Voorpagina

Zoekresultaten voor

'recensie'

Foto: Tom Davidson (cc)
Foto: Tom (cc)

Recensie | Ex. Over een land dat zoek is

, door

RECENSIE - Hoe voelt het om een ex te hebben, iemand die jarenlang onontkoombaar was in je leven, maar nu – in fysieke zin – eruit verdwenen is? Dat is geen ongebruikelijke ervaring. Maar wat als die ex je land is? Dat is een ondervinding die de meesten van ons niet kennen. Maar dat ligt heel anders voor de bewoners van wat ooit Joegoslavië was.

Met Ex. Een land dat zoek is schreef de Belgische slavist en politiek wetenschapper Peter Vermeersch een uiterst boeiend verhaal over de mensen – en vooral hun herinneringen – die hij ontmoette tijdens verschillende reizen naar de onafhankelijke republieken waarin Joegoslavië vanaf 1991 uiteenviel.

Ex vertelt dus niet waarom Joegoslavië uiteenviel, maar wel hoe de achterblijvers dit verlies al dan niet hebben verwerkt. Daarmee is het boek vooral een sfeerschets geworden. Harde conclusies ontbreken.

Het is daarmee allereerst een boek over vervreemding geworden. Net als twee geliefden in een steeds sleetser relatie langzaam van elkaar vervreemd raken, zo vervreemdden de Joegoslavische burgers geleidelijk van hun land – jaren voordat dit zou ontaarden in een serie burgeroorlogen van wisselende lengte en wreedheid.

Toch kwam de uitbarsting voor veel Joegoslaven nog onverwachts. En ook dat was een vervreemdende ervaring:

Foto: copyright ok. Gecheckt 18-03-2022

Recensie | Ons Europa is niet dat van hen

, door

RECENSIE - De Vlaamse journalist Daan Ballegeer probeert te achterhalen waar het mis ging met de Europese samenwerking. Een leerzame exercitie.

In deze weken vlak voor de Europese verkiezingen valt er veel te horen en te lezen over wat er allemaal mankeert aan de Europese Unie. Daan Ballegeer, voormalig economisch journalist van het Belgische dagblad De Tijd vertelt in zijn eerste boek Ons Europa is niet dat van hen hoe het allemaal zo gekomen is. Heel nuttig en leerzaam als je, zoals de ondertitel aangeeft, op zoek bent naar een toekomst voor Europa. De Europese samenwerking is een grillige geschiedenis van vallen en opstaan, een aaneenschakeling van min of meer toevallige onderhandelingsresultaten van pragmatische politici die hun uiterste best deden niet te falen. Want ze wilden zo graag met een mooi verhaal thuis komen. Zo langzamerhand wordt het duidelijk dat de toekomst niet gevonden kan worden in mooie verhalen.

Het mooie verhaal is misschien wel het grootste probleem achter de huidige scepsis bij de Europese burgers. Lang kwamen de Europese leiders er mee weg. Mensen als Monnet, Spaak, Spinelli, Schuman, Adenauer, De Gaulle en later Mitterand, Kohl en Delors genoten een enorm vertrouwen bij hun achterban. Zij konden als politieke elite zonder veel verzet de Europese samenwerking vanuit de top vorm geven. De grondgedachte, vrede in Europa door economische samenwerking, werd in de zes landen die in 1951 startten met de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS) breed gedeeld. En dat de Duits-Franse samenwerking de spil moest vormen van het nieuwe Europa was iedereen ook van begin af aan duidelijk. De herinnering aan de oorlog was in die dagen nog vers.

Foto: copyright ok. Gecheckt 11-03-2022

Recensie | 1914. Het trauma van Europa

, door

RECENSIE - Max Hastings’ nieuwe boek ‘1914. Het trauma van Europa’ beschrijft de eerste dodelijke maanden van de Eerste Wereldoorlog.

Het is dit jaar precies honderd jaar geleden dat de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Het was zodoende onvermijdelijk dat dit sleutelmoment in de Europese geschiedenis herdacht zou gaan worden door een hele reeks aan boeken en nieuwe studies over het conflict dat tot zestien miljoen militaire en burgerdoden zou leiden (plus nog eens twintig miljoen – soms ernstig – gewonden).

Max Hastings’ 1914. Het trauma van Europa concentreert zich op de periode van eind juli 1914 tot de daaropvolgende kerstmis. Hoewel ons beeld van de Eerste Wereldoorlog wordt gedomineerd door modder, loopgraven, prikkeldraad en gifgas, behoorden juist deze eerste maanden tot de dodelijkste van het conflict. Alleen al de Fransen verloren in deze periode ruim een miljoen soldaten, waaronder 329.000 doden. De Duitsers verloren in totaal 800.000 man (een hoger verliespercentage dan in enige andere periode van de oorlog). De Oostenrijkers 1,3 miljoen. De verliescijfers van de Russen zijn moeilijker te achterhalen, maar zullen niet veel lager zijn geweest.

