al eens worden uitgesteld omdat Turkse journalisten geen kans hadden gekregen het proces bij te wonen. Bij de herstart werden de rechters nu gewraakt door de advocaten omdat zij wel en de aanklagers niet werden gefouilleerd. Een teken van vooringenomenheid, volgens de verdediging.

Hoe de zaak ook verder zal verlopen, volgens Thomas Schmid in Die Welt zullen de belangrijkste vragen niet beantwoord worden. De rechter zal zich alleen uitspreken over de strafbaarheid van de daden van Zschäpe en de andere aangeklaagden. In de Duitse publieke opinie gaat het echter meer over vragen die daar achter liggen. Schmid: “Het eigenlijke schandaal is dat de moorden van de NSU jarenlang niet zijn begrepen en opgelost, hoewel de samenhang, zoals achteraf moeiteloos kan worden vastgesteld, nogal voor de hand lag.” Maar dat schandaal is in deze rechtszaak niet aan de orde.

Foto: Riccardof (cc)

Belo Monte-dam, media-bedreiging (alweer), verkiezingsstrijd

, door

ELDERS - Deze week vanuit Latijns-Amerika: de Belo Horizonte Monte-dam, de stroom berichten over geweld tegen media en journalisten duurt voort, en de Venezolaanse verkiezingsstrijd wordt ook in het parlement zelf gewelddadig.

Om met het laatste te beginnen: sinds de nipte verkiezingsoverwinning van Chavista-kandidaat Nicolas Maduro op diens rivaal Henrique Capriles is het onrustig in Venezuela. Gewelddadige incidenten na de verkiezingen eisten al zeven dodelijke slachtoffers en Capriles’ formele betwisting van het resultaat bij het Venezolaanse Hooggerrechtshof betekent dat de bron van de spanning voorlopig blijft voortbestaan. Die spanningen leiden ook tot hevige botsingen in het parlement. Oppositieleden gingen met een spandoek in protest tegen het besluit van Chavista-voorzitter Diosdado Cabello om alleen parlementsleden spreekrecht toe te kennen die de overwinning van Maduro erkenden. Vervolgens ontstond een knokpartij tussen regerings- en oppositieleden, waarbij rake klappen vielen.

Niet alleen de oppositie in Venezuela, ook journalisten moesten het deze week weer ontgelden in Zuid-Amerika. Met name de moord op twee zoons (20 en 21 jaar oud) van een Mexicaans onderzoeksjournalistenkoppel is een nieuw dieptepunt in dit thema – hoewel de moorden volgens autoriteiten niet in verband staan met het journalistieke werk van de ouders. Maar de cijfers liegen er niet om: geweld tegen journalisten leidt nauwelijks tot veroordelingen. In Colombia overleefde onderzoeksjournalist Ricardo Calderón een kogelregen, die volgens hemzelf ook direct in verband staat met zijn werk. Op Twitter was #NoNosCallarán (ze zullen ons niet doen zwijgen) trending topic. Dezelfde situatie van straffeloosheid die in Colombia en Mexico heerst leidt ook in de rest van het continent tot grote zorgen over het toenemende gevaar voor (lokale) journalisten.

Foto: Riccardof (cc)

1 mei elders in Europa

, door

ELDERS - Terwijl Nederland nog oranje nagloeide was de rest van Europa traditioneel in het rood gekleed. Op verzoek van een onzer lezers een rondje langs de demonstraties.

De monarchie zet in Nederland sinds lang een rem op uitbundig socialistisch feest vieren. Nederland viert feest op 30 april en gaat daarna weer vrolijk aan het werk. Op 1 mei zien we op tv al jaren niet veel meer dan een shotje van een militaire parade in Moskou of van het zingen van de Internationale in een Amsterdams of Zaans Willem Dreeshuis. Dat schept niet bepaald een band. Inmiddels weet hier niemand meer dat 1 mei de Dag van de Arbeid gevierd wordt, een vrije dag voor alle andere Europeanen en velen daarbuiten.

