Rentmeesterschap 2.0: ‘green deal’ in de praktijk

Foto: Sargasso achtergrond wereldbol

Bram Zieck constateert dat tussen de christelijke zalvende woorden van minister Verhagen en de praktijk van het duurzaamheidsbeleid nogal wat licht zit.

In navolging van David Cameron kwam ook het kabinet-Rutte vorig jaar met een Green Deal, een contract met de samenleving “om met concrete acties stappen te zetten naar een duurzame samenleving waarin meer groene energie en economische groei hand in hand gaan.” In tegenstelling tot het project van de Britse conservatieven lijkt het Nederlandse plan vooralsnog niet veel meer dan een vrijblijvende digitale ideeënbus en is voor echt innovatief duurzaamheidsbeleid geen ruimte.

Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Maxime Verhagen bevestigde die vermoedens vorige week nog eens. Binnen enkele uren nadat de Raad van State vorige week een streep had gehaald door de vergunning voor de bouw van een kolencentrale in de Eemshaven liet hij al weten dat “de uitkomsten van nader onderzoek (…) nieuwe vergunningverlening voor de elektriciteitscentrale van RWE/Essent niet in de weg [zullen] staan.” Een opmerkelijke uitspraak, die bovendien weinig respect toont voor de scheiding tussen uitvoerende en rechtsprekende macht. Hoewel de Raad van State had geoordeeld dat het ministerie eerst uitgebreid nader onderzoek dient te doen naar alle relevante milieuaspecten, lijkt voor de Innovatieminister nu al vast te staan dat hij ook in tweede instantie positief zal beslissen over de vergunningsaanvraag. Ook RWE/Essent nam reeds een voorschot op de nieuwe vergunning en zette de bouw van de centrale doodleuk voort.

 

Dezelfde avond sprak de minister in Doorn het Christelijk Sociaal Congres toe over duurzaamheid. In zijn speech, ‘de Missie van Rentmeesterschap’, ging hij dieper in op de rol van de Green Deal in relatie tot het christelijk rentmeesterschap. Na een korte inleidende beschouwing over de oorsprong van de milieubeweging constateerde Verhagen dat milieu en duurzaamheid door ‘links’ gekaapte thema’s zijn geworden. “Dat heeft (…) van duurzaamheid voor veel mensen een teveel ‘ver-van-mijn-bed-show’ gemaakt. Het milieu was èn is daarmee verworden tot een moralistische stok om ondernemers, boeren en bedrijven mee te slaan die hun boterham proberen te verdienen.” Aan die benadering wil Verhagen een eind maken. Om een werkelijk goed rentmeester te zijn, is er naar zijn mening behoefte aan minder symboolpolitiek en meer realisme in het milieudebat.

De vicepremier constateert in zijn toespraak dat we anno 2011 nog veel te weinig stilstaan bij de volgende vragen: “Wat motiveert mens en samenleving nu tot duurzaamheid? Wat is de reden dat mensen naar duurzame oplossingen willen streven? Hoe ontstaat daadwerkelijk draagvlak voor een duurzame samenleving? Hoe scheppen we een realistisch, en daardoor echt duurzaam duurzaamheidsbeleid?” Het antwoord op deze vragen: de Green Deal. Hiermee wordt, in de visie van Verhagen, rentmeesterschap “ook nog eens profijtelijk, in sociaal en economische zin.” Immers, de overheid functioneert in beginsel slechts als instantie die private partijen mobiliseert om de samenleving te verduurzamen, maar is zelf uiterst terughoudend in het nemen en financieren van eigen initiatieven.

Waar leidt dit toe in de praktijk? Via de aanpak Stimuleringsregeling Duurzame Energie Plus (SDE+) worden bijvoorbeeld alleen de productie van de goedkoopste vormen van duurzame energie gestimuleerd. Het verstrekken van subsidies is uit den boze, want, aldus Verhagen, de “projecten moeten rendabel zijn en snel uitvoerbaar zijn.” Een verder terugtredende overheid en het behalen van quick wins lijken dus de toverwoorden te zijn in dit duurzaamheidsbeleid. Dit kortetermijndenken kwam ook pijnlijk naar voren in een artikel van De Volkskrant van afgelopen weekend over de reductie van CO2-uitstoot door aankoop van emissierechten.

