Dit is een gastbijdrage van Marcel Otto, journalist en historicus.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu hield dinsdag een toespraak voor het Amerikaanse Congres. “Als leider van Israël is het mijn verantwoordelijkheid om mijn volk naar vrede te leiden”, zei hij. Ook als dat betekent dat er ‘pijnlijke compromissen’ moeten worden gemaakt. Veelbelovende woorden, die het dan ook goed deden als kop boven nieuwsberichten.
En inderdaad gaf Netanyahu in zijn toespraak aan bereid te zijn concessies te doen. “Voor daadwerkelijke vrede moeten we delen van het oude joodse vaderland opgeven”, sprak hij. Dat betekent dat in elke vredesovereenkomst die een einde maakt aan het conflict sommige nederzettingen achter de grenzen van Israël zullen blijven. Het ‘Israëlische volk is bereid een verregaand compromis te bewerkstelligen’ als de Palestijnen, en dan met name de Palestijnse president Mahmoud Abbas, ertoe besluiten ‘een joodse staat te accepteren’.
Hier hield de Israëlische bereidwilligheid echter wel op. “Israël zal niet terugkeren naar de onverdedigbare grenzen van 1967”, zei Netanyahu. “Een groot deel van de 650 duizend Israëliërs dat achter de grenzen van 1967 woont, is gevestigd in (buiten-)wijken van Jeruzalem en groter-Tel Aviv. Deze gebieden zijn dichtbevolkt, maar geografisch gezien ook vrij klein. In elke serieuze vredesovereenkomst worden deze gebieden, evenals andere plekken van essentieel strategisch en nationaal belang, opgenomen binnen de definitieve grenzen van Israël.”
Klein als deze gebieden wellicht mogen zijn, ze zijn voor de Palestijnen van even groot belang als voor Israël. De wijken in Jeruzalem waar Netanyahu op doelt vormen het stadsdeel dat de Palestijnen beschouwen als de hoofdstad van hun toekomstige staat. Maar over Jeruzalem was de premier stellig: “Jeruzalem zal nooit meer opgedeeld worden. Jeruzalem moet de verenigde hoofdstad van Israël blijven.” Over de nederzettingen, die als een lappendeken op de Westelijke Jordaanoever liggen en door de Verenigde Naties als illegaal zijn bestempeld, moet worden onderhandeld, zei de Israëlische premier. Sommige zullen na het bereiken van vrede achter de grenzen van Israël blijven liggen, aldus Netanyahu. De meeste klaarblijkelijk niet.
De veiligheid van Israël staat voorop en is van het allergrootste belang, zei Netanyahu. De joodse staat wordt van alle kanten bestookt met raketten, ‘daarom heeft Israël veiligheidsgaranties nodig’. “Het is van levensbelang, absoluut van levensbelang dat een Palestijnse staat volledig gedemilitariseerd blijft”, voerde hij aan als oplossing. “En het is van levensbelang, absoluut van levensbelang dat Israël langdurig langs de rivier de Jordaan militair aanwezig blijft.” Omwille van deze veiligheid ‘zal Israël niet onderhandelen met een Palestijnse regering die gesteund wordt door de Palestijnse versie van Al-Qaida (Hamas, MO)’. “Abbas moet het verdrag met Hamas verscheuren en vrede sluiten met de joodse staat.”
De noodzaak van een veilig Israël is kristalhelder. Het is volledig begrijpelijk dat Israël iedere stap naar de toekomst zorgvuldig wikt en weegt. Maar nu het Fatah van Abbas en Hamas zich onlangs hebben verzoend en Abbas toestemming van Hamas heeft om vrede met Israël te bewerkstelligen, is deze wankele Palestijnse coalitie momenteel misschien wel de enige legitieme mogelijkheid om op vreedzame wijze resultaten te boeken. Zeker nu zich binnen Hamas een machtsstrijd lijkt af te tekenen over de te volgen koers van de extremistische beweging en er ter rechterzijde van Hamas kleinere, nog extremere facties de kop opsteken. Van deze onzekerheid kan gebruik worden gemaakt door nu aan de onderhandelingstafel toe te slaan.