Het beeld dat oprijst van deze eerste maanden is dat van reusachtige, dicht opeengepakte colonnes soldaten die op elkaar botsen, bij gelegenheid zelfs nog onder wuivende vaandels en begeleid door helder klaroengeschal, om vervolgens bij bosjes te sneuvelen door geweervuur, van extreem korte afstand afgevuurde granaten en wanhopige bajonetcharges. En dit een paar maanden achter elkaar, totdat – aan het westelijk front, althans – een min of meer continue linie van loopgraven tot stand was gekomen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 15-11-2022

Recensie | De burgers en de koers van Europa

, door

RECENSIE - Heeft Europa burgers? Heeft Europa een koers? Het zijn vragen die opkomen als je een boekje voorgelegd krijgt met de titel: ‘Kunnen burgers Europa van koers laten veranderen?’ van Chris Aalberts. Het is geen onzinvraag, want binnenkort gaan we ter stembus voor Europese verkiezingen.

De vraagstelling

De tekst van Chris Aalberts, docent en onderzoeker politieke communicatie, is volgens de auteur een essay. Het is een woord uit het Frans, dat zoiets als probeersel betekent. Inderdaad, in mei moeten we naar de stembus. Of dat veel verschil zal gaan maken, is het onderwerp van Aalberts zoekende verkenning.

Is de titel van het essay wel de goede vraag? Je kunt ook zeggen: kunnen de burgers Nederland van koers laten veranderen? Het probleem van het democratisch tekort, waar het Europese Parlement aan lijdt, speelt een veel kleinere rol in de Nederlandse politiek: onze democratie is tenslotte in eeuwen van strijd gevestigd. Ook niet perfect geworden, maar ze voldoet wel. Of toch niet?

Ik fantaseer maar even: stel dat er een combinatie gevormd zou worden, met een stevige PvdA en SP als een linkse kern. Die coalitie zou nog steeds te maken hebben met multinationals, rentestanden, de beurs en de ECB. Of stel dat er een rechtse combinatie gevormd zou worden met de VVD en de PVV als ruggengraat. Ook dan zouden er vakbonden zijn, polderen, gecompliceerde sociale wetgeving en veel inclusieve mechanismen. Veel meer dan beperkte accentenverschuivingen zitten er niet in.

Foto: copyright ok. Gecheckt 25-10-2022

Recensie | Achter het front

, door

RECENSIE - Het boek ‘Achter het front’ van oorlogsverslaggever Jan Eikelboom biedt een boeiende inkijk in de manier waarop het nieuws wordt gemaakt dat ’s avonds op onze televisieschermen verschijnt.

De titel van Jan Eikelbooms Achter het front. Mijn leven als oorlogsverslaggever dekt de lading van het boek prima. Eikelboom verhaalt van zijn belevenissen in Syrië, Libië en de Gazastrook. Maar ook is er aandacht voor zijn reizen naar landen als Egypte en Iran, waar weliswaar de nodige onrust heerste, maar van een oorlogssituatie geen sprake was. Misschien wel zijn professionele hoogtepunt was een persoonlijk interview met de Iraanse president Ahmadinejad.

Reportages maken in een oorlogsgebied is een bijzondere discipline. Er bestaat natuurlijk het nodige fysieke gevaar. Maar ook als er even niet wordt gevochten, is het geen beroep voor mensen met zwakke zenuwen: ‘[v]erkoolde lichamen, kapotgeschoten hoofden, opgezwollen lijken […] een stuk kaak in een plas bloed’ zijn zo van die dingen die je als verslaggever in een oorlogsgebied tegenkomt. Ongeveer dertig procent van de beroepsgroep lijdt aan posttraumatische stressstoornissen, meent hoogleraar psychiatrie Anthony Feinstein van de Universiteit van Toronto.

Daarnaast is het, op zijn zachtst gezegd, een uitdaging om als oorlogsverslaggever de waarheid (of zelfs maar een deel daarvan) boven water te krijgen. ‘[O]orlog is vooral verwarrend,’ schrijft Eikelboom. Iedereen liegt, maar niet altijd. En zelfs in een oorlogsgebied gaat het gewone leven altijd door. Het is daarom vaak onmogelijk te achterhalen wie burger, wie strijder, wie dader en wie slachtoffer is. Wat ook niet helpt is dat verslaggevers doorgaans worden vergezeld door een zogenaamde minder, die is aangewezen door een van de strijdende partijen en die bepaalt wat de aan hem toevertrouwde journalisten allemaal te zien krijgen. En zodra het echt gevaarlijk wordt, zijn er meestal helemaal geen journalisten meer aanwezig.