De doelstellingen van het Kyotoprotocol, die voor Nederland een reductie in uitstoot van broeikasgassen van 6 procent voorschrijven, lijken bij lange na niet gehaald te worden. Vorig jaar liet een enorme toename in uitstoot zien, die vooral op het conto van de huishoudens, de industrie- en de energiebedrijven kon worden geschreven. Slechts door een grootschalige aankoop van emissierechten kunnen de afspraken alsnog met de hakken over de sloot worden nagekomen. En juist in die aankoop van emissierechten wringt de schoen. Want een groot aandeel van de carbon credits is afkomstig uit 3 omstreden projecten, waarbij een bepaald type broeikasgas wordt vernietigd. Deze praktijk is zo winstgevend, dat, aldus De Volkskrant, productie van het gas zelf voor deze bedrijven doel op zich is geworden. Zo wordt eerst extra broeikasgas geproduceerd om dat later weer te vernietigen. De EU heeft dan ook besloten de weg naar deze dubieuze emissiereductie voor bedrijven te gaan afsnijden, maar de Nederlandse overheid maakt er nog volop gebruik van, in plaats van te investeren in een structurele reductie van CO2-uitstoot.

Het duurzaamheidsstreven van de Green Deal lijkt dus vooral met de mond te worden beleden. Van een doortastende visie en aanpak is in de praktijk vooralsnog geen sprake. De minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie blijft ogenschijnlijk kritiekloos achter de omstreden vergunning voor de bouw van een vervuilende kolencentrale aan de rand van de Waddenzee staan, ondanks de duidelijke voorbehouden van de Raad van State. Zoals hij zelf afgelopen vrijdag via Twitter zei: “De wereld staat niet stil, soms zijn extra regels nodig. Ik probeer de last daarvan voor ondernemers te beperken.” Daar lijkt hij inderdaad uitstekend in te slagen. Pragmatisch is het in ieder geval. Maar of dit alles nou het hoogst haalbare is van een Green Deal? Wie het weet, mag het zeggen.

Reacties (17)

#1 Hans Verbeek

De generatie-Verhagen heeft het Nederlandse aardgas opgestookt en voor een veel te lage prijs verkocht.
Van de opbrengst is Nederland grotendeels geasfalteerd en volgezet met bedrijventerreinen en kantoorgebouwen.
Wat nou rentmeesterschap.

  • Volgende discussie
#2 Reinaert

Het is gewoon een karakter-eigenschap.
Verhagen moet en zal en alles gaat opzij.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#3 Peter Polder

Een beetje realisme in het milieudebat…. inderdaad. Hoe zit het met de realistische grens van 350ppm en 2 graden opwarming. Hoe denkt Maxime daar, draagvlak of geen draagvlak, onder te blijven. Want realistisch gesproken, als we daar niet onder blijven is de boeren achterban van het CDA de klos.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#4 Harm

Als overheid zich niet meer aan de uitspraken van de rechter houdt, waarom zou de burger dat dan wel doen?

Sabotage – http://www.youtube.com/watch?v=Za3-JBlIq6M

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#5 Mark3000

Stiekem hoop ik dat Nederland een keer te maken krijgt met de gevolgen van het – naar mijn mening – slechte duurzame beleid. Hopelijk leidt dat tot een groter draagvlak om daadwerkelijk tot actie over te gaan.

In Nederland is iedereen ergens “Tegen”. De een roept: Ik ben tegen kerncentrales, de ander is tegen een kolencentrale, weer een ander is tegen windmolens enz… dat schiet natuurlijk niet heel erg op. Er zal toch iets gebouwd moeten worden. Ik begin mij af te vragen waar de mensen van GreenPeace hun stroom van af halen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#6 Krispijn Beek

De goedkoopste vormen van duurzame energie (zoals wind op land) zijn met een simpele ingreep subsidievrij te maken: verlaag de energiebelasting voor klanten die deze stroom afnemen. Zoals dat ook gedaan is voor energiezuinige auto’s (lagere BPM).

De energiebelasting in Nederland is ongeveer 12 cent per kWh voor huishoudens. De maximale vergoeding in de SDE+ voor wind op land bedraagt 9 Eurocent per kWh. Schrap die twee tegen elkaar weg voor huishoudens die investeren in duurzame energieopwekking ‘voor de meter’ en je kan af van de ‘subsidiecarrousel’ (zoals Jan Coen van Elburg van Rebel Group dat noemt).

