Vandaag wordt natuurlijk reikhalzend uitgekeken de uitkomst van het Catshuisoverleg over het eindverslag van de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Dat werd vorige week donderdag gepresenteerd.
Op de persconferentie na de ministerraad afgelopen vrijdag werd aan Rutte gevraagd of dit tot het aftreden van het kabinet gaat leiden. Al was het maar als symbolisch gebaar. Vergelijkbaar met het aftreden van kabinet Kok II. Dat trad af na het vernietigende NIOD-rapport over de val van Sebrenica.
Wim Kok diende het ontslag in 29 dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen. Het handelde demissionair lopende zaken af.
Rutte III heeft nog 85 dagen te gaan tot de verkiezingen. Onder de lopende zaken valt nu de corona-crisis. Bovendien wachten de gedupeerden van de toeslagenaffaire op een vlotte en passende afhandeling. Van een symbolisch gebaar worden ze niet wijzer.
Ruttes verantwoordelijkheid
Ook is de vraag hoe zwaar de verantwoordelijkheid van Rutte zelf moet worden gewogen. En wel op twee punten: transparant kabinetsbeleid en ingrijpen zodra er zaken ernstig misgaan.
In het eindrapport van de commissie Van Dam wordt gewezen op de rol van Rutte in 2013. Als voorzitter van een ministeriële commissie voor rijksbrede aanpak van fraude. Rutte vult die rol op een actieve wijze in, aldus het rapport.
Rutte zei tegen de commissie dat “de nadruk die de ministeriële commissie legde op de harde aanpak van fraude, ertoe kan hebben geleid dat bij mensen in de uitvoering het gevoel is ontstaan dat zij daarbij over grenzen konden gaan”.
Het hard beleid dat de Belastingdienst voerde, vloeide dus voort uit de politieke wens fraude harder aan te pakken. Het is niet gek dat Rutte hier enige verantwoordelijkheid mag worden toegedicht.
Rutte weet weinig
Tegenover de commissie verklaarde Rutte pas in 2019 kennis kreeg van de ernstige gevolgen van het toeslagenbeleid. “Ik had kunnen ingrijpen als ik ervan wist. Ik wist het voor 2019 niet.”
Toch merkwaardig, want al in 2014 waren er signalen dat mensen in problemen raakten. In de Tweede Kamer werd een motie van Tjitske Siderius (SP) verworpen, waarin werd gevraagd om een onafhankelijke instantie hiernaar onderzoek te laten doen.
24 september 2014 Motie van Siderius. Verworpen:
Voor: SP, ChristenUnie, GroenLinks, PvdD, 50PLUS/Baay-Timmerman
Tegen: VVD, PvdA, CDA, D66, PVV, SGP, Groep Bontes/Van Klaveren, 50PLUS/Klein, Van Vliet
Het beleid werd voortgezet, de problemen hielden aan. Het frauduleus handelen van kinderopvangorganisatie De Parel werd de ouders verweten en zij moesten toeslagen terugbetalen. Twee moties die tot doel hadden eert een rechtszaak af te wachten en een coulantere afhandeling toe te passen , haalden het in 2016 ook niet
Motie Ulenbelt en Siderius (beiden SP) verzoekt de regering, de terugvordering van de kinderopvangtoeslag door de Belastingdienst op te schorten totdat er een definitieve uitspraak gedaan is in de rechtszaak over De Parel.
Motie verworpen:
Voor: SP, CDA, D66, PVV, ChristenUnie, GroenLinks, Groep Bontes/Van Klaveren, Groep Kuzu/Öztürk, PvdD, 50PLUS, Klein
Tegen: VVD, PvdA, SGP, Houwers, Van Vliet
De andere motie van Ulenbelt en Siderius verzoekt de regering, bij de ouders die slachtoffer zijn geworden van frauduleus handelen van kinderopvangorganisatie De Parel de ten onrechte niet-betaalde ouderbijdrage te innen en de rest van de terugvordering van de kinderopvangtoeslag kwijt te schelden.
Verworpen:
Voor: SP, PVV, Groep Bontes/Van Klaveren, Groep Kuzu/Öztürk, PvdD, Klein
Tegen: VVD, PvdA, CDA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SGP, 50PLUS, Houwers, Van Vliet
Ruttes geheugen faalt
Ook al vliegen de memo’s en aantekeningen door de ministeriële burelen, Rutte weet van niks. Zijn eigen departement heeft alle moeite gedaan alle relevant stukken boven water te krijgen en die aan de commissie Van Dam te overhandigen. En wat gebeurde? We citeren het rapport Van Dam:
“Daarnaast heeft het ministerie van AZ op vordering van de commissie stukken geleverd waarop opmerkingen van minister-president Rutte ontbraken. Ook hier heeft de commissie een brief gestuurd, die twee weken voor de openbare verhoren werd beantwoord door enkele stukken met onderstrepingen toe te sturen waarbij werd opgemerkt dat geen aantekeningen zijn aangetroffen op de stukken.