Foto: Bron : http://www.ministerraadopvrijdag.nl/ copyright ok. Gecheckt 17-10-2022

Recensie | Ministerraad op Vrijdag

, door

RECENSIE - Boy Trip (1921-1990) was tussen 1973 en 1977 minister van Wetenschapsbeleid. Veel mensen zullen zich eer niet van bewust zijn, want Trip was de minst bekende minister van het kabinet-Den Uyl, in een arena van prominenten als Ruud Lubbers, Dries van Agt, Marcel van Dam en Jan Schaefer. Van deze PPR-politicus zijn nu de memoires uitgekomen.

Trip was lid van de Politieke Partij Radikalen (PPR), één van de voorlopers van GroenLinks. Daarmee was Trip één van drie bewindspersonen die GroenLinks en haar voorlopers hebben gehad. (De andere twee, Van Doorn en Van Hulten, waren ook PPR-politici en zaten in dezelfde kabinetsploeg als Trip.) Trips persoonlijke herinneringen aan de tijd in het kabinet zijn nu gebundeld en samen met interviews met andere, nog levende, ministers gebundeld in Ministerraad op Vrijdag.

Trip lijkt vanuit politiek perspectief een opmerkelijk keuze als minister. Hij had zich niet langzaam naar de politieke top gevochten door de rangen van de partij. Hij had carrière gemaakt als bestuurder bij een geurproducent en was daarna voorzitter van het College van Bestuur van de Rijksuniversiteit Utrecht. Na de universiteitsbezettingen van de jaren zestig komt hij in contact met de politiek. Een post in het schaduwkabinet-Den Uyl had hij nog geweigerd, omdat hij zich politiek niet te zeer wilde uitspreken. De toenmalige leider van de PPR, Bas de Gaay Fortman, toonde begrip en zei: ‘Als het menens wordt, kom ik wel terug.’ Welke lessen zou Trip hebben voor anderen die net als hij van buiten de politiek bewindspersoon worden?

Foto: Joi Ito (cc)

Recensie | Bassel. Van nerd tot spil in het Syrische verzet

, door

RECENSIE - Een longread van journaliste Monique Doppert beschrijft de activiteiten van Bassel, een Syrische internetactivist, ruwweg tussen de aanvang van de Syrische opstand en zijn arrestatie door Assads veiligheidstroepen in maart 2012.

Bassel (die het in dit verhaal zonder achternaam moet doen) was voorafgaand aan de Syrische opstand een internationaal georiënteerde, relatief welgestelde programmeur en inwoner van Damascus die zichzelf graag als ‘hacker’ betitelde. Dankzij een goede internetverbinding (een zeldzaamheid in Syrië) en zijn vele internationale contacten wordt hij al snel de spil in een netwerk van fotografen en correspondenten dat in opdracht van westerse nieuwsorganisaties – en ter promotie van de goede zaak – foto- en videomateriaal het land uit smokkelt.

Ondanks het geweld heerst in de eerste maanden van de opstand op veel plaatsen een opgetogen, vrijgevochten sfeer. Serieuze bijeenkomsten monden vaak uit in vrolijke feesten met dans en muziek. Ook de traditionele moraal wordt gemakkelijker dan anders opzij gezet: ‘[i]n het kielzog van de volksopstand volgt in Syrië een bescheiden seksuele revolutie,’ schrijft Doppert. Bassels collega-activist Sadik verwoordt het als volgt: ‘We doen veel en gaan voor het maximum. Ik zie mannen en vrouwen verliefd raken, uit elkaar gaan en opnieuw verliefd worden. Het is nu of nooit. We leven alsof iedere dag onze laatste kan zijn.’

Na die eerste, opgetogen zomermaanden volgt echter al snel de desillusie. Het geweld neemt alleen maar toe en steeds meer activisten uit Bassels netwerk worden gearresteerd, gedood of ontvluchten het land. Bassel verliest zijn oorspronkelijke optimisme en zijn houding wordt grimmiger. Collega-activisten die naar het buitenland vluchten, zet hij weg als ‘deserteurs en lafaards’.

Foto: copyright ok. Gecheckt 03-03-2022

Recensie | Roberto Saviano – Zero zero zero

, door

RECENSIE - Zero zero zero, het nieuwe boek van Roberto Saviano, kent een valse start. Maar langzaam maar zeker wint dit boek over de wereldwijde handel in cocaïne aan urgentie. En niet zo’n beetje ook.

