Politieke Partij Gematigden?

Eerder heb ik geschreven over de bloedgroepen in GroenLinks. Uit welke partijen kwamen GroenLinks parlementariërs voort? Eerst was de PPR dominant, maar sinds 1998 is de PSP de enige bloedgroep die enige Kamerleden levert. Maar hoe is het beeld andersom: zijn PPR, PSP en CPN-Kamerleden overgegaan naar GroenLinks?

We weten niet alles over de politieke voorkeuren van oud-Kamerleden: sommige zijn in relatieve onbekendheid teruggetrokken. Van de CPN-, PPR-, en PSP-Kamerleden die in 1989 nog leefden weten we het volgende. Van 30% van de PPR weten we niet naar van welke partij ze lid waren, van 50% van de CPN leden niet en van ruim 15% van de PSP-leden.

Van de 23 PPR-Kamerleden is het maar van 3 Kamerleden zeker dat ze naar GL zijn overgegaan: dat zijn de vier zittende Kamerleden (Beckers, Lankhorst, De Gaay-Fortman en Verbeek). Evenveel mensen die voor de PPR in de Kamer hadden gezeten werden lid van de PvdA (Jurgens, Van Doorn, en Janssen). Twee Kamerleden (echte politieke zwervers Van Hulten – voor het laatst gezien als 50+kandidaat en Van Gorkum) waren rond de oprichting van GroenLinks lid van D66. Ruim 20% van de PPR kamerleden was rond 1989 politiek onafhankelijk: ze hadden gebroken met de PPR.

Van de PSP Kamerleden is het van ruim 40% zeker dat ze over zijn gegaan naar GroenLinks. Sterker nog: twee mensen die een prominente rol hadden binnen de PSP in de jaren ’80 zijn nog steeds actief voor GroenLinks: PSP-senator en huidig Noord-Hollands Statenlid Van Leeuwen en PSP-leider en huidig Amsterdams wethouder Van Es. Een was overgegaan naar de PvdA. Drie eindigden bij marginale partijen (waaronder PSP-leider Van der Spek).

Opvallend genoeg ging bijna 40% van de CPN-Kamerleden over naar GroenLinks. Een groot deel van hen (Meis ’92 en Bakker ’99) brak met GroenLinks en ander deel stootte door naar leidende posities in GroenLinks in 1994 (Van Dijk en Brouwer). De EVP staat er niet tussen: 100% van de EVP leden (namelijk Cathy Ubels) gingen niet over naar GroenLinks.

Hoe moeten we al deze cijfers interpreteren? Binnen de PPR speelde begin ’80 een groot conflict over de koers van de partij. De Godebald groep wilde dat de partij zich richtte op progressief Christelijke kiezers uit het centrum en samenwerkte met de PvdA en D’66. Ze verloren het van de twee andere groepen, de een die koos voor groene samenwerking en de ander voor klein linkse samenwerking. De vorming van GroenLinks (dat nog acht jaar op zich zou laten werken) zorgde voor een uitstroom van prominente PPR-leden, waaronder veel oud-Kamerleden en ministers: Erik Jurgens, voorzitter van de NOS, Jacques Aarden, Raad van State, Jacques Tonnaer, burgemeester van Sittard en Henk Waltmans, burgemeester van Landsmeer. De PPR was namelijk ooit opgericht als progressief-Christelijke regeringspartner van de PvdA. Er zaten dus veel gematigde gouvernementeel ingestelde mensen in. Politieke Partij Radikalen was eigenlijk dus geen goede naam voor de partij Politieke Partij Gematigden misschien des te meer. Toen de PPR het electoraal niet goed deed en de PPR steeds meer in een groene richting ontwikkelde, namen de echte radicalen de partij over. Onder de mensen die toen de partij verlieten was Ad Melkert, die 10 jaar later gedurende een decennium zijn stempel drukte op Nederland en de PvdA.

Ook binnen de CPN en de PSP waren er discussies over samenwerking. Het waren daar echter de radicalen die tegen samenwerking waren en de meer gematigde elementen die voor samenwerking waren. De meeste van de gematigde oud-Kamerleden gingen dus mee in de progressief-linkse samenwerking.

GroenLinks mag nu ideologisch op de PPR lijken, in personeel opzicht lijken de twee partijen niet op elkaar. Het grootste deel van de PPR-top had al met de partij gebroken toen deze opging in GroenLinks.
[cmon]