Waar in andere Europese landen Europees beleid en de standpunten van de verschillende partijen ook tijdens de nationale verkiezingen een belangrijk onderwerp zijn geworden blijft dit onderwerp in Nederland geheel buiten het politieke debat. En dat is gevaarlijk betoogt Veronique Swinkels van Newropeans.
De Europese samenwerking en de Euro zullen de komende jaren nog heel wat hoofdbrekers kosten van het nieuwe Nederlandse kabinet en parlement. Maar waar in het echte nieuws Europa een hoofdrol speelt. Is Europa in het Nederlandse politieke debat ver te zoeken. Er is nauwelijks discussie over en het onderwerp doet eigenlijk niet mee. De Stemwijzer en het Kieskompas hebben het onderwerp zelfs niet opgenomen in hun vragenlijsten (behalve de weinig actuele vraag of Turkije mag toetreden of niet). De politiek loopt weg van het onderwerp en dat is erg onverstandig. De samenwerking binnen Europa zal eerder toenemen dan afnemen tenzij we accepteren dat het project Europa en Euro tot mislukken is gedoemd. De tijd is voorbij dat we naļef konden denken dat een monetaire unie niet hoeft worden omgeven met een politiek project. En dat project kan zich alleen verder ontwikkelen als de burgers van Europa mee willen doen en zich begrepen en gehoord voelen. De afwezigheid van Europa in het verkiezingsdebat brengt dit niet naderbij.
Europa zou op drie manieren onderdeel moeten zijn van het nationale politieke debat. Ten eerste heeft de kiezer het recht te weten wat partijen gaan promoten of tegenhouden in de Europese politieke arena. Ten tweede is er behoefte aan een reality check. Zijn voorstellen van partijen wel realistisch in de internationale/Europese context. Ten derde kan en moet de Europese democratie worden verstevigd en dat kan alleen door initiatieven vanuit de lidstaten.
Ten eerste wat willen de Politieke partijen met Europa. Veel Europees beleid wordt niet in het Europees Parlement maar aan de onderhandelingstafels van de verschillende Europese ministerraden bepaald. De parlementen keuren deze beslissingen in de meeste gevallen achteraf goed. In sommige landen wordt van tevoren veel steviger gediscussieerd over de vrijheidsgraden van de minister tijdens de Europese onderhandelingen. Nederland kent deze traditie niet. Niet gekozen ambtenaren doen veelal de voorbereiding.
De vraag staat nog volledig open; wat gaat het nieuwe kabinet de komende 4 jaar voor ons in Brussel beslissen? Het is wel leuk om te weten dat de hypotheekrente aftrek een breekpunt is. Maar hoe staan partijen tegenover de toenemende invloed van de Europese interne markt op onze publieke sector en ons sociaal beleid. Hoe actief gaat men aan de slag met de Lissabon agenda. Of wat is de houding tegenover verregaand Europees toezicht op banken en de nationale begroting. Of een partij nu wel of niet een pro-Europese houding heeft doet er hier eigenlijk niet toe. Het gaat om het helder uitspreken van intenties vooraf. Er staat wel het een en ander in de programma´s maar de partijen profileren zich er niet op.
Ten tweede staat de geloofwaardigheid van partijen op het spel als verkiezingsbeloftes niet blijken te kloppen omdat we in Europees verband gebonden zijn aan afspraken. Er zou een reality check moeten komen van de programma’s ten opzichte van Europese verdragen, wetgeving en voorgenomen beleid. Naast de financiėle doorrekening van de politieke programma’s wordt het tijd dat de kiezer zeker kan zijn dat de politieke programma’s geen luchtfietserij bevatten omdat voorstellen binnen de bestaande Europese afspraken gewoon niet haalbaar zijn. Het is wel even schrikken dat op het gebied van immigratie de standpunten van een groot aantal partijen in tegenspraak zijn met Europese afspraken. Deze Europese reality check zou hetzelfde gewicht moeten krijgen als de financiėle reality check van het CPB.
Ten derde is vraag actueel of Europa blijft doormodderen met een structuur die ooit bedacht is voor 10 landen zonder Euro of dat er werk wordt gemaakt van het vernieuwen en versterken van de Europese democratie. Wanneer maken we Europa fit zodat zij de huidige opgave ook echt aan kan. De staat van de Europese democratie heeft alles te maken met de staat van onze nationale democratie. Alle partijen hebben de mond vol over het verkleinen van de kloof tussen burger en politiek. Maar ik lees niets over het verstevigen van het democratische proces bij Europese besluiten op nationaal niveau. En ook weinig over democratische vernieuwingen op Europees niveau. Nederland loopt tegenwoordig meestal achter de feiten
aan. De vraag is of onze belangen daarmee zijn gediend. GroenLinks en D66 hebben hier wel ideeėn over maar geen van de partijen maakt zich in de campagne hier echt hard voor.