‘Leest als een thriller’, staat er op de achterflap van Zero zero zero, het nieuwe boek van Roberto Saviano. U weet wel: van Gomorra, zijn verpletterende debuut over de invloed van de Napolitaanse maffia op het dagelijkse leven in Zuid-Italië. In Zero zero zero ontleedt Saviano de wereldwijde ellende die door de handel in cocaïne wordt veroorzaakt. Het begin leest inderdaad alsof je een thriller wordt binnengesleept. Maar dan wel een thriller die weinig spannend dreigt te worden. Saviano vertelt hoe hij door een Amerikaanse politieagent wordt getipt over een informant die geluidsopnamen had gemaakt van een topoverleg tussen internationale criminelen. Een oude Italiaanse maffiabaas gaf maffiales aan de nieuwe garde, een allegaartje van Mexicanen, Latino’s, Italianen, Amerikanen en Albanezen. Het belang daarvan is groot, zoveel kun je uit de woorden van Saviano wel opmaken. Maar waarom het belang groot is, dat wordt niet echt voelbaar. De politieagent vraagt aan Saviano om erover te schrijven. Saviano aarzelt. ’s Avonds ligt hij in zijn bed te woelen. Hij besluit het te doen. Hij wil de informant spreken. Een dag later is de informant dood. Een ongeluk.

Foto: Sta op en leef, vader copyright ok. Gecheckt 07-11-2022

Recensie | Sta op en leef, vader

, door

RECENSIE - ‘Sta op en leef, vader‘, de nieuwe essaybundel van Said el Haji, wordt vanavond in diens woonplaats Rotterdam ten doop gehouden. Sargasso las het boek alvast.

Iedere man gaat milder naar zijn vader kijken zodra hij zelf een zoon heeft. Kortstondig Sargasso-auteur Said el Haji debuteerde dertien jaar geleden met de roman ‘De dagen van Sjaitan’, een autobiografische afrekening met het (goddelijke) gezag in het algemeen en zijn vader in het bijzonder. Nu is er een bundel essays, ‘Sta op en leef, vader’, deels voorgepubliceerd in de Volkskrant, waarin hij met een zekere weemoed omkijkt. De oudere Said ziet nog steeds de tiran van weleer, maar daarnaast zoveel meer.

Eigenlijk is het helemaal geen essaybundel, maar een verzameling korte verhalen met een paar verdwaalde opiniestukken ertussen. Die stukken, waarin hij bijvoorbeeld reageert op Femme de la Rue en een brief van Mohammed Cheppih, zijn aardig, maar zullen de tand des tijds niet doorstaan. Dit boek moet je lezen om de familieportretten.

Maak bijvoorbeeld kennis met de oudste broer Farid, die een fiets cadeau krijgt als hij overgaat naar de vijfde klas. Als oudste heeft hij een bevoorrechte positie, die hij invult door verantwoordelijkheidsbesef te tonen. Toch probeert ook hij onder het vaderlijke juk uit te komen. In een paar bladzijden wordt de strijd tussen vader en zoon invoelbaar, de drang naar vrijheid versus de angst voor roekeloosheid. Het is een strijd die uiteindelijk het hele gezin aangaat.

Foto: William Pitcher (cc)

Recensie | Vuur en as, Michael Ignatieff

, door

RECENSIE - Zondagmorgen 12.00 uur. Buitenhofpresentator Pieter Jan Hagens grinnikt. Burgemeester van Heerlen Paul Depla glundert. En zelfs de doorgaans afkeurend kijkende Abvakabo-voorzitter Corrie van Brenk schatert. Michael Ignatieff is te gast bij Buitenhof ter promotie van zijn nieuwste boek Vuur en as, en ze eten allemaal uit zijn hand. Een paar uur later charmeert de hoogleraar internationale betrekkingen en voormalig presidentskandidaat van Canada met hetzelfde gemak een zaaltje vol mensen in Lux, Nijmegen, waar hij in gesprek gaat met Cees Leijenhorst en Pieter van Os . Hij is duidelijk in zijn element. Hij praat rustig, hij maakt grapjes, is vol zelfspot en beantwoordt elke vraag uit het publiek met ‘that’s a great question’.

