De kiezer kiest niet meer volgens zijn geloof, laat staan uit naam van ‘solidariteit’. Hij kiest voor zichzelf, dat wil zeggen, voor de partij van gelijkgestemden, van zijn opleidingsniveau. (DePers)
Marcel Hulspas betoogt in de gratis krant De Pers (voor iedereen bereikbaar) dat er in Nederland een onoverbrugbare kloof loopt tussen hoger en lager opgeleiden. Deze kloof is de verklaring voor de opkomst van Geert Wilders, niet de globalisering of sociaal-economische thema’s zijn de oorzaak zo meent Hulspas. Wie hoger opgeleid is stemt D66 en GL, wie lager opgeleid is stemt VVD en PVV. Alles ertussen in: CDA, PvdA of op ideologische basis: SP, CU verschrompelt onherroepelijk. Gemengde huwelijken tussen hoger en lager opgeleiden komen praktisch niet voor en daarmee valt Nederland -zelfs genetisch- uiteen in twee verschillende klassen zo kunnen we concluderen uit het betoog van Hulspas.
Dat het aspect opleiding een rol speelt in het fenomeen populisme mag duidelijk zijn. Maar Hulspas legt de schuld van dit alles wel heel calvinistisch uitsluitend bij de hoger opgeleiden. Met Bovens en Wille die vorige maand het boek de Diplomademocratie publiceerde spreekt hij van “een zelfvoldane kliek van ‘kosmopolieten’ die neerkijkt op Nederland en minachting koesteren voor ‘gewone’ Nederlanders en de politieke thema’s die zij aandragen”. We leven volgens hem in een meritocratie waarin de ‘opleidingselite’ de lakens uitdeelt en haar kroost zorgvuldig naar witte kwaliteitsscholen loodst, terwijl de lager opgeleiden het moeten doen met zwakke zwarte scholen en een -moedwillig door de elite- verneukt VMBO. Zou het werkelijk zo erg zijn in Nederland? Bereik je als zoon van een stadswacht nooit de universiteit? Niet als je Jokertje of Barbie heet misschien, maar Mustafa en Aisha bewijzen de laatste jaren toch echt het tegendeel?
Reacties (55)
Het verbaast mij dat dit soort betogen uitsluitend door hoger opgeleiden worden gehouden, besproken en bekritiseerd. Alsof sommige hoger opgeleiden willen dat zij zijn te komen behoren tot een groep supermensen. Beetje vreemd.
Wie hoger opgeleid is stemt D66 en GL, wie lager opgeleid is stemt VVD en PVV.
Volgens mij is de grootste partij onder hoger opgeleiden nog altijd de VVD.
JSK, bron? (Ben gewoon benieuwd).
Ik betwijfel het JSK. Ik durf m’n geld op D66 te zetten. Zal vanavond eens kijken of ik niet nog iets heb liggen waar dat netjes uit de doeken werd gedaan, kan ’t zo niet vinden.
Sorry, ik had het fout: in 2006 was het CDA de grootste partij. :P
http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=71725NED&D1=0-6&D2=17-21&VW=T
H.G. Wells krijgt gelijk en veel eerder dan iedereen had gedacht.
VVD partij voor laagopgeleiden? Ok marktkoopmannen en middenstanders zullen er op stemmen maar verder kan ik me erg weinig mensen zonder diploma bedenken die daar een vinkje zetten… en middenstanders hebben tegenwoordig steeds vaken een behoorlijke opleiding.
En hoogopgeleiden die VVD stemmen ken ik genoeg, moi incluis (oei ik hoop dat ik nu niet van Sargasso geschopt wordt…)
Ik begrijp niet wat er calvinistisch aan zijn redenering is. Maar wel is het weer een typische idealistische benadering van de macht, die helemaal voorbij gaat aan de gewone gang van zaken.
De mensen die gaan over de uitgaven, over het verwerven van geld, en zelf goed geld verdienen, die hebben aanzien en macht of een combinatie ervan. Vrijwel alle beslissingen in bedrijven en openbaar bestuur worden op grond van financieel-economische doelstellingen genomen, enkele non-profit instellingen daargelaten.
Een hoogopgeleide technicus of beta-wetenschapper heeft echt niets in de melk te brokkelen: de heao’ers van de afdeling administratie hebben de macht. Ook bij universiteiten.
Bij de banken werken heus niet de slimste mensen, maar wel de handigste en ze worden volledig ontzien.
Op Groenlinks of D66 stemmen doet daar niets aan af.
