De zaterdagcolumn van Felix Rottenberg uit de papieren editie van het Parool verschijnt iedere zondag, maandag of dinsdag op Sargasso.
Het eerste opvallende stemadvies kwam deze zomer van Louis van Gaal. Nou ja, het was de AZ-trainer nadrukkelijk gevraagd door Steffie Kouters van de Volkskrant: op wie stemt u? Van Gaal zal 22 november op Jan Peter Balken-ende stemmen. Want de premier acteert niet, zegt hij: “Die weet wat-ie inhoudelijk wil.”
Wouter Bos speelt volgens Van Gaal wél een rol. De trainer verwees naar een foto waarop Bos zijn stropdas afdoet nadat hij op audiëntie is geweest bij Beatrix.
Dit speelde in de laatste week van augustus. Ik plakte het knipsel met de uitspraken van Van Gaal in een groen schoolschrift. Sinds juni maak ik daarin elke laatste zondag van de maand een verkiezingsprognose. Ik dichtte Bos op 27 augustus nog een overwinning toe: vier zetels verschil met Balkenende. Maar nu, drie weken later, denk ik dat mijn intuïtie toen begon te haperen. Ik ben er niet meer zeker van dat Bos kan winnen.
Ik ben het niet eens met Van Gaals waarneming dat Bos meer acteert dan Balkenende, maar bij Bos valt het meer op, Balkenende doet het slimmer.
Bij de strijd om het premierschap zijn de uitkomsten van focusgroeponderzoek bepalend. Zowel het CDA als de PvdA maakt er intensief gebruik van. Representatieve groepen kiezers worden geregeld ondervraagd over hun opvattingen. In deze groepsgesprekken analyseren ze ook talkshowoptredens van de lijsttrekkers, waarbij ze tot in detail beschrijven wat ze opvalt. Achter onzichtbaar glas kijken de adviseurs van lijsttrekkers toe en trekken hun conclusies.
Balkenende reist daarom nu door de regio. Hij speelt zijn rol meesterlijk : helpt mee in de keukens van verpleeghuizen en laat zich rondleiden in de supermarkt van de werkvoorziening voor verstandelijk gehandicapten. De CDA-strategen hebben hem aanbevolen dat hij als premier nu vooral onder de mensen moet komen. Zoek ze op in dorpen en ziekenhuizen. Stel ze gerust, zeg dat het goed gaat met Nederland, als we maar ons best blijven doen.
De polls van Maurice de Hond bevestigen dat het werkt. Balken-ende is negen weken voor de verkiezingen Bos voorbijgestreefd.
Bij de PvdA worden ze knap zenuwachtig. Extra focusgroeponderzoek wordt ingelast. Bos wordt aangeraden minder diplomatiek te reageren en in debatten met Mark Rutte feller uit te halen.
Wat een flauwekul allemaal. Als Bos verstandig is, keert hij al dat onderzoek de rug toe. Vanaf nu telt alleen zijn eigen intuïtie. Nog nooit is de strijd om het premierschap zo expliciet uitgevochten. Meer dan de laatste jaren zal de scheidslijn tussen links en rechts, tussen wat doorgaat voor progressief en conservatief, doorslaggevend zijn.
Bos moet zijn voorzichtigheid laten varen. In verbaal opzicht is hij veel sterker dan Balkenende. Over zijn politiek-tactische kwaliteiten bestaat minder twijfel dan bij de premier. Die maakte een belabberde indruk in het nachtelijke debat over het paspoort van Ayaan Hirschi Ali. Een verspreking van hem was de opmaat voor de val van het kabinet.
Bos heeft één opdracht: hij moet de campagne op scherp zetten. De verschillen benoemen: in moreel, ideologisch en praktisch opzicht. Dat zal hem kwalijk genomen worden, omdat hij moet polariseren. Maar bij verkiezingen gaat het om het duidelijk maken van de verschillen. Daarvoor hoef je helemaal geen rol te spelen, maar moet je het aandurven risico’s te nemen.
Reacties (16)
Ach, je komt ze hier op straat wel eens tegen in het Haagse centrum van de stad. Dan staan ze interviews af te geven of zoiets.
