De laatste keer dat ik in een Polare-boekhandel was, lagen er precies twee titels in de hoofdetalage. Op stapels. Erachter hing een poster van een die week opzichtig gehypete Japanse auteur wiens laatste roman ik overschat vond. Ik overwoog een foto te maken van de etalage omdat ze naar mijn gevoel de keten zo aardig typeerde: men benaderde slechts één soort lezer, namelijk degene die is geïnteresseerd in hypes en auteurs.
Jammer dat ik die foto niet heb gemaakt, denk ik nu, want ze zou een leuke illustratie bij dit stukje zijn geweest. Ik denk namelijk dat het publiek diverser is dan alleen mensen die lezen wat iedereen leest.
Niet elke lezer zoekt hetzelfde. De etaleur van de genoemde Polare-winkel dacht aan iemand die wilde meepraten over de laatste romans, maar een ander is bibliofiel, een derde is op zoek naar informatie, een vierde leest poëzie. Het internet biedt alle ruimte aan deze pluriformiteit: jij selecteert uit het informatieoveraanbod wat jij wil, en dat betekent dat er voor boeken simpelweg weinig toekomst zal zijn. Wie informatie wil overdragen, kan beter gaan bloggen of een website ontwikkelen dan een boek schrijven. Ik voor mij heb al een tijdje geleden besloten na mijn boeken over het uiteengaan van de wegen van joden- en christendom geen boeken meer te schrijven maar me meer te richten op het internet.
Met de verandering van leescultuur gaat iets verloren, zeker: de verovering van een boek. Ik zal nog wel eens denken aan het bladeren, het breken van de rug, de ezelsoren, de aantekeningen in de marge en de volbeschreven schutbladen, zoals ik ook geamuseerd zal denken aan de bibliofielen die schande spraken van mijn leesgewoonten. Ik zal het boek als fysiek object echter net zo min missen als de typemachine, carbonpapier en blaadjes Tipp-ex.
Dat boeken uit de tijd raken, wil niet zeggen dat de ondergang van Polare onvermijdelijk was. Mijn eigen boekhandel weet vrij redelijk wat ik zoek en de verkopers zullen me erop wijzen als ik een voor mij relevante titel dreig te missen. Ik heb wel eens (en zonder spijt) 450 gulden neergeteld voor een driedelig werk, alleen omdat de verkoopster me zei dat het iets voor me was. Een andere verkoper heeft me meer dan eens behoed voor een miskoop. Ik denk dat deze boekwinkel, Athenaeum, toekomst heeft, om de doodeenvoudige reden dat men er weet wat de diverse klanten willen. Ik zie geen reden waarom Polare niet ook een gids had kunnen zijn naar wat voor jou relevant is.
Ik vermoed dat de keten slachtoffer is van probleem dat breder is dan alleen boekhandels. Ik zie ook uitgevers in de problemen raken doordat ze onvoldoende kijken naar wat een boek is: informatie voor een veelvoud aan doelgroepen. De uitgeverij die ook mijn boeken uitgeeft, Athenaeum – Polak & Van Gennep, is lang doorgegaan met de zogeheten Baskerville-reeks, waarin veel vertalingen uit het Grieks en Latijn zijn uitgegeven. Die reeks is sinds de jaren negentig niet meer veranderd, hoewel er allerlei manieren zijn gekomen om meer, betere en op diversere doelgroepen toegesneden informatie over te dragen, zoals de Amerikaanse Landmark-serie toont. Te lang zijn de boeken in de Baskerville-reeks uitgegeven voor een publiek dat alleen in literaire producten is geïnteresseerd, waardoor men andere delen van de markt heeft gemist. Een vertaling van Caesars Gallische Oorlog die de informatie wél op verschillende wijzen tegelijk contextualiseert, zal de onverbiddelijkst denkbare bestseller zijn. Dat de uitgever de Baskerville-reeks inmiddels heeft beëindigd lijkt mij een kans om betere boeken te gaan maken.