Kijk maar eens hoe dat er uit ziet hier en hier in België. Of hier in Frankrijk. En hier in Zwitserland en hier in Griekenland. Zelfs paus Franciscus blaast zijn toontje mee.

In veel Europese landen klonk op 1 mei een zelfde boodschap: het moet afgelopen zijn met de bezuinigingen. Dat gold voor Spanje, maar evengoed voor Zweden. En ook voor Frankrijk, waar de socialistische president Hollande na een jaar op een dieptepunt staat in de peilingen.

Foto: Riccardof (cc)

Zuid-Amerika: mediavrijheid, inheemse issues, dictator

, door

ELDERS - Deze week vanuit Latijns-Amerika: Buenos Aires viert kroning Máxima inheemse volken bezetten Braziliës congres, veiligheid van journalisten in het nieuws in Mexico en Brazilië, en de zaak tegen Guatemala’s voormalige dictator, Efraín Ríos Montt, krijgt een geschorste rechter weer terug.

In Brazilië drongen deze week honderden oorspronkelijke bewoners van Brazilië het congres binnen, om tegen een maatregel te protesteren die territoriumbeleid zou centraliseren. Critici van de maatregel vrezen dat grootgrondbezitters zo grotere invloed zouden krijgen over gebieden waar inheemse volken leven. Het levert mooie filmpjes op van congresleden die in paniek vluchten voor de indianen, die binnenstormen om vervolgens doodleuk in een kringetje te gaan dansen.

Eveneens in Brazilië verontrustend nieuws over de zaak van de vermoorde journalist Rodrigo Neto de Faria en fotograaf Walgney Carvalho. Vijf agenten, die zouden behoren tot de milities waar Neto de Faria onderzoek naar deed, zijn gearresteerd in samenhang met de zaak. In Mexico protesteerden journalisten ondertussen tegen het groeiende geweld jegens hun beroepsgroep, en tegen de veronderstelde medeplichtigheid van de overheid daaraan.

Tot slot is in Guatemala een rechter die eerder van partijdigheid was beschuldigd weer op de rechtszaak tegen voormalig dictator Efraín Ríos Montt gezet. Niet alle overige rechters waren het eens met de beslissing en onvrede heerst in de rechtszaal. Ríos Montt is het eerste voormalig staatshoofd dat door een tribunaal in zijn eigen land wordt berecht, onder meer voor de dood van 1771 Maya indianen in 1982 en 1983.

Foto: Riccardof (cc)

Terrorisme of industriële veiligheid? Terrorisme wint!

, door

ELDERS - Vrijwel tegelijkertijd met de terroristische aanslag op de marathon van Boston, vond een grote explosie plaats in een kunstmestfabriek in het plaatsje West, Texas. Hoewel daarbij méér doden vielen dan in Boston, besteedden de Amerikaanse media maar weinig aandacht aan deze zaak. Was dat terecht of niet?

Het nieuws uit de VS werd de afgelopen tijd gedomineerd door de aanslag in Boston. Mede hierdoor werd relatief weinig aandacht besteed aan de explosie in een kunstmestfabriek in het plaatsje West in de staat Texas, waarbij vijftien doden vielen (vijf keer zo veel als in Boston), 160 mensen gewond raakten en meer dan 150 gebouwen werden verwoest.

Het verschil in media-aandacht is niet onbegrijpelijk: doelbewuste moord is natuurlijk een opvallender gegeven dan een ongeluk. Bovendien past een grootschalig industrieel ongeluk minder goed in een keurig, gemakkelijk te begrijpen verhaal: er zijn immers geen overduidelijke duidelijke schurken en helden. Tenslotte valt niet uit te sluiten dat ook klassenverschillen een rol speelden: zowel journalisten als (betalende) nieuwsconsumenten zullen zich sneller identificeren met middle class bezoekers van een sportwedstrijd dan met de hele of halve hilbillies die noodgedwongen direct naast een kunstmestfabriek moeten wonen.