In de jaren 70, toen de romantiek van de studenten samen met de arbeiders uit het voorgaande decennium wat was opgetrokken, bleek de helft van de FNV-leden een abonnement op de Telegraaf te hebben en naar TROS-actua te kijken. En het waren deze, laagopgeleide lieden, die achter Wiegel aanliepen en daarna achter Pim, Rita en Geert. De VVD is altijd de partij van de middenstanders geweest. De echte ondernemers zitten bij het CDA.
Marcel spreekt van een meritocratie, maar hij beschrijft vervolgens eerder een plutocratie. Met een meritocratie is naar mijn idee weinig mis, laat de nuttige kwaliteiten van mensen gerust ook benut worden. Daar hoort naar mijn mening bij dat in mensen met meer intelligentie ook meer onderwijs wordt geïnvesteerd, simpelweg omdat dat bij hen ook beter rendeert (zodat ze vervolgens ook de minder bedeelden weer een dienst kunnen bewijzen). Het gaat pas mis als mensen omwille van het geld van hun ouders en niet omwille van intelligentie (of grenzeloze nieuwsgierigheid/leervermogen/doorzettingsvermogen) diploma’s gaan krijgen. Dan is er geen sprake meer van meritocratie, maar plutocratie.
@7,
Hmmmm, dat van een hoogopgeleide technicus of beta-wetenschapper die echt niets in de melk te brokkelen heeft onderschrijf ik niet helemaal. Ook als beta (trouwens typisch hoogopgeleid VVD stemmend volk, zoek de uitslagen van stembureaus bij studentenaccomodaties van de 3 TU’s maar eens op).
Ik merk dat ondertussen het kennisniveau bij bedrijven en instellingen of beter gebrek daaraan als iets ook maar een klein beetje ingewikkeld ondertussen zulke schrikbarende vormen aan begint te nemen dat steeds meer geld: In het land der blinden is één-oog koning.
Zullen we trouwens onderscheid gaan maken tussen:
– Laagopgeleid en naief (PVV, PvdA, CDA)
– Laagopgeleid en niet naief (SP, VVD, CDA)
– Hoogopgeleid en naief (GL, D66, PvdA, CDA)
– Hoogopgeleid en niet naief (VVD, CDA)
En alles daartussenin… en dan is trouwens meteen duidelijk waarom de CDA het bijna altijd goed doet… behalve als ze een lijsttrekker hebben waarop niet naieve mensen niet meer kunnen stemmen zoals deze keer.
@Rik (10):
Prima idee, laten we die uitslagen inderdaad even opzoeken. Twente laat voor het stembureau op de campus (99% studenten die daar stemmen) een meederheid D66 zien. VVD is nummer 2, en PvdA en GL volgen op nummer 3 en 4.
Het stembureau op de TU Delft geeft hetzelfde beeld. In Eindhoven zat er zo snel te zien geen stembureau op de universiteit, dus die is lastiger.
Op basis van de bovenstaande twee uitslagen lijkt D66 echter groter dan VVD onder de doelgroep waar je het over hebt, hoewel VVD wel kort op D66 volgt.
Ik ga uit van de TK verkiezingen 2010, en gebruikte deze site als bron: http://www.nrcnext.nl/stembureaus/
@12,
Op de UT lopen tegenwoordig ook veel bestuurskunde en psychologiestudenten rond he ;-). Als je bij de beta faculteiten rondvraagt dan gaat het nog wat verder naar de VVD (alhoewel dat soort types dan ook weer relatief vaak op de campus wonen… want anders heb je geen 1 gigabit per seconde glasvezelnetwerk he :-P)
@4 JSK,
Volgens mij zeggen die cijfers niet zo heel veel. Wat je denk wil weten is de onderverdeling van opleiding van de stemmers van een specifieke partij.
VVD en laag opgeleiden kan wel degelijk, wanneer er een huis is gekocht. Portemonnee is toch belangrijker tegenwoordig, dan de groep waar je deel van uitmaakt/uitmaakte.
@12,
Een beetje off-topic, maar wat me opviel via je bron (nrcnext) is dat Amsterdam bijna uniform rood kleurt (PvdA), met uitzondering van Noord (PVV-enclaves) en het door “rechts” immer veroordeelde Oud-Zuid (veel VVD-blauw tussen het PvdA-rood). Maar Oud-Zuid blijkt in geen geval een GL/D66-bolwerk, wat sommige politici ons willen doen geloven.
Blijkt dus dat een groot deel van die “bakfietspapa’s” gewoon VVD stemmen…..
@16
bakfietspappa’s wonen in de pijp of de jordaan. Oud-zuid is net wat decadenter dan dat yuppen-gebeuren.