Analoog redenerend vermoed ik dat de boekverkoopbranche nu een soortgelijke kans heeft. Als Polare verdwijnt, betekent dat dat het oude model, waarin men zich beperkte tot lezers voor wie hypes en auteurs belangrijk waren, heeft afgedaan. Er ontstaat meer ruimte voor zelfstandige winkels die weten wat de klanten nodig hebben. Anders gezegd: het draait in het boekenvak – of het nu uitgevers of winkels zijn – om een pluriforme informatieoverdracht en wie zijn klanten goed weet te bedienen, heeft een grootse toekomst.
Reacties (22)
Polare, of eigenlijk meer daarvoor Selexyz, heeft z’n ondergang echt helemaal zelf bewerkstelligd inderdaad. De winkel hier in de stad was altijd behoorlijk druk – lange rijen voor de kassa. Je kunt mij niet vertellen dat dat niet levensvatbaar te houden zou zijn. Maar elke keer verdwenen er meer inhoudelijke boeken om plaats te maken voor speelgoed of iets dergelijks waardeloos. Ook geen ereaders op prominente plekken in de winkel om bv een voorbeeld te bekijken van boeken die niet op voorraad gehouden kon worden. Bestellen kon, maar dan kreeg je het niet thuis bezorgd. Van een boekhandel met toch enige kwaliteit verwerd het in notime tot een winkel die nog iets onder de Bruna scoorde.
Ik hoop dat we weer een goede boekhandel krijgen maar de ondergang van deze versie is volkomen verdiend.
De meeste vestigingen van Polare zijn op zichzelf levensvatbaar. Met de passie, expertise en betrokkenheid van de verkopers in de winkels zelf is niets mis. Die is zelfs fenomenaal.
Probleem is, dat Procures roofbouw heeft gepleegd op Polare. Ze heeft alle eigendommen uit Polare getrokken en Polare overladen met schulden. Als een parasiet hebben de schoften van Procures misbruik gemaakt van de partners van Polare (de uitgevers, CB, banken, huisbazen). Ze hebben geprobeerd om Polare ’too big to fail’ te maken om zo eindeloos krediet aan te kunnen vragen, waardoor zij zichzelf kunnen verrijken ten koste van de boekenmarkt als geheel. Procures heeft bijvoorbeeld bedacht dat de winkelmedewerkers bedrijfskleding aan moesten, wat geen enkele toegevoegde waarde heeft. Procures heeft nooit de rekening betaald aan het bedrijf dat die bedrijfskleding geleverd heeft. Procures betaald niemand op tijd, als het uberhaupt al ooit betaald. Drie keer raden waar al die omzet is gebleven…
Het klopt de de boekenmarkt snel verandert, maar de ondergang van Polare is enkel en uitsluitend de schuld van Procures die Polare doelbewust in een Griekenland-scenario heeft gemanouvreerd, waardoor Procures nu de hele boekhandel kan chanteren om toch vooral nog een keertje de portemonnee te trekken.
De grootste schoften zijn:
Paul Dumas http://files.quotenet.nl/pdf/d&d%20feature.pdf
en
Maurits Regenboog: http://biz.thepostonline.nl/2014/01/28/wolf-polare-probeert-al-twee-jaar-geld/
Zij zijn Procures, de parasiet van de boekhandel, de oplichters van de literatuur.
Ik heb een droom. En die droom is dat commerciële directeuren en de reclame-jongens en -meisjes tot inzicht komen dat het product dat de meeste aandacht heeft niet het enige te verkopen product is. Een droom waarin er uiteindelijk ook weer allemaal leuke, kleine, duurzame, zich van elkaar onderscheidende winkeltjes in de Kalverstraat zijn in plaats van 23 H&M’s en klonen daarvan. Ik hoop dat de ondergang van Polare (en die van Fre Record Shop?) een eerste stapje is naar mijn roze wolk.
@2, zowel de Slegte als Selexyz waren zo goed als failliet – de ondergang van Selexiyz was in elk geval al heel duidelijk zichtbaar voor de overname door Polare. Dus ze hebben in elk geval niet heel gezonde bedrijven ten gronde gericht.
Ja @1,#2 en #3, allemaal het deel van het gelijk. Zo ook #0 : het draait in het boekenvak […] om een pluriforme informatieoverdracht en wie zijn klanten goed weet te bedienen, heeft een grootse toekomst.