Tijdens het openbaar verhoor verklaarde de minister-president Rutte hierover:
De heer Rutte: Het is een heel klein departement (…) We hebben niet de tijd om dat allemaal op papier te gaan zetten, dus bijna alles gebeurt inderdaad mondeling.
(…) De commissie heeft met verwondering kennisgenomen van de verklaring van de minister-president dat binnen zijn ministerie vrijwel geen vastlegging plaatsvindt.”
Driemaal is scheepsrecht?
Als je niets op papier zet, hoef je het niet te onthouden en dat kan van pas komen op heikele momenten. Dat heeft Rutte ook al eens gedemonstreerd het debat over memo’s betreffende de dividendbelasting (2018 – “Ik heb er simpelweg geen actieve herinnering aan”) en vorig jaar toen hij zei “geen herinnering” te hebben aan enige memo of mededeling over de burgerdoden die vielen bij het bombardement op Hawija.
De glans is er af, zijn houdbaarheid is verstreken. Een minister-president kan zich niet tot minstens driemaal toe zich verschuilen achter een “Ik had kunnen ingrijpen als ik ervan wist”. Het land heeft niets aan een Rutte IV met een geheugen als gatenkaas. Het wordt tijd voor Ruttes laatste Catshuisoverleg.
Reacties (18)
Tuurlijk blijft Rutte zitten. De man kent geen verantwoordelijkheid, en zal het zeker niet nemen. Hij lacht wat schaapachtig en blijft aan uit ‘landsbelang’ want (corona)crisis enzo, en in maart stemt een flink deel van het electoraat weer op deze veel-woorden-maar-geen-daden-nitwit.
Ik denk wel dat het kabinet opstapt. Alhoewel de hoofdschuldige in de oppositie zit hebben VVD politici de afgelopen jaren al vele malen de verantwoordelijkheid genomen voor het beleid van hun voorgangers. Die hoofdschuldige komt er vanaf met wat slappe excuses, maar die zit aan de politiek correcte kant en dan wordt je nu eenmaal heel snel vergeven door de pers, je achterban en je politieke medestanders.
Het kabinet hoeft nog maar een paar maanden en demissionair is er nog genoeg te doen aan coronabeleid. Daarna kan er schoon schip gemaakt worden, op naar Rutte IV!
Ja, het kabinet zou moeten aftreden, maar de hoofdschuldigen zijn wij zelf. Jaar in jaar uit blijven wij het belasting systeem maar ingewikkelder maken, omdat we belasting (ten onrechte, naar mijn mening) zien als een tool voor sociale rechtvaardigheid: we willen sturen op uitkomsten, niet op inkomsten.
Toeslagen horen helemaal niet onderdeel te zijn van een belastingsysteem. Geld dat je terugkrijgt had je simpelweg niet moeten hoeven inleveren. Zie hier het resultaat.
Ik heb mij ooit laten vertellen dat er in de gedoogtijd een groepje ministers onder leiding van Henk Kamp wekelijks bijeen kwam om te bezien welke maatregelen ertoe konden leiden dat Nederland minder aantrekkelijk werd als immigratieland. Ik ben bang dat dit een uitvloeisel daarvan is.
@ waarom zou Asscher meer verantwoordelijk zijn dan Pieter Omtzigt die een harde aanpak voorstond na de Bulgarenfraude, Eric Wiebes die signalen uit de belastingdienst niet oppikte of Mark Rutte die leiding gaf aan de Kabinetswerkgroep fraudebestrijding? De enige die zich de afgelopen jaren stevig gerevancheerd heeft is Pieter Omtzigt door zich na het lezen van het zwartboek van Renske Leijten (SP) keihard vast te bijten in de toeslagenaffaire.
@5:
Omdat ‘ie links is en Le Redoutable het zegt.
@5: Omtzigt is voor mij af sinds de door hem geinstrueerde nepgetuige inzake MH17. Dat hij nu aan de goede kant van de streep staat laat alleen maar zien wat hij is: een opportunist.
Maar laat ik het omwille van de Kerstgedachte anders formuleren: Hij dient het publieke belang zonder zijn eigen belang uit het oog te verliezen en is daarbij wendbaar…
Tekenen van Alzheimer zijn op dat niveau een directe diskwalificatie voor een staatsman.
Je herinnert het je en je staat ervoor. Of je krast voorgoed op.
D’r is bij Unilever vast nog wel een vacature te verzinnen.
@8
Precies. En als hij het echt niet wist is dat ook een directe diskwalificatie. Het zou namelijk betekenen dat een groot probleem waar verschillende ministeries bij betrokken zijn nooit besproken is in de ministerraad. Dan is degene die leiding geeft aan het kabinet behoorlijk incompetent.
