Rellen in Engeland ook elders?

Het nieuws is vluchtig. De rust in Engeland is weer gekeerd, Libië eist de aandacht op, dus  over tot de orde van de dag… Maar de onbehaaglijke feiten van geweld en plundering blijven. Streng straffen is de Britse reactie. Maar helpt dat? En waartegen zou dat dan moeten helpen? Wat gaan onze sterke ministers doen, als er in Nederland  rellen uitbreken? Streng straffen, wed ik.

Als je de stedelijke samenlevingen van Londen en Parijs bekijkt, zie je ontsporende metropolen, of supersteden. De centra zijn modern, goed onderhouden, blank en commercieel. Maar uit het centrum richting buitenwijken treedt verkleuring op; de koloniale verledens tonen zich in de eethuizen, de armoede en de werkloosheid neemt sterk toe, de kerk wordt moskee, het straatbeeld toont geen economische spanning, maar verveling.  Is het overdreven om van “twee naties” te spreken? De ene is die van het succes, het snelle geld, de welvaart: de andere die van het gebrek aan perspectief, de gefrustreerde verwachtingen, de armoede en de tegencultuur.

Het is de maatschappelijke tweedeling, die Den Uyl bestreed met de formule: “de boel  een beetje bij elkaar houden”. Hij was als wethouder in Amsterdam verantwoordelijk voor de Bijlmer, de eerste wijk waar ook wij er niet in slaagden de boel bij elkaar te houden. Maar: het aardige van ons land is dat de schaal van de problemen niet zodanig is dat er niets meer kan. De Bijlmer werd grondig verbouwd en aangepakt en het resultaat is heel behoorlijk. De tijd dat de stad een segregatie-machine werd genoemd, ligt al weer even achter ons.

Maar in Londen was het ineens raak, zoals enkele jaren eerder in de buitenwijken van Franse steden. Als ik probeer te bedenken wat ik gelezen heb over de oorzaken of hypothesen over oorzaken, kom ik niet erg ver. Wat is een noodzakelijke en wat een voldoende voorwaarde, voor het uitbarsten van dit type redeloos ogende ongeregeldheden? Kunnen ze ook bij ons ineens optreden? De Britten hebben het over verantwoordelijkheid nemen, over de kwaliteit van het Engels dat door de jongeren wordt gesproken: een Pool is betrouwbaarder, ijveriger en je kunt ze nog beter verstaan ook. Natuurlijk ook: de opleiding en onderwijs zijn beneden peil, de werkloosheid hoog. Alleen: de verslagen meldden niet dat het vooral de werklozen en perspectieflozen waren. De daders hadden geen specifiek profiel.

Wat doen wij aan onze jeugd in de voorsteden? De meeste ruimte bij het UWV om scholing en opleiding te bieden aan de werkzoekenden is wegbezuinigd; de arme werkloze wordt met moraliserende praat weer heen gezonden en krijgt straf als hij zijn hopeloze sollicitaties niet schrijft. Dat is geen sterk beeld.

Maar de Economist heeft nog wel spannender statistieken. Een feit, zo leerde ik vroeger, is een combinatie van standen van zaken, die je in een bepaald kader relevant vindt. Is het van belang te weten welk aandeel van de jongeren in de leeftijd van 16-24 jaar in het onderwijs zit, werkt of enige vorm van training volgt? De OECD levert daarover het onderstaande boeiende overzicht: hieruit blijkt dat Nederland de minste jeugdigen heeft, die in ledigheid hun tijd doorbrengen.

Maakt dat de kans op rellen in ons land kleiner? Het is maar een vraagje.

Wat valt er te zeggen van een dergelijke statistiek? Klopt het? Heeft een instituut als het SCP  wel eens een dergelijke analyse gemaakt?  Misschien moeten we hier eens wat nader onderzoek naar doen. Welke invloed heeft het bezuinigingsbeleid van de regering Rutte op deze goede score van ons land? Klopt het dat minder geld kwaliteitssprongen voorwaarts oplevert? Of is dat mooi praat?

Misschien is het belangrijkste wel: hoe is de combinatie van opleiding, scholing en enige vorm van training over de steden en wijken verdeeld? En hoe is die verdeling als er een etnische splitsing wordt gemaakt? En een splitsing naar sexe? Daar zitten aanknopingspunten voor het beleid.

Het plaatje blijft intrigeren. Als de ledigheid van de jongeren een impuls is voor rellen, dan mag Italië op grote narigheid rekenen. Daar is het aandeel “ledige jongeren” drie maal zo hoog als in Nederland. En kan Nederland zich rustig op een andere zijde draaien.

Is het cijfer een maat voor de integratie van minderheden? Misschien moet ook het rapport van de commissie Blok nog eens even worden bekeken. In 2004 schreef Paul Scheffer in de NRC (10 januari) dat verzorgingsstaat en immigratieland elkaar niet verdragen. Hebben wij dat probleem inmiddels onder de knie gekregen?