Een mogelijkheid is een coulantere opstelling inzake de kwestie van de Palestijnse vluchtelingen. De stichting van de staat Israël in 1948 bracht een grote stroom van honderdduizenden Palestijnse vluchtelingen op gang. Dit werd nog eens herhaald na de Zesdaagse Oorlog. Deze mensen verblijven, voor zover zij nog in leven zijn, grotendeels in vluchtelingenkampen in buurlanden als Jordanië, Syrië en Libanon. Netanyahu liet dinsdag echter doorschemeren dit probleem niet te willen oplossen. Israël is het thuisland van het joodse volk, net als een toekomstige Palestijnse staat het thuisland voor het Palestijnse volk zal zijn, zei hij. “Joden in de hele wereld hebben het recht om naar de enige echte joodse staat te immigreren. En Palestijnen in de hele wereld zouden het recht moeten hebben om, als zij daarvoor kiezen, naar een Palestijnse staat te immigreren. Dit is wat het betekent: het betekent dat het Palestijnse vluchtelingenprobleem buiten de grenzen van Israël opgelost zal worden.”
Het is zwak uitgedrukt om te stellen dat er inderdaad ‘pijnlijke compromissen’ gesloten moeten worden. De veelbelovende woorden van Netanyahu vinden later in betoog echter weinig weerklank. Er moet veel en er zijn een aantal zaken die in ieder geval níet zullen gebeuren. Als het gaat om het sluiten van pijnlijke compromissen, lijkt het er verdacht veel op dat vooral de andere partij zich hiertoe moet zetten. Het is dan ook niet vreemd dat het Palestijnse kamp na de toespraak zijn onvrede liet blijken. En dat is jammer, omdat er zo weer een mooie mogelijkheid om toenadering te zoeken en werkelijke bereidwilligheid te tonen verloren gaat. De enige mogelijkheid, het enige pad naar vrede, is als een pad door Hollandse polders. Er zullen compromissen moeten worden gesloten en compromissen sluiten is nooit leuk. Het is natuurlijk een te eenvoudige voorstelling van zaken om te denken dat vrede en voorspoed hiermee binnen handbereik liggen, maar polderen is de enige uitweg.
Hamas zal moeten afstappen van zijn beginsel dat de staat Israël vernietigd moet worden en de pijnlijke stap moeten zetten om de joodse staat te erkennen. Hamas-leider Khaled Mashaal lijkt, getuige de verzoening met aartsrivaal Fatah, langzaam tot een voorzichtig besef te komen dat overleg uiteindelijk meer oplevert dan het gewelddadige verzet. Tegenstromingen in de extremistische beweging vrezen deze stap en hebben openlijk hun ongenoegen geuit. De tijd zal het leren, maar als de machtsstrijd binnen Hamas leidt tot een overwinning van de gematigden – voor zover je van gematigd kan spreken – is er weer een kleine stap gezet.
Ook Israël zal moeten beseffen dat zijn belang niet het belang van een ander is. Om tot een akkoord te komen zal het belang van de ander altijd moeten worden meegewogen. De hoofdzaak voor Israël is zijn veiligheid, dat is duidelijk, maar als democratie, met een ‘vrije pers, onafhankelijke gerechtshoven, een open economie en onstuimige parlementaire debatten’ moet het land zich realiseren dat op de lange termijn duurzame vrede realiseerbaar is als nu pijnlijke compromissen worden gesloten op gebieden die voor Israël en de Palestijnen van groot belang zijn. Als dat de nodige goodwill kweekt, hoeven de Palestijnen dit najaar ook niet de stap naar de Verenigde Naties te maken om daar internationale steun voor een onafhankelijk Palestina te werven.