Ik geloof ook in de veelzijdige boekhandel waar je kunt grasduinen. Aan de andere kant weet ik dat ik dat de laatste tien jaar ook niet meer heb gedaan en de jongere generatie doet dat al helemaal niet. Grasduinen doe je op internet. Of niet.
Het is verder de combinatie van de jacht op slechts het ENE, de goud winnende BESTSELLER, there can be only one! en het simpelweg verdwijnen van het boek als fysieke entiteit. Mensen die iets willen lezen lezen digitaal.
Maar het is ook de self fulfilling prophecy : het boek gaat verdwijnen dus gaat de boekhandel ook verdwijnen. En als de eigenaar er zelf niet meer in geloofd dan gaat het vanzelf bergafwaarts.
De teloorgang van Polare is symbolisch en een milestone.
Maar dat zei ik ook al bij het verdwijnen van De Slegte.
@5:
En ik vind dat jammer…..het snuffelen en rondstruinen in een GOEDE boekwinkel was en is een van mijn favoriete bezigheden.
Scholten-Wristers in Groningen van een van mijn geliefde hangplekken, waar ik eindeloos kon bivakkeren om eindelijk met een n.m.m. geweldig boek weer naar huis te gaan.
GOEDE boekwinkels verdwijnen……ik hoop toch zo dat dat niet waar is, want lezen vanaf mijn IPad vind ik waardeloos.
@6: De bibliotheek zit vlakbij.
@7:
Ja, die zit, onafhankelijk van uitspraken in mijn geval niet zo dichtbij, maar dat terzijde.
Je begreep denk ik even niet waar het me om gaat, ik wil boeken KOPEN, boeken in mijn huis in mijn boekenkast kunnen zetten en zo lang over het lezen ervan doen als IK wil.
Boeken uit de bieb zijn leuk als je op vakantie gaat en je wilt wat bellettrie meenemen voor de losse uurtjes, maar ECHT goeie boeken wil je gewoon hebben, HEBBEN dus.
Dat nog even los van de geweldige geur die je tegemoet komt wanneer je een mooi, nieuw, boek, voor het eerst openslaat…..
@7: ook met de bibliotheken gaat het niet zo goed. Het aantal uitgeleende boeken is sinds het jaar 2000 gehalveerd.
@8:
Waarom? Ga je ze meerdere keren lezen of ga je ze uitlenen aan anderen, zodat die geen boeken meer hoeven te kopen.
Waarschijnlijk een cocktail van giftige oplosmiddelen.
Persoonlijk vind ik de woorden in het boek belangrijker dan de geur van het boek.
@9:
Waarom wil jij een verzameling van CD’s
of DVD’s
Of suikerzakjes?
Of postzegels?
Of munten?
Zo wil ik een verzameling goede boeken, die ik in de kast heb staan en uiteindelijk aan mijn kinderen nalaat.
Wat is jouw probleem daarmee eigenlijk?
Als @1 zegt: ze hebben het vooral aan zichzelf te danken. Leiden’s meest populaire boekhandel Kooijker veranderde door Selexyz en Polare in de minst populaire. Die twee andere boekhandels op de Breestraat doen het nog steeds redelijk goed, Polare heeft het in Leiden toch echt aan zichzelf te danken.
Zie ook http://stoerboek.nl/de-teloorgang-van-polare-en-het-spook-van-de-ontlezing/
@10: ik heb er geen probleem mee, Hansje. Ik wil gewoon weten waarom je boeken wilt bezitten.
Nalaten aan je kinderen klinkt als een goede reden: je wilt ze een intellectuele bagage meegeven. Je zou ze ook aan ze kunnen voorlezen :-).
Ik heb zelf ook wel boeken, maar dat zijn hoofdzakelijk schoolboeken (die ik moest kopen) en boeken van rommelmarkten en De Slegte. Mijn lievelingsboek (‘1984’) zit er niet bij.
@8: Je kunt in die bibliotheek vlakbij die Polare in elk geval heel erg goed snuffelen. En daadwerkelijk boeken kopen kan natuurlijk op heel erg veel plekken. Zo zit er een hele mooie Libris boekhandel op de Vismarkt. En vanochtend stond er nog een interessant stuk over boekwinkels in de Volkskrant met daarin onder meer een inkijkje in boekwinkel Godert Walter (Oude Ebbinge). Mooie compacte stad dat Groningen. Alles in de buurt. Ik hoop dat het gaat lukken met dat kopen van dat boek.
