De campagne draait door, maar het echte spel volgt pas na 12 september. We denken een beetje vooruit.
Na maanden van partijfolklore en vakantiestilte wordt nu geprobeerd een campagnemarathon af te leggen in een 100 meter tijd. De slotzin van het ene debat is de openingszin van het volgende. Iedere partij probeert z’n retorische arsenaal van toekomstplannetjes en politieke aanvallen er in twee weken doorheen te jagen. Er is geen tijd om te laten doordringen wat er eigenlijk gezegd wordt. Reflectie na de electie. En daar is voor de kiezer na 12 september tijd genoeg voor, als de gesloten formatiedeur de politieke komkommertijd doet terugkeren en daarachter de echte race begint. Want eigenlijk gaan de verkiezingen slechts over het behalen van een goede startpositie voor het formatiespel. Hoe zal het lopen?
Het begint al ongewis. Normaal gesproken neemt de grootste partij het initiatief, maar vanaf heden wijst de kamer de koppelbazen aan. Dat betekent dat niet alleen de grootste partij en de mogelijke coalities van belang zijn. De informateur wordt straks door een kamermeerderheid aangewezen en die zou best eens uit linkse partijen kunnen bestaan.
Linkse (in)formateur
De peilers besteden er geen aandacht aan, maar als je de trend van de politieke barometer raadpleegt blijken SP, GL, PvdD, PvdA, CU en D66 bij elkaar 80 zetels te hebben. Voor je het weet wijzen ze Femke Halsema aan als informateur, terwijl de VVD de grootste partij is geworden.
Interessant is dat dat blok al maanden rond die 80 zetels zweeft, net zo constant als het blok CDA, VVD, PVV, SGP, dat al tijden stationair draait net onder de 70. De media willen ons een turbulente campagne doen geloven rondom Samsom en Roemer, maar veel meer dan een verschuiving van de linker naar de rechtervleugel van de sociaaldemocratie is het niet. En beide partijen samen staan vrij constant net boven de 50 zetels. Rechts staat de laatste tijd een beetje in de min, vooral dankzij het CDA. Buma heeft blijkbaar de ambitie bij de kleine christelijke partijen te gaan horen en maakt dat aardig waar. Naast en dankzij dat verlies steekt Rutte als winnaar af.
Middencoalitie
Terug naar de VVD, die vermoedelijk wel de grootste wordt. Die linkse formateur zou zonder veel risico alle denkbare meerderheidscoalities met de VVD en onder leiding van Mark Rutte kunnen onderzoeken. Dat is er eigenlijk maar één: de brede, of middencoalitie, waarbij CDA, D66 en de PvdA aansluiten. Er wordt wel gespeculeerd over paars, maar mocht ze in de Tweede Kamer een meerderheid halen, in de Eerste Kamer heeft ze die in ieder geval tot 2015 niet. Dus zal de middencoalitie worden onderzocht.
Serieus met secondant en al doen ze een poging, totdat Samsom een Ruttetje doet. Na de onderhandelingen over Paars Plus in de zomer van 2010 verliet Rutte de onderhandelingen, onder het mom ‘we hebben het echt geprobeerd, maar ze wilde niet begrijpen dat we moeten vasthouden aan onze 18 miljard bezuinigingen’. Samsom zit straks in de luxepositie die Rutte toen had. Hij heeft alternatieven en de VVD niet. Dus zodra de tijd rijp is trekt hij de stekker uit de onderhandelingen, bijvoorbeeld – een excuus is zo gevonden – omdat de VVD ’te star vasthoud aan teveel bezuinigingen’. Dan is de VVD uitgespeeld, exit premier Rutte.
Alternatieven zonder VVD
Misschien wordt er dan een poging gedaan om over links een kabinet te vormen, maar in de SP hebben Pechtold en Buma weinig trek. Te ver uit het liberale vaarwater. En wat dan? Een andere veelpartijencoalitie door het midden – PvdA, D66, CDA, GL CU en PvdD – is onwaarschijnlijk. Deze variant haalt nu 70 zetels. En niet alleen dankzij de partij van de dieren doet zo’n coalitie toch denken aan een kruiwagen met kikkers.
Dan komt Samsom uit waar Rutte twee jaar terug aan begon. Een minderheidskabinet, maar dan een echte en door het midden, met PvdA, D66 en het CDA. Geen 75 zetels, maar wel een kabinet dat op drie verschillende manieren een meerderheid kan halen. Over links – met de SP – over rechts – met de VVD – en eventueel nog via de man langs de lijn, Wilders. Zo levert het zich niet uit aan de grillen van één partij.
Op het randje van buitenspel
Rutte’s probleem is dat hij, ook als hij de grootste wordt, helemaal afhankelijk is van de PvdA. Het vorige gedoogkabinet haalt bij lange na geen meerderheid. Tel je daar D66 bij op, dan heb je net genoeg zetels, maar valt de PVV zonder twijfel weer af. Regeren kan Rutte alleen als hij, ondanks dat ze daar bij de VVD niet van houden, z’n handje ophoudt bij Samsom. – de VVD regeert met de PvdA, of ze regeert niet.