Reacties (28)
Deze analyse is een beetje blijven steken in de jaren ’90. Het gaat uit van twee gelijkwaardige partijen die allebei evenzeer vrede willen (of allebei even grote obstakels zijn voor diezelfde vrede).
Er is inhoudelijk niet al te veel mee mis, maar het geheel maakt wel een naïeve indruk door de goedbedoelende adviezen aan Israël en de Palestijen (als de een nou dit doet, en de ander dat…), het analyseren van de speech op face value (in plaats van in context van andere speeches en concrete beleidsdaden), en het negeren van de machtsbalans op de grond. Bijvoorbeeld dat de Palestijnen meer te lijden hebben van door Israel veroorzaakte onveiligheid dan andersom.
Hoera, de vrede ligt nu voor het oprapen.
Dus hij wil een gedemilitariseerde soevereine Palestijnse staat met Israëlische troepen langs de Jordaan.
Is de definitie van soeverein veranderd of zo?
Pas op, Natanyahu verstaat onder “het oude joodse vaderland” onder andere de hele Westelijke Jordaanoever (maar bv. ook de Gazastrook en afhankelijk van de definitie mogelijk ook delen van Syrië en Libanon). Delen opgeven is dus op zijn best een heel vage term die niet overeen hoeft te komen met de grenzen van 1967 (en dat bedoelt Netanyahu er zeker ook niet mee, gezien zijn reactie op de toespraak van Obama).
Volgens mij zijn Netanyahu’s woorden precies in lijn met Resolutie-242: het opgeven van de bezette gebieden (inderdaad delen van “het oude joodse vaderland”) in ruil voor vrede, waarbij dan een landruil noodzakelijk is om Israëls veiligheidszorgen weg te nemen. Het is ook wat Obama zei.
Volgens mij is er de afgelopen dagen geheel niets gezegd, en zeker niets dat niet al in pakweg 1970 ook gezegd had kunnen zijn. Of zie ik iets over het hoofd?
@5: “Volgens mij zijn Netanyahu’s woorden precies in lijn met Resolutie-242”
Goed dat je er volgens jou bij zet, want dat is buiten Israël niet de gangbare interpretatie van die resolutie.
De joodse staat wordt van alle kanten bestookt met raketten, ‘daarom heeft Israël veiligheidsgaranties nodig’.
13 doden tijdens de laatste gaza-oorlog tegen 1300 palestijnse slachtoffers.
Een landruil. Mogen de Palestijnen dan ook naar hun eigen believen kolonies starten in Israël?
Nee dat dacht ik al niet.
Resolutie 242 heeft betrekking op kleine grenscorrecties: je kunt dus met wederzijds goedvinden de grens hier 20 vierkante kilometer naar links optrekken, als je bereid bent ‘m elders 20 vierkante kilometer naar rechts op te trekken. Snappie?
Dat is heel wat anders dan eenzijdig Oost-Jeruzalem inpikken, kolonies bouwen in bezet gebied, een militaire aanwezigheid laten bestaan en de grens naar eigen goeddunken oprekken (met die veiligheidsmuur + 700 meter spergebied.
Je bent toch niet toevallig lid van een of ander zionistisch belangenclubje, Edith?
De enige mogelijkheid, het enige pad naar vrede, is als een pad door Hollandse polders.
Nee. Elke palestijn heeft wel familieleden die gedood, gemarteld of jarenlang zonder proces zijn opgesloten door Israel. Er zullen dus altijd radicale palestijnse elementen blijven bestaan die verzet willen plegen. De palestijnse staat kan daar niets tegen doen gezien de zeer beperkte middelen die ze tot hun beschikking hebben en de sympathie die verzet heeft bij de palestijnse bevolking. Een vredesakkoord heeft dus geen zin omdat elke individuele actie van een palestijn door israel wordt aangegrepen als reden om het akkoord/staakt-het-vuren te torpederen, met excessief geweld te reageren en meer gebied te bezetten. Dat is tot nu toe telkens gebeurd.