Mwah, we leven eerder in een technocratie. Er is een totaal gebrek aan visie. Af en toe hoor je een paar kreten (“kenniseconomie”, “VOC-mentaliteit”), maar meer dan dat is het niet.
Of het met cijfers allemaal te onderbouwen is weet ik niet, maar nuchter nadenkend: de kans dat een halfafgekeurde 45-jarige RET-controleur die in de Rotterdamse Tarwewijk woont GL stemt is klein, de kans dat een 45-jarige hoogleraar internationale betrekkingen die op de Utrechtse Nieuwe Gracht woont PVV stemt is ook erg klein. Maar misschien zijn dat uitersten. Ongetwijfeld hebben omstandigheden en forse invloed op stemgedrag, en hebben hoogleraren meer invloed op de omstandigheden in nederland dan RET-controleurs.
De waarde van een diploma is inflateus. “CV-democratie” past beter, want refereert aan het belang van sociale netwerken, en je kunt een CV bovendien zelf invulling geven (interpreteer zoals u wilt).
Om dit te benadrukken: Geert Wilders (ex-VVD) heeft niet meer dan een HAVO diploma. Het tegendeel van een meritocratie is een idiocratie. Welke denkt u dat we in leven?
Kortom de zwevende kiezer.
Gelukkig is de CDA de vanouds vaste achterban ook kwijt, dus nu kunnen elke verkiezingen weer een verrassing worden.
Goed voor de continuïteit en stabiliteit in ’s lands regering.
Wellicht tijd voor de droom: alles samenvoegen tot twee of drie grote partijen, want wat heeft het nog voor zin dat gezeur en gezever op de marge?
@Rik: Technische beta’s zijn rechts, wetenschappelijke beta’s echt niet. Wat je links-rechts orientatie bepaalt is waar je denkt je geld te verdienen: markt of publieke sector.
@22: Er is, natuurlijk, ook iets te zeggen voor een stelling als zou je links-rechts oriëntatie bepalen waar je denkt je geld te (willen) verdienen…
Het heeft veel meer met wereldbeeld te maken. Ben je kosmopoliet of niet. Ben je materialist of een post-materialist. Hoe mobiel ben je? Hoor je oorspronkelijk bij de traditionele burgerij?
@Rene: Wat ben jij, mijn eindredacteur ;-)
@24: Waar komen wereldbeelden vandaan? Kunnen ze veranderen? Ik geloof bijvoorbeeld dat de jaren ’90 – kijkend naar krantenartikelen en tv-berichten van die tijd – echt progressiever waren, hoewel verreweg de meeste stemmers toen dezelfde zijn als de stemmers van nu.
De menstypologiën obv leefstijlen van Motifaction lijken me een stuk meer verklaringskracht te hebben dan het (eerste/laatste/afgemaakte?) Opleidingsniveau. Daaruit blijkt ook dat het links/rechtsschema niet zo veel zegt.
Ik denk dat het hele concept “wereldbeeld” overschat wordt. Er is vooral zelfbeeld.
Je stemt op het CDA als je jezelf wilt zien als verantwoordelijke, degelijke burger. Op de VVD als je geniet van gedachtes over jezelf als succesvolle go-getter en op de PvdA als je plezier beleeft aan het je jezelf voorstellen als pragmatische opvoeder. De SP is er voor je als strijder tegen sociaal onrecht en je gaat voor de PVV als je jezelf graag ziet als iemand die de rest nu eindelijk wel eens eens poepie zal laten ruiken. Je steunt GroenLinks om bij te dragen aan het gevoel een moderne wereld-burgerende idealist te zijn en kiest D66 omdat je nu eenmaal slimmer, knapper, beter, handiger én hipper bent dan de rest. Als CU stemmer wentel je jezelf in de op jouw eigen persoon afstralende oneindige goedheid van Jezus, terwijl je je als SGP kiezer schaart in de trotse rijen van zij die moedige weerstand bieden aan de zonde der mensheid.
Vertrouw me. Ik was niet voor niets zo goed in het koppelen van partijen aan merken in die merken-stemwijzer van laatst… ;-)
Zwevende kiezers zijn mensen in een identiteits-crisis.
@26: Dat komt omdat die Motivaction levensstylen deels worden gedefinieerd door stemgedrag.
@Rene: Zwevende kiezers zijn mensen in een identiteits-crisis.
Nee, mensen die hun identiteit niet laten bepalen door een moderne zuil.
@ JSK: D66 stemmer?
@Rene: Ik denk dat jouw typeringen vooral stemgedrag onder hoger opgeleiden beschrijven. Veel lui denken er echt niet zoveel over na… het is 1). Wat stemmen mijn ouders en 2). Door welke partij word ik op dit moment (in de portemonnee) genaaid. Die Haagse vuilnisophalers zijn bvb ook allemaal weer PVV-af.