@9: Een goede reden om er weer eens naartoe te gaan lijkt me. Nu het nog kan.
Doris Lessing schreef (in The Golden Notebook), en ik ben het daar helemaal mee eens:
Om die reden geloof ik niet dat de markt voor een goede boekhandel ooit (volledig) zal kunnen verdwijnen, ze concurreren welbeschouwd namelijk niet met webwinkels. Wat een goede boekhandel te bieden heeft, wordt gewoon niet verkocht op het internet.
Waar ze momenteel helaas wel mee moeten concurreren zijn al die McWinkels met McBoeken, maar het goede nieuws is dat die juist wél moeten concurreren met webwinkels (en supermarkten, godbetert!). En dat is aan de ene kant. Aan de andere kant moeten ze dus ook nog met de echte boekhandel (voor en door liefhebbers) concurreren. Dat kunnen ze niet winnen. En daarom verdwijnen ze nu dus gelukkig …
Met als gevolg dat er weer meer ademruimte voor echte boekhandels zal ontstaan dus …
——————alles-hieronder-is-volledig-terzijde——————
Al moet ik wel zeggen dat er gisteren tijdens het kijken van DWDD een dystopische nachtmerrie in me opdoemde. Het ging over Ritalin, en de voordelen ervan (extra concentratievermogen) zijn in een samenleving als de onze feitelijk enorm. Concentratievermogen is in een samenleving als de onze namelijk dé sleutel voor (min of meer) eenvoudig economisch succes. Het meten van concentratievermogen bij kinderen is dan ook, meer dan intelligentie en creativiteit, de op-een-na-beste (na de ‘economische afkomst’) voorspeller vóór economisch succes in hun latere leven. (Dan Goleman et al.) Conformeren aan de bestaande structuren en domweg hard studeren en hard werken is zelfs (min of meer) een garantie voor succes, terwijl je met opstandigheid, lef en creativiteit eerder in de goot of in elk geval problemen belandt dan ergens anders.
Het nadeel van ritalin, zei die ‘denker des vaderlands’ (ik ben vooralsnog te ongeïnteresseerd in hem om even zijn naam op te zoeken) is echter wel dat je minder creatief wordt in het zoeken naar iets om je op te concentreren. Je geest wordt weliswaar een machine die hard op zijn doel afstoomt, maar de fladderende vlinder die de op zijn luie gemak de wereld wenst te verkennen verstikt. Je intelligentie wordt in zekere zin dus oppervlakkig, zoals die van een Wouter Bos of een Ben Verwaayen. Robotachtig. Banaal en ‘eichmannachtig’. Probleemoplossend gezien dus weliswaar briljant zijn, en veel parate kennis hebben en keihard kunnen werken, maar jezelf dus minder snel vragen stellen als: ‘is het oplossen van dit probleem eigenlijk wel de moeite waard?’ of ‘hóórt dit probleem überhaupt wel opgelost te worden?’ e.d.
Maar aangezien de meeste mensen het nut er niet van inzien om vragen te stellen of de waarde van het anders-zijn kunnen waarderen –(natuurlijk, als het tot doel heeft om als een Steve Jobs of een Richard Branson te eindigen heeft men er nog wel begrip voor – dus als middel tot ‘succes’, d.w.z. geld, roem en seks – maar non-conformisme en diversiteit als waarde op zich mag van de meeste mensen best kapot gestampt worden; er zijn ook genoeg organisaties (overheden, bedrijven, media, studentenverenigingen en (roze) websites) die zich er speciaal voor inzetten om iedere vorm van non-conformisme uit te roeien)– en gewoon (min of meer) comfortabele huisjes, boompjes, natjes, beestjes en droogjes wensen, is het aan de ritalin gaan in onze tijd en samenleving dus erg aantrekkelijk.