Als je dus een oplossing wilt bedenken dan moet je uitgaan van dit feit: er zullen aanslagen gepleegd blijven worden en de palestijnse overheid kan dat niet voorkomen; als je ze dwingt dat wel te beloven dan dwing je ze te liegen.
Hamas zal moeten afstappen van zijn beginsel dat de staat Israël vernietigd moet worden en de pijnlijke stap moeten zetten om de joodse staat te erkennen.
Israel erkent ook geen palestijnse staat, waarom zouden de palestijnen dan wel eerst eenzijdig Israel moeten erkennen?
Dat niet alleen, maar Fatah en de Palestijnse Autoriteit hebben allang het bestaan van Israël erkent. En Israël gaat gewoon door met het bouwen (=landroven) op de Westbank en het etnisch zuiveren van Oost-Jeruzalem. En als de PA niet in de pas loopt, dreigt Israël gewoon de geldkraan dicht te draaien.
Dus wat levert die erkenning van het bestaan van Israël de Palestijnen op?
@10
Fatah heeft Israel al lang erkend. Dat wordt als een grote strategische fout beschouwd, want er kwam niets voor terug.
De Palestijnen zijn goed bezig: ze streven langs vreedzame weg naar hun gewenste onafhankelijkheid.
Netanyahu heeft nu ook erkend dat een Palestijnse staat er moet komen.
Tijd voor boter bij de vis!
Fatah en Hamas hebben elkaar gevonden. Volgens de vredesbewegingen kun je beter nu zaken doen; dat je dat doet met gematigd en radicaal is alleen maar handig. Dan hoef je later niet alsnog radicalen over een streep te trekken.
Natuurlijk komen er weer ultra’s, maar dan is er een kans die te passeren.
Mijn beeld van de speech van Netanyahu is dat hij geen enkele visie heeft, niets wil met resolutie 242 en dat het hele conflict nog steeds niets is veranderd. En Obama is zo vastgezet dat hij het allemaal moet aanvaarden.
Israël gaat voort op een doodlopende weg en er is niemand die ze er van af houdt. Het is knap en treurig tegelijk.
@11,12 Fatah is niet meer serieus te nemen als vertegenwoordiger van het palestijnse volk sinds ze de verkiezingen verloren, toch aan de macht bleven, en vervolgens met israelische hulp hamas leiders probeerden te vermoorden.
@14 Israel wordt ondertussen steeds groter, de palestijnen steeds armer, radicaler en machtelozer en in Europa waait een wind van extreem-rechtse partijen die moslims haten en israel onvoorwaardelijk steunen.
Voor wie loopt die weg dood?
De joodse staat wordt van alle kanten bestookt met raketten, ‘daarom heeft Israël veiligheidsgaranties nodig’.
Helemaal niet. Nu die antiraket installaties in Be’er Sheva eindelijk eens goed* werken, moeten ze die gewoon massaal inzetten. Maar ja, dat kost natuurlijk wel een paar sheqalim. Bovendien ben je ook nog eens je “kijk eens hoe erg we worden aangevallen”-argument kwijt. Dus ja, wat doe je dan? Je bluft/dreigt tegen Chamas dat je het systeem massaal gaat inzetten, en dan maar hopen dat ze de eer aan zichzelf houden en komen praten. En ja, tegen de rest van de wereld blijf je natuurlijk stug het calimero verhaal houden.
* = raketten worden onderschept en men voelt zich redelijk veilig (dus niet zoals vroeger toen de mensen banger waren voor de patriots dan voor de scuds)
Hij wil geen erkenning van een joodse staat, maar erkenning (door iedereen) van zijn staat voor uitsluitend joodse mensen. Democratie is voor Nethanyahu ‘one jew, one vote’.