Niet ik denk dat dit gaat gebeuren, maar als dit kabinet aftreedt, wat zou dat dan uitmaken? Alle poppetjes komen weer terug. Rutte gaat heus niet iets anders doen, buiten de politiek. Hoekstra zal het CDA blijven leiden. Wiebes was voor het laatste actief in het bedrijfsleven in 1989, die komt daar echt niet meer in. Nou ja, tot 2004 in consultancy. Wil ‘ie dat echt nog gaan doen, na dit debacle? Er is dus gewoon kans dat alle hoofdpersonen weer terugkomen op andere plekken met verantwoordelijkheid en hun bedenkelijke houding ten opzichte van een werkende rechtsstaat.
Graag suggesties voor een echte oplossing. Ik weet het even niet.
@10
Nou ja, als de kiezers in maart die lui weer steunen is het ook wel legitiem dat ze terugkomen. Dat zou per partij nog wel behoorlijk kunnen verschillen. Ik reken er niet heel hard op dat VVD-kiezers Rutte laten vallen. Voor Asscher zou het wel eens anders uit kunnen vallen.
Voor het CDA ligt het wat ingewikkelder, omdat Omtzigt zich als een soort lid van de oppositie heeft geprofileerd. Als die veel voorkeursstemmen haalt helpt dat Hoekstra ook, dat is wel vreemd. Het wordt wel interessant hoe zich dat zal ontwikkelen. Omtzigt zou wel heel erg door de mand vallen als hij een motie van wantrouwen tegen het kabinet, die er ongetwijfeld zal komen, niet steunt. Dan zou Omtzigt in het debat dus tegenover Hoekstra komen te staan. Het zou me niet verbazen dat het CDA het niet zover wil laten komen en dat ze voor het debat het kabinet al opblazen. Maar een beetje handige oppositie zou de nummer 1 en 2 van het CDA dan toch nog wel tegen elkaar uit kunnen spelen, lijkt me.
@2: Wiebes is wel de grootste lamlul. Laat die maar eens opstappen.
Je snapt het niet dat de linkse partijen het lek nog niet boven water heeft gekregen. Nog nooit stonden ze zo laag in de peilingen.
De gemiddelde NLer is politiek gezien nogal imbeciel als hij zich druk maakt over mondkapjes en hoofddoekjes ipv de afbraak van sociale rechten met als klapstuk de toeslagenaffaire (die voor mij dus he-le-maal niet als een verrassing kwam)
@14.
Prioriteiten.
Ik vermoed dat de corona-epidemie de komende maanden erger wordt, en dat de coalitie dan een stuk minder populair worden zal.
(niet zozeer door de aantallen besmettingen, maar wel doordat er weinig ziekenhuisbedden zijn, en doordat meer mensen zullen ontdekken dat succes geen keuze is).
Als het kabinet valt, komen de regeringspartijen misschien nog wel beter uit de verkiezingen.
Dit is een neveneffect van 300 partijen met allemaal wat zeteltjes in de Kamer. We hebben gruwelijk veel partijen in de coalitie, en die hebben, zonder toeslagen-affaire, nu al allemaal een vooruitzicht van ergens tussen de 3 en 35 zetels na de volgende verkiezingen. Dat is zo’n onbeheersbaar risico, dat gaat niemand nog eens even extra tarten door een kabinets-crisis op te spelen. Stiekem hoopt men in de Kamer, denk ik, dat het volk vergeten is dat de Kamer de regering naar huis kan sturen.
4 fases:
Onbewust onbekwaam
Bewust onbekwaam
Onbewust bekwaam
Bewust bekwaam
Rutte verschuilt zich al 10 jaar lang. Ingedekt doordat men niets op papier zet (N.a.w. een vervelende ervaring uit het verleden, dat je er dan op aangesproken, verantwoordelijk voor gehouden, kunt worden).
Al 10 jaar zijn er de signalen dat er zaken niet goed gaan. Daarmee ga je van Onbewust Onbekwaam naar Bewust Onbekwaam en kun je er aan werken.
Rutte en consorten (ook het parlement) kiezen er echter voor om aan geheugenverlies te lijden zodat ze kunnen claimen onbewust onbekwaam te zijn.
En daar gaan ze n.a.w. nog mee weg komen ook. Schandalig, je ziet het bij de toeslagen affaire, de Natura 2000 zaken, de corona crisis. Eigenlijk op ALLE beleidsfronten waar Rutte zich de afgelopen 10 jaar mee bezig gehouden heeft.
Ambtenaren waren traag en slecht, het was tijd voor een Kabinet zoals in het zakenleven er aan toe ging. Dat was toch wat Nederland nodig had? Zie hier het resultaat. Ik snap niet dat iedereen nog zo verbaasd is.