Groter is de kans dat de PvdA het zonder de VVD probeert, door het midden, over links, of in een minderheidsvariant. Dan wordt Samsom premier, de man die alles over kernfysica weet en rubberbootjes op de Noordzee. Maar of we daar onze vingers bij af kunnen likken, ik weet het niet.
Foto: Flickr / Maarten Dirkse
Reacties (17)
Het wordt gewoon Paars maar met de VVD dit keer als grootste partij ipv de PVDA.
Maar waarom zou de Pvda, met twee liberale partijen naast zich, voor paars gaan?
Ja, ik zie ook niks anders dan VVD-PvdA-D66-CDA. Mogelijk is 1 van die laatste twee niet nodig voor 76+. Ik hoop alleen dat de PvdA geen houding heeft van ‘he, fijn dat we er bij mogen zijn, nee hoor, met een half onsje ham nemen we ook wel genoegen’. Hopelijk zet de PvdA stevig in bij de onderhandelingen. Want wat Rutte vandaag zei over het behoud van de HRA, dat zou voor de PvdA onacceptabel moeten zijn. De VVD moet van die arrogante ‘we rule this country’-mentaliteit af, en niet doen alsof meeregeren met de VVD een gunst is, waar een andere partij blij mee mag zijn, en al haar principes maar moet laten varen.
Ik denk dat de PvdA een redelijke partij is voor een zekere dominantie. Ze zijn sociaal, economisch, nationaal, maar ook internationaal denkend.
En vingers aflikken is ongepast als je met behoud van enige saamhorigheid het land staande wil houden in de economische stormwinden van deze tijd.
Ik hoop alleen dat Pechtold geen geintjes uithaalt zoals laatst met het lenteakkoord.
Pechtold mag dat soort geintjes aan de lopende band blijven doen.
Samsom mag tijdens de campagne zieltjes winnen maar als het om de echte knikkers gaat (tijdens de formatie) dan moet Samsom terug in zijn hok en gaan de PVDA regenten weer de uiteindelijke koers bepalen, en dat is nu precies waar het bij de PVDA aan schort, vaak een leuke lijsttrekker maar als puntje bij paaltje komt dan bepalen de donkere krochten van de partij weer de uiteindelijke richting.
Is daar dan wat mis mee, dat niet het poppetje alles bepaalt, maar de partij?
Op zich niks, maar poppetje X belooft dit en poppetjes Y doen compleet iets anders.
Er zijn heel veel PVDAérs die aan de privatisering van de diverse overheidszaken een vette boterham verdienen, dacht je nu werkelijk dat die hun riante baantjes zonder slag of stoot op gaan geven.
De grootste vijand van Samsom zijn plannen is niet de VVD maar de interne krachten van de PVDA zelf.
ik denk dat zo’n paarse coalitie wel de wil zal hebben 4 jaar vol te houden.
Off topic: “AMSTERDAM – Het beschermen van de hypotheekaftrek is topprioriteit voor de VVD in de komende formatie. Dat zegt VVD-lijsttrekker Mark Rutte in een interview met De Telegraaf. ”
Rutte en consorten kunnen nu wel beweren dat de Grieken, Italianen, Spanjaarden en Portugezen veel te veel geld hebben uitgegeven en daar zelf voor moeten boeten, maar ondertussen: Zij hebben met de grote heilige HRA er wel voor gezorgd dat de Nederlandse huizenbezitters torenhoge schulden zijn aangegaan om veel te dure huizen te financieren en dus veel te veel geld hebben uitgegeven aan huis, of soms ook aan andere dingen. Moeten wij hier dan ook niet zelf voor boeten?
Als we daar mee door gaan, meneer Rutte, met die huizenbubble, wanneer gaan wij dan het IMF of de ECB om hulp vragen? (Niet dat ik denk dat ik antwoord krijg, trouwens)
Zou het niet veel praktischer zijn als de grootste partij automatisch x aantal zetels extra krijgt?
Zoals in politiek gidsland Griekenland?
Ja
Vind je het erg als me dat niet zo’n goed idee lijkt (los van de overduidelijke democratische bezwaren tegen zo’n bonus)?
PvdA heeft straks inderdaad een sterke onderhandelingspositie: ze zijn groot en zitten ongeveer in het midden van het politieke spectrum. De andere partijen kunnen er niet om heen, omdat de alternatieven voor de PvdA alleen maar linkser zijn.
En misschien worden ze nog wel de grootste ook.
De linkse partijen doen er goed aan een links akkoord te smeden, dat kan dan als referentie dienen voor welk kabinet dan ook.
De partij van de Rutte recessie mag best een toontje lager zingen.
Dan hadden de bedrijfsbelangen er achter maar nog veel meer reclame geld ter beschikking moeten stellen.
Maar dat dezen ze niet, dus ook de achterban van de vvd ziet in dat het beter wat linkser kan
Rutte was ook een toonbeeld van extreem zwak leiderschap.
Er ging geen EU top conferentie voorbij of hij kwam weer terug met “tja het is toch iets anders geworden dan ik beloofd had”
Dat wijt ik er eerder aan dat Rutte graag dingen belooft/zegt waarvan hij denkt dat zijn toehoorders die graag horen. In Den haag hoorde men graag nee, dus beloofde Rutte nee (ook al wist ie zelf beter). In Brussel hoorde men graag ja, dus zei Rutte ja.