@22, wellicht, ik ken genoeg mensen die gingen promoveren aan de UT en daarna hun leven gingen wijden aan één klein onderwerpje
@18, Nou nee… echt niet. Een technocratie is wel iets anders (en nee daar wordt je ook niet blij van… alhoewel 1 regeerperiode om de 5 regeerperiodes zoals we het nu doen mss. nog wel een leuk pepmiddel zou zijn :-P )
Nee, GroenLinks laatste keer. Maar ik zeg: voor sommige mensen speelt politiek, en dan met name politieke ideologie, vrijwel geen rol in hun leven. De consequentie van een geindividualiseerde maatschappij zeg maar.
“De ouders” zijn mijns inziens van beduidend minder belang als dat voor vorige generaties gold. Je 2) moet ik je gelijk in geven.
(de D66 vraag was een grapje, om je even bij de categorie van slimme, handige zuil-onafhankelijke hipsters te mikken)
Goed stukkie van Hulspas.. *is het eens *
@Rene: opleiding is vrij bepalend voor je zelfbeeld denk ik
@34: Mijn notie is dus dat wensen over wie je bent er nog veel bepalender voor zijn.
@33: Neem je nu terug dat er een sterke correlatie bestaat tussen D66 stemmen en het bezit van Apple producten (Ipad, Ifoon, IMac), zoals tussen de regels van #27 door te lezen valt?
@ Rene: wensen waar je bij wil horen bedoel je. * is ook met andere dingen bezig en hobbelt achter de discussie aan *
@36: Geenszins!
Maar JSK had een punt dat het gezien kan worden als een enigszins luxe-beschouwing om de categorie direct-belang stemmers maar even geheel achterwege te laten.
Hoewel in mijn omgeving die direct-belang stemmers wel slechts relatief milde mobiliteit vertonen trouwens. Van de PvdA naar de SP, zeg. Maar ik heb dan ook geen mensen in mijn omgeving die van of naar de PVV mobiel kunnen zijn. Ben en voel me nog steeds een voormalige D66 stemmer, dus heb geen idee hoe die dingen onder dat soort ellende-volk werken.
Maar ik heb wel geen enkel Apple product.
wensen waar je * niet * bij wil horen zijn inderdaad ook valide.. zo is nl toch weer gemakkelijk in twee kampen te verdelen..
stukkie uit de pers klopt als een bus
@ 37: Nou, nee, dat bedoel ik dus juist vrij expliciet niet.
Ergens bij willen horen is in zekere mate concreet en objectief maar waar — buiten die direct-belang stemmers die JSK toevoegde — zetels vooral verdeeld worden is daar waar mensen zich zelfs voor zichzelf een wenselijk imago kunnen aanmeten.
Bij de VVD (en D66, en iets minder GL) is het effect het sterkst.
Dat de domme VVD stemt en de slimme GL lijkt mij totale niet te staven onzin en wel uit het hoogst vermakelijke hoekje.
@ Rene: dan ben ik het met je eens
@Rene(27): helemaal mee eens. Maar daar komt nog bij dat veel mensen zichzelf graag een winnaarsimago aanmeten en geen verliezersimago. De media versterken dat effect. Het volgen van de winnaars maakte in het recente verleden opeens Wouter Bos, Rita Verdonk of Mark Rutte erg populair.
En dan zijn er natuurlijk ook nog een paar mensen die zich graag, tegen de stroom in, bij de verliezers aansluiten. Die zorgen ervoor dat een volledig verslagen partij meestal toch weer opstaat en succes kan hebben.
Door het wegvallen van de oude zuilen voelt de opleidingselite geen solidariteit meer met enig deel van de lager opgeleide klasse. Men werkt uitsluitend voor zichzelf – en is er ook heilig van overtuigd dat men het succes geheel aan zichzelf te danken heeft.
Boude stelling van Hulspas die hij niet kan onderbouwen op basis van verkiezingsprogramma’s of stemgedrag van GL of D66.
De groeiende onvrede onder de lageropgeleiden, over stedelijk verval, criminaliteit, vreemde culturen en niet te vergeten: over de arrogante elite zélf, wordt door de opleidingselite het liefst psychologisch geduid als het rancuneuze gezeur van losers die de snelle veranderingen in de globaliserende samenleving niet bij kunnen houden.