Beste Marcel Otto, stel ik pak je land af, en ik schop jou en je familie je huis uit. Jij moet elders maar gaan wonen, onder decennialange ‘supervisie’ van mijn knokploeg. Vervolgens ga ik mijzelf op de borst slaan wanneer ik jou een vierkante meter land teruggeef na 44 jaar, en zielig doen dat ik “pijnlijke compromissen” met jou moet gaan sluiten (anders raak ik mijn suikeroompje de VS kwijt). Maar wel moet MIJN veiligheid gegarandeerd worden.
Marcel Otto, historicus??? Get a life!
Het is inderdaad precies in lijn met resolutie 242.
De resolutie stelt heel uitdrukkelijk wel uitgebreide voorwaarden aan een eventuele Israelische terugtrekking uit sommig (want: niet al het) betwist gebied:
“een rechtvaardige en duurzame vrede”,
“beeindiging van alle oorlogsdreiging”,
“erkenning van de Israelische souvereiniteit en het territorium”,
“vrij van bedreigingen en gewelddadigheden, mede door gedemilitariseerde zones”,
“een vrije doortocht van schepen”,
“het recht om in vrede te leven binnen veilige en erkende grenzen”.
Maar ja, ook ligt op basis van resolutie 242 ligt al sinds 2000 het compromisvoorstel op tafel van toenmalig president Clinton, waarbij Israel 7% van de Westbank zou houden in ruil voor grondcompensatie elders. Verder Oost-Jeruzalem als hoofdstad voor een Palestijnse staat, 30 miljard dollar compensatie voor de Palestijnen en een weg van Gaza naar de Westbank.
Door Israel aanvaard, door Arafat verworpen.
Kijk eens aan, daar hebben we Likoed Nederland weer, die ons knollen voor citroenen probeert te verkopen.
…en maar vrijelijk citeert wat haar het beste uitkomt.
De mythe van het ‘genereuze aanbod’ van Barak in 2000 is al zo vaak naar het rijk der fabelen verwezen dat je je afvraagt of Likoed NL er echt wel zelf in gelooft.
“Had Arafat agreed to these arrangements, the Palestinians would have permanently locked in place many of the worst aspects of the very occupation they were trying to bring to an end.”
Terecht verworpen dus door Arafat, en toen Likud-premier Ariël Sharon aan de macht kwam trouwens ook door hem verworpen, omdat hij het aanbod nog te genereus vond. Likud-premier Netanyahu staat daar niet anders in.
@20 Tja, vanaf de Palestijnse kant gezien moet het toch frustrerend zijn om elke keer te moeten zien dat je het beste het vorige voorstel had kunnen aanvaarden. Zo frustrerend dat je er bijna opstandig van zou gaan worden. En die Nightmare-on-Allenby-Street deel III zit er ook echt wel aan te komen, want de ratio verdraagt frustratie maar tot een bepaalde limiet. Daarna is ie weg …..
Naftaniël is directeur van het CIDI, een onafhankelijke Nederlandse stichting die onlosmakelijk betrokken is bij Israël. Het centrum komt op voor het recht op vrede en veiligheid voor Israel en het Joodse volk, waar ook ter wereld. Daarbij wil men de banden tussen Nederland/EU en Israel versterken, de kennis over Israel en zijn inwoners vergroten en verdiepen, een platform bieden voor harmonieuze relaties tussen Israel en de Arabische wereld, bijdragen aan vrede tussen Israel en het Palestijnse volk, die gebaseerd moet zijn op de totstandkoming van een onafhankelijke en levensvatbare Palestijnse staat en de erkenning van Israel als staat van het Joodse volk en antisemitisme en racisme bestrijden.
Ik heb net “The Promise” gedownload, een miniserie in 4 delen van Channel4 over dit onderwerp. Een aanrader.
@Joop, je bent het ironieteken vergeten bij “harmonieuze relaties”, “vrede”, “onafhankelijke en levensvatbare”.
Ach Frank, ik vind Ronny zo’n schattige man, ik ben stilletjes een beetje verliefd op hem. Zijn uitstraling, zijn manier van spreken, zijn zelfverzekerdheid, ooooooh, i’m shaking in my mind.