Europa wordt op deze manier gedepolitiseerd, er is geen echt debat. Het belang van Europa wordt gemarginaliseerd en nationale belangen worden voorop gesteld. Nationale politici profileren zich niet met Europa en ontberen vaak ook de kennis om het proces goed te doorzien. Deze tijd vraagt om leiders die Europa begrijpen, meer talen spreken dan alleen Engels en zich weer actief durven opstellen omdat ze begrijpen wat Nederlanders en andere Europeanen verwachten van Europa. Door nu op geen enkele manier de discussie over Europa te voeren wordt er ook geen draagvlak opgebouwd over de beslissingen die genomen moeten gaan worden. Nederlandse politici blijven zo hangen in een buitengewoon oppervlakkige voor of tegen Europa discussie. De afwezigheid van de discussie werkt door op allerlei maatschappelijke terreinen. Neem bijvoorbeeld ons onderwijs dat niet wordt getoetst aan wat we nodig hebben om in Europa goed te functioneren. Of ons innovatiebeleid dat niet van de grond komt door gebrek aan Europese samenwerking.
De crisis is nog lang niet voorbij en de oplossing vraagt vooral om samenwerking op Europees en internationaal niveau. Of de Nederlandse politieke partijen dat nu willen of niet. De komende jaren zullen wij onze ministers alleen maar vaker in Europees verband zien opereren. Jammer dat ze zichzelf en ons daar nu zo slecht op voorbereiden.
Veronique Swinkels
Newropeans
Newropeans heeft in 2010 in Nederland, Frankrijk en Duitsland meegedaan met de Europese verkiezingen. Newropeans streeft naar versterking van de Europese democratie door o.a. Europese politieke partijen, een verkozen Europese president, minder politieke invloed van lobby en ambtenaren en een grotere betrokkenheid van nationale parlementen bij Europese besluitvorming.
Reacties (7)
Nu is de Nederlandse politiek over het algemeen, ondanks hun grote woorden, altijd een stuk pro-europeser geweest dan de bevolking, dunkt me.
Dus ze zullen wel uitkijken zich op europese zaken te profileren omdat het danwel onverschillig danwel negatief wordt bekeken door de kiezers.
Maar ja dat zal ook wel komen doordat we per hoofd het meest betalen aan de EU en toch dezelfde invloed hebben als zeg Malta of Slovenië.
Goed stuk. Inderdaad blijft het angstvallig stil als het om Europa gaat. En het gaat altijd over het zelfde gezemel. Afdracht van NL moet minder. Turkije. Verspillende bureaucratie.
Wat veel mensen maar niet willen beseffen is dat Brussel de marges bepaalt waarin de nationale politiek kan opereren. Nationale politici zullen dat niet roepen – evenmin dat ze toegeven dat ze niets meer te zeggen hebben over de geprivatiseerde ex-overheidsdiensten. NL kan best nog een rol daarin spelen, maar dat begint bij een goed geinformeerd debat. Dat is er niet. En de leegloop aan journalisten in Brussel doet het ergste voor de toekomst vermoeden.
Brussel negeren is zo’n beetje het meest onverstandige wat je kunt doen. En het is ook jammer. Daar waar zoveel economische en politieke belangen bij elkaar komt, daar kan het niet saai zijn.
Je gaat voorbij aan de mogelijkheid dat de Europese staat geen draagkracht heeft om te beginnen. Er bestaat geen cultuurnatie die Judeo Christelijk Europees is. Mensen identificeren zich niet met een Europese superstaat.
Dat je dan als die Europese staat is voorbijgeschoten, de schuld legt dat het niet goed wordt uitgelegd is lekker regentesk en intellectualistisch, maar ook ontzettend achterlijk en dom. Wat een abstract gezever om een fout perspectief te rationaliseren.
Alle partijen hebben hun standpunten over Europa uitgebreid toegelicht met de Europese verkiezingen. Je mag redelijkerwijs aannemen dat de Europese en landelijke collega’s van 1 partij elkaars beleid steunen.
Niet zo gek dat ze zich nu toespitsen op het landelijk beleid, zeker nu er op dat vlak hele belangrijke beslissingen te maken vallen. Het hele Europa beleid nog een keer herhalen maakt de programma’s er niet overzichtelijker op.
De politieke partijen vergeten ook met het beleid in Nederland om hiervoor draagvlak te creëren, zelfs het “eenvoudig” luisteren naar wensen van het volk levert je in dit land een kogel op….
@Veronique: trouwens je schrijfstijl/rhetoriek is belabberd droog, technocratisch en saai. Ben je academicus of bureaucraat toevallig, uit je schrijfstijl krijg ik het gevoel dat je de hele week abstract, high-level overview, beleid zit te debateren, maar die abstractie ligt te ver van de burger af. Je moet als simpele zelf-ontwikkeling eens in de week een avond in het cafe gaan zitten. (no kidding) Als je de burger wilt betrekken bij je belangen, moet je daadwerkelijk die burger sympathiek gaan vinden, en dan moet je die burger leren kennen. (een van de redenen waarom ik nooit de politiek in zou gaan)
@caprio:
1. het artikel is zeer goed leesbaar. Dat jij dat niet snapt zegt meer over jouw leesvermogen dan over de stijl en inhoud van het stuk;
2. Met je onnodig Engelse taalgebruik richt jij je ook niet bepaald op de gewone ‘burger’. ‘No kidding’: man gebruik toch eens je moerstaal;
3. En wie is nu eigenlijk die burger? Zit die in het café? Haal je daar je onwijsheid vandaan? Dé burger bestaat niet, beste caprio.
@ Veronique:
Ik ken je niet maar ik vind het goed geschreven artikel dat me uit het hart is gegrepen. Niet minder, maar meer Europa hebben we nodig in een land dat voor 70% van zijn economie afhankelijk is van het buitenland.