De relatieve onzichtbaarheid van industriële en werkgerelateerde ongelukken in, met name, de Amerikaanse media is echter niet zonder gevolgen:

Foto: Riccardof (cc)

Eeuwige roem in het Grütas Park

, door

ELDERS - Eeuwige roem heet het verhaal van Bernlef over een armoedige standbeeldbewaker in een voormalig communistisch land (in Geleende levens, Querido, 2010). De man houdt de wacht bij een kerkhof van standbeelden van de gevallen leider, totdat er iemand komt die zijn leven ingrijpend verandert. Een ondernemer die kansen ziet in de nieuwe verhoudingen koopt alle beelden op en maakt er een pretpark van, “Lipido’s Historisch beeldenpark”. Met beelden van de voormalige dictator in alle standen, zelfs liggend zonder hoofd “om de herinnering aan de volksopstand levend te houden.” En een museum vol parafernalia uit de oude tijd: surrogaatkoffie, surrogaatzeep, doosjes slecht brandende lucifers en foto’s van eertijds beroemde sportlieden. Door het hele park heen hangen luidsprekers aan bomen die op gezette tijden populaire muziek uit het voorbije tijdperk laten horen, afgewisseld met toespraken van de leider. Een vreemd idee?

Het verhaal van de standbeeldbewaker, die door de ondernemer wordt aangesteld als zijn woordvoerder en dan met zijn vrouw een luxe leven gaat leiden, loopt uiteindelijk niet goed af, bij Bernlef. Toen ik verhaal las vond ik het nogal absurd. Hoe verzin je zoiets? Maar “Lipido’s Historisch beeldenpark” bestaat echt, heb ik nu ontdekt. Het is te vinden in Litouwen en het heet Grütas Park. Er staan 86 beelden van Stalin, Lenin, andere communistische grootheden en voormalige leiders van Litouwen. Het is een pretpark inclusief een museum met schilderijen, een speeltuin en een dierentuin.

Foto: Riccardof (cc)

Liberté, burgerbloedbad en de Queen of Taarab

, door

ELDERS - In deze Afrika-aflevering aandacht voor de Moulin-Fourniers, een behoorlijke geweldsoprisping in Noord-Nigeria en het overlijden van een vrouw die niet dood leek te kunnen.

Blij, opgelucht en bebaard. Zo bevestigde vader Moulin-Fournier afgelopen vrijdag zijn vrijlating (en die van zijn vrouw, kinderen en broer) aan de Franse president Hollande. Over het lot van de familie die sinds 19 februari door Boko Haram-rebellen werd vastgehouden in het noorden van Kameroen, werd sinds hun gevangenneming angstig gespeculeerd en de afgelopen weken in het geheim gediscussieerd. Het wachten is nu op nieuws rond het hoe en waarom van de sissende afloop.

Im Norden nichts neues voor Nigeria, want datzelfde Boko Haram richtte op de dag van de vrijlating een bloedbad aan in de vissersstad Baga. De bommen en granaten van de moslimextremisten kostten liefst 185 mensen het leven; burgers werden tijdens de aanval – die oorspronkelijk tegen het leger gericht was – gebruikt als menselijk schild. Wat kan ik er verder over zeggen? Niets. Dat het verschrikkelijk is, ja.

Ten slotte: natuurlijk kan ik het hebben over de aankomende(?) verkiezingen in Zimbabwe – en de dinosaurus die zijn onderdanen toespreekt – maar in die poppenkast heb ik nu even helemaal geen zin. Wat hier in Tanzania de afgelopen anderhalve week nu écht het nieuws heeft gedomineerd, is de dood van Bi Kidude. Wie? Bi Kidude, een zang- en paradijsvogel van Zanzibar die bij leven al een taarab-legende was, in de jaren twintig begon met optreden en alles bij elkaar meer dan een eeuw leefde. Easy listening vindt u taarab wellicht bepaald niet, maar bedenk dat deze gezongen Swahili-poëzie in Oost-Afrika mannen, vrouwen en misschien ook kinderen tot tranen toe roert. Ik was bij het laatste live-optreden van de oude Bi – over wie een prachtige documentaire gemaakt is – en voelde me volmaakt gelukkig toen die honderd miljoen rimpels even naar me leken te glimlachen.

Vorige Volgende