Als de overheid de kosten van duurzame energie verder wil drukken kan ze altijd nog besluiten om net als bij de winning van fossiele energie tot 40% risicodragend te participeren in de winning van wind- en zonneenergie. Het rendement daarop kan dan bij de aardgasbaten gevoegd worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#7 Henk Daalder Duurzame Brabanders

De green deal van dit regeerakkoord was eigenlijk nog een overblijfsel van de Paars-plus gesprekken.
In de foute ronde daarna, waren ze zo met zichzelf bezig, dat ze de tekst van het concept regeerakkoord te lichtzinnig publiceerden.
Met daarin die “Green Deal”
Mensen en organisaties die een green deal voorstel hebben ingediend, weten dat de effectieve green deals niet zijn overgenomen.

Even wat feiten voor duurzame doeners die wel verder willen, waar dit kabinet blijft liggen voor de fossiele belangen van hun opdrachtgevers.

Volgende Nederlandse regeringen zijn gehouden aan een EU afspraak: in 2020 moet 37% van de stroom duurzaam zijn. Nu is dat 5%
Het goedkoopst gaat dit met 12 GW windparken, verspreid over het land
Die 12GW kost in totaal een investering van 15 miljard.
Dat is ca 700 miljoen per jaar, over 20 jaar verdeeld
Deze investering levert 1500 miljoen brandstofkosten besparing op, per jaar.
En 300 miljoen per jaar uitgespaarde CO2 kosten.

Dus de windparken die we toch al nodig hebben, maar die Verhagen probeert tegen te houden, kosten per jaar 700 mln, en leveren 1800 mln voordeel op.

Het is duidelijk dat Verhagen eigenlijk een mol is in dienst van een buitenlands bedrijf of mogendheid.
Het doel van Verhagen is kennelijk de Nederlandse samenleving schade te berokkenen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#8 Frank

@7 in je overigens lezenswaardige betoog even een foutje rechtzetten. Limburg is (nog) geen buitenlandse mogendheid.

Mogendheid, pfff, hadden ze mogen willen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#9 Mark3000

Het vervelende van wind en ook andere duurzame bronnen is dat het niet gegarandeerd is dat het ook waait op het moment dat het nederlandse net zijn piekvermogen nodig heeft. Daardoor zul je dus meer dan de 12GW nodig hebt dan dat je nu plant in je betoog, simpelweg omdat de reserves ook groter moeten worden om nog aan je kwaliteitseissen te kunnen voldoen. Energielevergaranties zouden natuurlijk ook aangepast kunnen worden.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#10 Henk Daalder Duurzame Brabanders

@Frank
Ik stel ook niet dat Limburg voor Nederlanders “buitenland” is, maar veronderstel dat politici zoals Verhagen en Verhoeven zich gedragen alsof zij zelf wel vinden dat ze als Limburgers het buitenland Nederland een loer moeten draaien.

Limburgse politieke partijen zouden hun politici daarop moeten screenen.

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#11 Henk Daalder Duurzame Brabanders

@Mark3000
Het is geen technisch probleem dat wind niet waait op momenten dat mensen als jij denken dat dat nodig is.
Nu wordt gemiddeld 95% van de stroom geleverd door fossiele centrales.
Die centrales worden nu ook al geregeld om de dagelijkse vraag te volgen.
Als we straks 12000 MW windpark hebben, ipv de 2000 MW nu, is er geen enkel probleem, de fossiele centrales worden nog net zo geregeld zoals nu gebeurt, alleen zullen ze gemiddeld minder stoken en stroom leveren.

Wind heeft geen vervelende eigenschap.
Exploitanten van fossiele centrales hebben de vervelende eigenschap dat ze willen doorstoken als ze duurzame stroom voorrang moeten verlenen

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12 about:

@11: bronnen, verwijzingen? Kun je echt tot 100 – 12/2*5 = 70% terugregelen als het gaat waaien, en dan wel weer opregelen als het stormt? En als het heel warm weer wordt, windstil, en alle airco’s gaan aan?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#12.1 Henk Daalder Duurzame Brabanders - Reactie op #12

Spanje, Denemarken, Duitsland laten zien dat dat regelen goed gaat.
De Spaanse versie van ons Tennet zelfs in real time

Ook in Denemarken is al lang geleden duidelijk geworden dat wind langzamer varieert dan de dagelijkse vraag. Zie deze grafiek

Bart Ummels in een paar jaar geleden gepromoveerd op een studie waarin hij aantoonde dat ons huidige netwerk 12000 MW variërend windvermogen goed aan kan, wel moet soms wat van die windstroom naar Duitsland worden doorgegeven. Het Duitse verbruik is zo groot dat dat gemakkelijk kan met ons miniscuul windvermogen.
Ummels nam wel aan dat fossiele producenten zich netjes en logisch gedragen op de markt voor energie. Onze fossiele producenten verspillen niet nodeloos energie zoals soms in bijvoorbeeld de VS wel gebeurd, omdat ze daar te veel slecht regelbare kolencentrales hebben, en waarschijnlijk krijgen ze hun slechte gedrag gewoon gecompenseerd.