Wat opvalt is steevast dat Rutte in het echt veel groter en massiever overkomt dan op tv, waar-ie maar een rijkeluis-papventje lijkt; dat Balkenende veel oprechter lijkt te zijn dan hoe-t-ie op tv overkomt; en dat Bos, op tv een vlotte jongen, in werkelijkheid een vreselijke kleine dikke vieze geilaard lijkt te zijn met slonzige, slechtzittende en ogenschijnlijk ongewassen kleren en een beetje een vos-achtige oogopslag. Een paar straten verderop zijn de hoerenstraatjes en hij lijkt er zó vandaan te komen.
En sja, zo ze visueel overkomen als je ze in wèrkelijkheid ziet in plaats van op tv, zo is hun gedrag blijkbaar. Balkenende, soms ietwat te intellectueel maar altijd redelijk recht-door-zee, en Bos, sja… hopeloos geval van ‘vies mannetje’, altijd konkelen.
Van mij mag die Bos verliezen, als je hem één keer in het echt hebt gezien kan-ie verder praten wat-ie wil, maar je vertrouwt hem nooit meer.
het gaat er dus om hoe iemand over komt? of het nu op de televisie is of in den vleze? dan maakt het toch niets uit? en dan zie je wat je wilt zien, gekleurd door eigen voorkeuren en ervaringen. en verkiezingstijd maakt het niet beter.
Misschien is dat gebrek aan politiek-tactische kwaliteiten (t.b.v. eigen voordeel iedereen inclusief kiezer voorliegen) bij Balkenende wel een USP dat bij eerzame burgers goed scoort.
Zouden dergelijke burgers in ons land toch nog in grote getalen voorkomen?
Uhh, het gaat toch om de partijstandpunten? Of is dat inmiddels werkelijk achterhaald?
Ik ben er ook voor om bij een stemkastje een vragenlijst te koppelen aan je stemkeuze. Beantwoord je teveel vragen over de standpunten van je gekozen partij foutief, wordt automatisch je stem geschrapt.
Eigenlijk zouden politici gewoon niet op de tv en radio mogen komen. Of op ‘werkbezoek’ gaan in het land. Zodat gewoon de beste wint en niet degene met het meest competente gezicht.
Partijstandpunten? Tssss… die leveren ze toch gelijk weer in zodra ze het pluche ruiken, dus het gaat wel degelijk uiteindelijk om wat voor persóón er staat (zit).
Zolang ‘concessies doen’ de onbetrouwbaarheid van politieke partijen en hun programma’s blijft onderstrepen gaat het wel degelijk om de persoon. Bovendien: was het niet wouter Bos van wie, toen hij de PvdA uit het dal probeerde te slepen, gezegd werd dat hij veel vrouwelijke kiezers kreeg vanwege zijn, ehhh, ‘lekkere kontje’? (die vrouwen hadden hem blijkbaar niet in het echt gezien want het is een beetje een dik, pafferig mannetje)
Het is nog altijd een mooi (hoewel ik Balkenende niet echt ‘mooi’ zou willen noemen…) gezicht dat desnoods slechte produkten goed verkoopt en nooit een lelijk gezicht dat mogelijkerwijs prima spul aan de man brengt, dat werkt gewoonweg niet. Verkoopregel nummer één.
…of wilde je nu hard gaan maken dat er een intellectuele reden zit achter het opschakelen van een GTST-meisje voor het europees burgerinitiatief? Hou toch op schei toch uit en lame nie lache…
Ahum is deze discussie serieus? Omdat Bos “pafferig en dik” zou zijn, is hij ongeschikt als premier. Omdat Balkenende op straat “veel oprechter lijkt te zijn dan hoe-t-ie op tv overkomt”, zou hij moeten winnen. Hoezo: lijkt te zijn?
Los daarvan: Rottenberg heeft een zinnige vraag over de strategische keuze in het debat: moet Bos nu al polariseren, positie kiezen, of moet hij keurig in het midden blijven omdat de focusgroepen dit adviseren? Bang blijven voor de kiezer die niks verkeerds wil horen, of moedig de de remmen los met kans op uitglijden?
Ik kies voor het laatste, maar juist vanwege de TheRuletjes onder ons – die er wel over kankeren dat het inhoudelijk nergens over gaat, maar zelf niet verder willen kijken dan het kontje – zal dat het wel weer niet gebeuren. Jammer, maar eigen schuld.