Ignatieff heeft vijf jaar politiek bedreven. Dat moge duidelijk zijn. Charmant en welbespraakt, maar ook zo glad als een aal.  Zijn strijd om het leiderschap van Canada heeft hij grandioos verloren. In zijn boek Vuur en as vertelt hij hoe hij als cosmopolitische intellectueel vol ambities het politieke strijdtoneel betrad en werd meegezogen in een wereld vol hypocrysie, vijandigheid en achterkamertjespolitiek. ‘You start with the stupid idea that what you say matters. But politics is not a battle of ideas, but a battle of standing. It’s about who has the right to be heard.’ Deze ‘battle of standing’ zal Ignatieff hopeloos verliezen.

Foto: copyright ok. Gecheckt 04-10-2022

Recensie | 1945, biografie van een jaar

, door

RECENSIE - Hoe kun je een samenleving en beschaafde omgangsvormen herstellen als de vrede uitbreekt? Wat kom je dan tegen: wraakzucht, problemen met het recht, politieke restauratie? Maar ook: vernieuwing, ongebreidelde vitaliteit, idealisme? Hoe ging men daar toen mee om?

In 1945 is onze beschaving opnieuw geboren. Het is ook mijn geboortejaar. Ik ben een aantal weken tijdgenoot van Hitler geweest en van Roosevelt, maar ik ben er door iets anders. Mijn moeder kreeg in 1939 ruzie met mijn grootouders over een affiche van de NSB op een raam van haar ouderlijk huis en vertrok. Zij trouwde drie jaar later met de man die in 1945 mijn vader werd. Ik werd geboren tijdens hevige gevechten tussen Duitsers en Canadezen. Een tante van mij, negentien tijdens de bevrijding ‘verbroederde’ met een Canadees en emigreerde.

Ian Buruma schreef een boek over dat jaar, getiteld “1945: biografie van een jaar.” Die ondertitel is een goede vondst. Buruma (1951) gebruikt veel primaire bronnen en ooggetuigen, wat een bijzondere kleur geeft aan wat we uit de geschiedenisboeken weten.

Ik vond het lezen van het boek een belevenis. Buruma’s herinneringen  lijken sprekend op de mijne. Hij vertelt over de oorlog, die er altijd was in de hoofden. In mijn straat woonde ook een oud NSB-er: geen idee wat het was, maar ik mocht er niet in de buurt komen.  Jaren later werkte ik als correspondent bij Vara’s ombudsman en kreeg een brief van een nabestaande die op 7 mei 1945 was neergeschoten bij een schietpartij op de Dam in Amsterdam, waarover ik toen nooit gehoord had. De klacht was: regelingen golden alleen voor slachtoffers van oorlogsgeweld en de oorlog was op 5 mei afgelopen, dus helaas…

Foto: Dirk Verhofstadt - Atheïsme als basis voor moraal copyright ok. Gecheckt 06-11-2022

Recensie | Atheïsme als basis voor de moraal

, door

RECENSIE - Onlangs besprak ik een boek van de Dalai Lama, waarin hij een moraal predikt die losstaat van godsgeloof. Ik vond dat een buitengewoon sympathiek boek. Ik ben er niet van overtuigd dat moraal zonder religie verwordt tot barbarij. Recentelijk las ik echter een ander boek, het nieuwe boek Atheïsme als basis voor de moraal van de Vlaamse filosoof en voorman van het Vlaamse “vrijdenken” Dirk Verhofstadt (ja, inderdaad, de broer van). Het boek van Verhofstadt is totaal iets anders dan het atheïstische betoog van de Dalai Lama.

Ik ben niet tegen atheïsme. Ik ben wél allergisch voor een houding die “zeker weten” uitstraalt. En die allergie geldt zowel jegens gelovigen die het zeker weten, als jegens atheïsten die het zeker weten.

Helaas moet ik steeds vaker constateren dat veel atheïsten niet uitblinken in epistemologische bescheidenheid. Het boek van Verhofstadt vormt hierop geen uitzondering – integendeel.

Ik accepteer het risico dat onderstaande bespreking met een verzameling ad hominems wordt afgeserveerd, maar kan toch niet anders dan concluderen dat dit boek behoort tot het droeve dieptepunt van wat Nederlandstalige uitgeverijen op het gebied van atheïstische manifesten in het afgelopen jaar hebben geproduceerd.

Moraalfilosoof

De universiteit van Gent ontpopt zich de laatste jaren steeds meer als een instituut dat de atheïstische ideologie met verve weet uit te dragen. Ook Dirk Verhofstadt doceert aan de Gentse universiteit. Volgens de achterflap is hij doctor in de moraalwetenschap en professor media en ethiek. Een hoogopgeleid iemand dus, een expert op het gebied van moraal en ethiek, iemand waarvan je een degelijk werk over ethiek en moraal mag verwachten, goed beargumenteerd en vol van nieuwe inzichten die discussies verder brengen.

Vorige Volgende