Rajoy blijft premier in Spanje

ELDERS - Rajoy blijft, maar verder is alles anders.

In Spanje is de politieke impasse dan eindelijk toch doorbroken. Het kostte bijna een jaar voordat er een nieuwe regering kon worden gevormd. Terwijl buiten het parlement duizenden tegen hem protesteerden werd Mariano Rajoy zaterdag ingezworen als nieuwe premier van de minderheidsregering van zijn conservatieve Partido Popular (PP). Met dank aan de socialisten van de PSOE die zich bij de stemming hadden onthouden.

Hoe het verder gaat in de Spaanse politiek is hoogst onzeker. Een minderheidsregering is een nieuw fenomeen. Tot nu toe regeerde ofwel de PSOE ofwel de PP alleen met een meerderheid van stemmen in het parlement. Na de verkiezingen van december vorig jaar bleef de oude regeringspartij PP weliswaar de grootste, maar Rajoy verloor de meerderheid. Een coalitie zat er niet in, ook niet na nieuwe verkiezingen in juni die een ongeveer gelijk resultaat te zien gaven. Uiteindelijk heeft een crisis in de PSOE en het vertrek van partijleider Pedro Sanchez voor een oplossing gezorgd. Een meerderheid van socialistische afgevaardigden koos na zijn aftreden voor gedoogsteun aan een nieuwe PP-regering. Met het argument dat Rajoy, die nu immers mede afhankelijk is van stemmen uit andere partijen, ook naar de PSOE zal moeten luisteren. “We hebben het gedaan voor het land, niet om je gehate hervormingen te steunen of je vrij te pleiten van alle corruptie”, waarschuwde de PSOE de nieuwe premier.

Pedro Sanchez, die zich steeds heeft verzet tegen het gedogen van de een nieuwe PP-regering, heeft nu onthuld dat hij bij zijn pogingen om een pact te sluiten met Podemos is gechanteerd door de eigenaren van de grootste krant van Spanje El País. Hij zou door grote bedrijven en banken gedwongen zijn Rajoy een kans te geven en te stoppen met samenwerking met Podemos, anders zou de krant een smerige campagne tegen hem beginnen. Maar het was zijn eigen partij die hem uiteindelijk de das om deed. De PSOE-meerderheid zag niets in de zeven partijen coalitie die Sanchez met Podemos voorbereidde.

De socialisten zijn alles bij elkaar wel de grote verliezer. Want als ze naar de zin van Rajoy te weinig steun geven aan de plannen van zijn nieuwe regering kan hij met nieuwe verkiezingen dreigen die, zoals het er nu naar uitziet, desastreuze gevolgen zullen hebben voor de PSOE. Met wellicht een sterker mandaat voor de PP. Bij de verkiezingen van juni had de PSOE al verloren. Begin deze maand verloor de partij opnieuw stemmen bij regionale verkiezingen in Galicië en Baskenland.

In The Guardian zet Owen Jones de crisis bij de Spaanse socialisten in de context van de bredere neergang van sociaaldemocraten in de Europa. Hij denkt dat Podemos het voorbeeld kan geven hoe het oprukkende populisme in Europa kan worden bestreden en de naar rechts afgedwaalde massa teruggewonnen kan worden. De nieuwe partij is op dit moment echter te druk met soul searching, op zoek naar de beste weg om de bewegingen die haar hebben voortgebracht aan zich te binden.

Een van de eerste precaire zaken op het bord van de nieuw premier Rajoy is het onafhankelijkheidsstreven van Catalonië. Daar heeft de regionale regering een meerderheid gekregen voor een nieuw referendum in september van het volgend jaar. Dat moet, tegen alle verboden van het Spaanse constitutioneel hof, volgens de Catalaanse premier Puigdemont gewoon doorgaan. Wat nog niet wil zeggen dat het een gelopen race is. In de polls staat de afscheidingsbeweging op ongeveer 50%, maar dat was een paar jaar geleden meer.

Het Catalaans onafhankelijkheidsstreven is onlangs pijnlijk getroffen op een voor Spanjaarden gevoelig dossier. Het verbod van de regionale regering op stierenvechten is vorige maand door het Grondwettelijk Hof in Madrid ongedaan gemaakt.