En aangezien bestaande machtsstructuren er ook nooit een probleem mee hebben wanneer mensen massaal ophouden met vragentekens zetten bij die bestaande machtsstructuren, is het dus een kwestie van tijd voordat ritalin volledig legaal en vrij verkrijgbaar wordt. En dus dat iedereen het ook gaat gebruiken. Of zelfs móét gebruiken. We moeten immers met elkaar concurreren, en aangezien scholen en bedrijven feitelijk alleen hard werk en conformisme belonen, maak je in de economische free-for-all alleen nog kans als je het ook gebruikt.
Nu … in zo’n denkbeeldige ritalin-samenleving, waarin voor dromerigheid en lastige vragen stellen dus geen plaats meer is, is de boekhandel natuurlijk wel genoemd om te verdwijnen. Als je namelijk al een doel hebt, in plaats van op je gemak een doel zoekt, dan zijn webwinkels natuurlijk beter.
(oh, nu krijg ik mogelijk (terechte) klachten over de afwezigheid van disclaimers over de gesuggereerde veroordeling van ritalingebruik en de vermeende waardeoordelen in het woord ‘eichmannachtig’, maar daar waar ik geen disclaimers schreef bedoelde ik dus juist wél disclaimers. stop … )
@12:
Mijn kinderen zijn net ietsjes te oud om nog voor te lezen…. Ze zijn 35,38 en 41 jaar oud.
En dus druk in de ratrace van dit bestaan….druk, druk, druk…..
Ik wil graag dat ze, als ik eenmaal dood ben, en zijzelf ook meer tijd hebben, zich kunnen verdiepen in wat mij/ons bezig hield.
Nog los van het feit dat ik het prettig vind om mooie dingen te hebben, bij voorkeur mooie boeken………..schilderijen….kunstobjecten……
Maar goed, niet iedereen snapt dat, daarvoor moet je iets ouder zijn, denk ik.
Polare is “tijdelijk” gesloten. Is er iemand die dat gelooft? Het is over en uit. Alleen als een andere investeerder nog 1 of meerdere filialen wil overnemen, kan er nog iets van blijven bestaan.
Dat krijg je als je alleen maar op de grootste gemene deler mikt in een slinkende markt die daar niet van gediend is.
Ik blijf het bijzonder vinden dat je in een markt waarin je als handelaar bijna altijd 42% korting op de inkoopprijs krijgt niet overeind kunt blijven. Helemaal als de wetgever heeft bepaald dat de verkoopprijs voor alle aanbieders gelijk moet zijn en het btw tarief ook nog een keer 6% is… En dat met zo’n mooi produkt als een boek.
Ik vermoed dat deze concurrentievervalsende maatregelen de innovatie te lang hebben tegengewerkt waardoor het vak nu opnieuw moet worden uitgevonden.
Wat zou ik het prettig vinden als ik bij mijn eerstvolgende papieren boek de elektronische versie er zomaar bij zou krijgen. Of dat ik in een willekeurige boekwinkel een e-book ter plekke op mijn e-reader zou kunnen zetten. En dan niet tegen 67% van de prijs van het fysieke exemplaar, want dat gaat natuurlijk nergens over.
@16 Mijn moeder en grootmoeder vinden het heel fijn om voorgelezen te worden, hoor. Al denk ik niet dat die boeken onder dezelfde groep zouden vallen als ‘intellectuele’ bagage. Maar voorlezen en voorgelezen worden kan best leuk zijn, ongeacht de leeftijd!
@19: prachtig.
Maar helaas denk ik -terecht – dat mijn kinderen in de leeftijd van 35-41 niet echt zitten te wachten op voorleeswerk.
En dank zij het feit dat mijn ogen het nog redelijk goed doen, ik ook niet.
Maar dank voor je reactie.
In veel Polare Selexyz zaken viel al vele jarenlang weinig te grasduinen, in sommige zaken was de situatie beter dan anderen. Die situatie bestond al lang voor het faillissement/overname van 2012. Ik kocht er nooit spontaan een boek omdat het aanbod zo standaard was. Alleen bij de ramsjafdeling zag je wel eens verrassende dingen.
Krekel @15 – briljant. Een grote glimlach om de avond mee af te sluiten. Mocht Jona Lendering een weekje met vakantie willen dan heeft hij alvast een waardige vervanger voor een zinnenprikkelende columnist :)