Ik schets alleen maar een proces. Theoretische betweters hebben het altijd verloren van de praktijk van alledag.
Ik kanker niet over de inhoudelijkheid, waar ik persoonlijk wèl wat negatief tegenover sta is de onbetrouwbaarheid van verkiezingsbeloftes.
@#9: en zo kies jij dan liever wie X % meer betrouwbaar lijkt te ogen, ondanks zijn programma ? Laat maar komen dat kastje, #5!
Right.
Stem Marijnissen.
Marijnissen stem ik niet, die is lelijk :-)
Overigens is het enige dat ik zeggen wil, dat imho adequate mediaomgang een belangrijk aspect is (zou moeten zijn) van het politicus-zijn: hoe hij/zij visueel overkomt, een prettige stem, dat soort dingen. Kennedy won zo de verkiezingen (en die begon toch maar de Vietnam-oorlog), Reagan (ehhh… ook nie best), en ja, ook Hitler werd door de vrouwtjes van die tijd een knappe kerel gevonden. Kortom: als je wilt winnen hoort het gewoon bij het vak, náást je partijprogramma.
Tot nog toe is ‘de mooiste’ kiezen alleen maar steevast een foute keuze geweest omdat de té rechtse mensen nu eenmaal reëler zijn als het aankomt op begrijpen hoe menselijke prikkels werken, terwijl ‘links’ -zo getuigen ook de reacties op mijn episteltjes- nooit willen werken met hoe mensen werkelijk zijn.
Maar goed, je zult het wel zien bij de a.s. verkiezingen: de meest sportieve kop met joyeuze, maar toch politiek reële en concrete, houding gaat goed scoren. Lelijke koppen met doemberichten gaan down.
@#12 §2 : groot gelijk
@#12 §3 : daar raakt u mij alweer de juiste snaar
Felix, je hebt je stemadvies : Stem Balkenende en niet Bos.
Ik zal op geen van beide stemmen.
Beste meneer Rottenberg,
Ik ben wellicht geen politicoloog, maar het moet toch duidelijk zijn dat Balkenende van een andere orde is dan Bos. Balkenende’s dossierkennis is gigantisch, hij is bijna niet te pakken op missers. Sterker nog, dat is zijn kracht mensen waarderen hem er meer en meer om.
Bos daarentegen laat steken vallen; eerst tegen de kabinetsplannen en meestaken, nu is Bos een andere mening toegedaan, erg opportunistisch. Het AOW debat is te makkelijk om te noemen, maar elke keer noemt Bos dat de bezuinigingen van de VVD en het CDA ouderen zoveel harder zullen treffen. Dat zal allemaal wel waar zijn, maar hij had lang geen cijfers paraat en als hij die paraat heeft, lijkt het wel of dhr. prof. Sweder Van Wijnbergen ze heeft ingeluisterd, net als bij het hypotheekaftrekverhaal.
De mensen die de positieve uitganspositie toedichten aan de kwaliteiten van Bos zijn komen naar mijn mening bedrogen uit. Het lijkt me veel aannemelijker, dat Bos de ontvanger is van de allochtone en autochtone proteststem.
Balkenende daarentegen wint stemmen op inhoud en daadkracht. Bos is toch volkomen ongeschikt als premier om zich te meten met Europese powerhouses als Blair & Chirac of een Prodi of zelfs een Verhofstadt? Dan kies ik liever voor de saaie degelijkheid van Balkenende. Bos zou voor Nederland op het slechtst mogelijke moment aan de macht komen.
@ nr. 15:
Om die redenen zouden we moeten stemmen op een partij die onze afgrijselijke Verdonk steunde, ook wanneer dat een coalitiebreuk betekende. Die alleen streeft naar economische groei. Die telkens weer als een schoothondje achter de amerikanen aanloopt. Die de publieke omroep omvormt tot een SBS kopie. Die het hoger onderwijs steeds afhankelijker wilt maken van het grote geld. Ik kan nog even zo doorgaan.
Dit klinkt waarschijlijk bekend in de oren, maar dat betekent niet dat deze argumenten niet meer geldig zouden zijn. Ik zou nooit op Balkenende stemmen, en ik vind het heel erg dat dit beleid gevoerd is, blijkbaar zonder de steun van het volk te verliezen. We willen blijkbaar alleen maar rijker worden. Heel treurig.