Waarbij Hulspas voorbij gaat aan bv het feit dat de criminaliteit al jaren stabiel of zelfs dalend is en dat wie bv naar Amsterdam kijkt over de laatste 25 jaar – dat is van de krakersperiode tot nu – toch moeilijk kan spreken van ‘stedelijk’ verval. De PVV-stemmer woont ook niet in waar de allochtonen wonen, maar vooral in de lelieblanke forenzensteden en economische krimpgebieden.
Ik zat net op de GL-site ivm met de Afghanistandiscussie en daar zag ik toevallig een stuk van Jolande Sap van 29 december (dus van voor Hulspas’ column!) waarin ze ingaat op precies de kritiek die Hulpas geeft.
Ophogen AOW-leeftijd, verkorten WW, verlagen minimumloon…@44. Geen waarde-oordeel overigens.
@Martijn ter Haar;
De PVV-stemmer woont ook niet in waar de allochtonen wonen, maar vooral in de lelieblanke forenzensteden en economische krimpgebieden.
Zoals Den Haag en Almere.
De ironie van het verhaal is dat de scheiding tot stand kwam vanaf Van Kemenade op Onderwijs.
Zijn Middenschoolproject, dat door latere minsters werd uitgewerkt in verschilllende versies, heeft een zodanige daling van niveau in het hele MO tot stand gebracht dat een tweedeling ondervermijdelijk was in naam van de “gelijke kansen”.
Tel de zegeningen van de linkse hobby’s.
@46: Verkorten van de WW was bij GL bv gekoppeld aan een opvolgend werkplan tegen minimaal minimumloon. Er zou dus nooit meer iemand in de bijstand komen, een vooruitgang voor de onderkant van de arbeidsmarkt dus. Dat kwam ook uit de CPB-berekeningen. Zo is het eigenlijk met alle voorgestelde maatregelen van GL.
@47: Almere is toch een forenzenstad? Van Rotterdam weet ik dat in de oude wijken waar de allochtonen wonen minder op de PVV wordt gestemd dan in de buitenwijken. Als ik zo op de kaart kijk geldt dat ook wel voor Den Haag, zij het dat die stad duidelijk meer PVV-vriendelijk is.
Den Haag en Almere zijn uitzonderingen, of je het nou leuk vind of niet. Volendam e.d. dat soort dorpen moet je de PVV zoeken. Texel, ook daar.
Verkorten van de WW was bij GL bv gekoppeld aan een opvolgend werkplan tegen minimaal minimumloon.
Hmmm… %70 van het laatst verdiende loon (WW) tegenover “minimaal minimumloon”. Links klinkt het niet.
@#49,50
Purmerend, Zaanstad, Dordrecht…
Je moet trouwens niet vergeten dat er wss meer PVV-stemmers in Den Haag dan in Volendam, Texel, Weert en Rupchen wonen @50. Iets met bevolkingsdichtheid :)
Uiteraard, maar dat maakt het juist des te schokkender dat percentueel gezien in die kleine gemeentes de hele discours gedomineerd wordt door de PVV. Dat heeft veel meer impact op de lokale maatschappij.
@Martijn ter Haar; je zei ‘roomblanke forenzenstad’. Maar ik weet niet wanneer jij voor het laatst in Almere geweest bent.
Is dat zo? Bestaan er gelijke kansen?
Een meritocratische samenleving lijkt volgens velen een goede oplossing. We kunnen vraagtekens zetten bij het begrip meritocratie. Een positie innemen op basis van je eigen verdiensten en gelijke kansen voor iedereen, daar draait het om. Maar wat is dat dan precies? Kan een mens echt gelijke kansen hebben? Als je kijkt naar de verschillende klassen, etnische groepen, biologisch factoren en sociale factoren (opvoeding), kan je dan mensen gelijke kansen bieden?
Een voorbeeld is het afronden van een studie. Je mag altijd aan een studie beginnen mits je hoog genoeg geschoold bent. Dit lijkt een gelijke kans. Als je er echter dieper op ingaat, zal je er vraagtekens bij zetten. Een voorbeeld is een student die uit een lager milieu komt waarin hij zichzelf moet voorzien van levensonderhoud en daarom een baan moet hebben om zijn studie te betalen. Heeft deze student een gelijke kans om zijn studie te behalen in vergelijking met een student die financieel gesteund wordt en zich volledig op zijn studie kan richten?
Er zijn talloze voorbeelden te noemen waarbij je vraagtekens kan zetten bij wat gelijkwaardigheid is en wat gelijke kansen zijn. Met deze blog benadrukken wij dat gelijke kansen moeilijk vast te stellen zijn. Iedereen is uniek en heeft een andere sociaal- en biologische achtergrond.
Meritocratie: een mooi ideaal, maar bestaat dit wel?