Ook in Nederland heeft duurzame energie zogenaamd voorrang, maar fossiele producenten die daardoor omzet missen, krijgen die gemiste omzet vergoed van EZ.
De Nederlandse rijks overheid is zo onder de invloed van Shell en andere buitenlandse fossielen dat ze hier een fossiel luilekkerland hebben gecreëerd.

Hoe lang blijven we dit bestuurlijke wangedrag tolereren.
Zo’n über corrupte politicus als Verhagen vraagt gewoon om steviger tegengas.
CDA Minister Verhagen eigenlijk de fossiele seyss-inquart van tegenwoordig.

Een ander voorbeeld is de vervolging van een Nigeriaanse journalist, door ons OM, omdat Shell zowel de Nederlandse als de Nigeriaanse regering runt.

#13 Harry

@Krispijn Beek,

Die “duurzame energiebronnen” zijn zo duur, dat ze alleen maar bekostigd kunnen worden door middel van een opslag op het gebruik van energie, de zogenaamde energiebelasting.
Duurzame energie niet belasten zou de duurzame energie direct om zeep helpen.
Daar ben ik overigens niet op tegen en een heleboel met mij. Voor het gemiddelde huishouden is de energiebelasting ongeveer 60% van de totale rekening.
Ik denk, dat als de economische crisis de komende jaren echt doorzet, het gedaan is met de duurzame energie.
Alleen baanbrekende innovatie zal de zaak nog kunnen redden, maar dat is niet te verwachten.
Men ligt namelijk flink in windsubsidieruif te schrokken en vet te worden, dus er is geen noodzaak om actie te ondernemen!

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#14 Mark3000

@11: Het regelen van het energienet is een complexere taak dan veel mensen denken. Het stabiel houden van het net is een kwestie van planning om ervoor te zorgen dat bepaalde netten niet overbelast raken. Het zomaar extra belasten van centrales gaat niet instantaan en kost tijd.

Een centrale kan reageren op de vraag van het net, een windmolenpark kan dat niet. Hoe je het ook wendt of keert, dit heeft effect op de stabiliteit van het net.

Je voorstel om de huidige capaciteit te behouden is natuurlijk niet reeel. Je zult niet moeten vergeten dat je dan ook zult moeten opdragen voor de onderhoudskosten die daarbij gemoeid zijn en eventuele oude fossiele centrales zal moeten vervangen. Plus het feit dat de vraag naar electriciteit nog altijd stijgt, zeker als dalijk de transportsector met de electrische vervoersmiddelen ook nog gebruik gaan maken van het net.

Bron:
Now to the problem of a highly variable energy source — that responds to the wind rather than consumer demand — on the grid. Diesendorf’s picture is obviously simplistic, because although 2000 MW of wind capacity may produce an average 660 MW of power over a year, its output at any moment may be anywhere from 0 to 1600 or so MW. The output would equal 660 MW or more only about a third of the time, and those times will not always (perhaps rarely) correspond to a need on the grid. (The west Danish grid operator, Eltra, had to export 84% of its wind-produced electricity in 2003.)

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie
#15 Henk Daalder

@mark3000
Ik stel helemaal niet voor om de huidige fossiele capaciteit te houden, we moeten juist stoppen met investeren in verouderde en vervuilende rommel

Er moet juist geinvesteerd worden in windparken, zonnestroom, warmteisolatie, bij woningen en bedrijven men elektrisch rijden.

Daarmee worden de ergste en vooral meest urgente fouten aangepakt.

Lees de promotie studie van Bart Ummels, dan zie je dat dat regelen niet het probleemis, en dat ons huidige net het nu al aan kan om 12 GW variabel windvermogen te absorberen.

Verder kan een windpark juist het net stabiliseren.

En windvarieert langzamer dan de dagelijkse vraag, dus is het regelprobleem niet moeilijker dan de fossielen vandaag al dagelijks oplossen
Zie dit plaatje over de variatie in Denemarken

En zie hoe Spanje de wind in real time opvangt, waarom geeft Tennet niet dezelfde transparantie?

  • Volgende discussie
  • Vorige discussie