De nieuwe Spreidingswet roept weerstand op. De voortdurende stereotypering van vluchtelingen in de media is hier een van de belangrijkste oorzaken van, betoogt onderzoeker Hanneke Felten van Movisie. Ze legt uit hoe dat werkt en hoe het anders kan. Stereotypen worden vanuit de sociale psychologie beschreven als kenmerken die we aan een groep mensen toeschrijven (Vonk, 2013). Over het algemeen hebben we stereotyperende gedachten over groepen waar we zelf niet toe behoren, in de meeste gevallen zijn deze negatief. Stereotypen en vooroordelen zijn een belangrijke voorspeller van discriminatie Stereotypen zijn allesbehalve onschuldig. Als je bijvoorbeeld steeds opnieuw hoort dat een bepaalde groep mensen gevaarlijk is (of mensen uit die groep ziet op tv-beelden met onheilspellende muziek erbij), dan lopen de rillingen uiteraard over je rug. Stereotypen kunnen dus gepaard gaan met angst en angst is weer de motor van vooroordelen (zie bijvoorbeeld Stephan et al., 2005). Dat zijn negatieve gevoelens ten aanzien van groepen mensen zoals afkeer, walging of haat. Stereotypen en vooroordelen zijn daardoor een belangrijke voorspeller van discriminatie (Cuddy et al., 2007; Dovidio et al., 2010). Als ik ‘Bassie’ zeg, dan denken de meeste mensen automatisch aan ‘Adriaan’ Het venijnige van stereotyperende gedachten is dat vrijwel iedereen ze heeft en dat ze onbewust invloed kunnen hebben (Nordell, 2023). Stereotypen worden als het ware automatisch actief in je brein, aldus psycholoog en Nobelprijswinnaar Daniel Kahneman (2012). Het zijn onbewuste associaties. Als ik ‘Bassie’ zeg, dan denken de meeste mensen automatisch aan ‘Adriaan’. Dat dit fictieve personen zijn die je nog nooit ontmoet hebt, maakt daarbij niks uit voor je brein. Je denkt aan ‘Adriaan’, óók als je daar helemaal niet aan wil denken. Dat betekent dat wanneer iemand het over vluchtelingen heeft je onbewust negatieve gedachten kunt krijgen, zelfs als je weet dat de stereotypen over vluchtelingen onmogelijk waar kunnen zijn. Stereotypen in de media Over vluchtelingen en asielzoekers hebben we de afgelopen jaren veel stereotypen gehoord, gezien en gelezen in de (sociale) media. In een uitzending van het televisieprogramma Hart van Nederland op 17 januari 2024 waarin het over de spreidingswet gaat, herhaalt de presentator stereotypen voordat het item begint. Hij zegt: ‘Het zijn natuurlijk niet allemaal …’ en noemt vervolgens kwalificaties op die allesbehalve doen denken aan de ideale schoonzoon. De vanzelfsprekendheid verraadt dat het delen van stereotypen over vluchtelingen een normale zaak is De vanzelfsprekendheid waarmee de presentator deze stereotypen deelt, verraadt dat het delen van stereotypen over vluchtelingen een normale zaak is. Dat hij zegt dat dit niet altijd klopt, maakt weinig uit. Door de herhaling worden deze denkbeelden juist versterkt. Net als het klassieke voorbeeld van de roze olifant. Als ik zeg dat je daar niet aan mag denken, dan doet ons brein dat wel. Daarom worden in dit artikel ook geen stereotypen over vluchtelingen herhaald. Positieve voorbeelden laten zien Wat werkt dan wel bij het verminderen van discriminatie? In dezelfde tv-uitzending horen we ook journalist, onderzoeker en columnist Sahar Noor die als vluchteling naar Nederland kwam. Zij vertelt een verhaal dat niet in lijn is met de stereotiepe beelden over vluchtelingen. Het horen hiervan vermindert langzaamaan de vastgeroeste stereotiepe beelden in ons hoofd. Het is belangrijk dat we regelmatig blootgesteld worden aan beelden die niet passen bij het stereotype én dat dit gebeurt wanneer we hier niet bewust mee bezig zijn (Felten & Broekroelofs, 2022). Daarom is de actie #ikwasookeenasielzoeker zo’n mooi voorbeeld Dat betekent dat er positieve voorbeelden nodig zijn van vluchtelingen. Bijvoorbeeld nieuws over sport (Sifan Hassan), in de showbizz of muziek (lange leve de succesvolle zanger Claude) en op vele andere terreinen. Het is cruciaal om expliciet te benoemen dat de mensen die we bewonderen ook vluchtelingen zijn of waren. En dat ze doodnormaal zijn. Dus het is belangrijk om niet alleen vluchtelingen te laten zien die gouden medailles winnen maar ook die gewoon huis-tuin-en-keuken-dingen doen zoals iedereen en die bijvoorbeeld kapper, monteur of elektricien zijn. Daarom is de actie #ikwasookeenasielzoeker van Sahar Noor, waarin mensen die als vluchteling naar Nederland zijn gekomen hun verhaal vertellen, zo’n mooi voorbeeld. Het laat niet alleen niet-stereotiepe beelden zien, maar ook de diversiteit binnen deze groep. Uit onderzoek blijkt dat dit goed werkt: als we diverse beelden zien van een gestereotypeerde groep zoals vluchtelingen, dan groeit het besef dat ook deze groep onderling verschilt. Belangrijk is dan om niet slechts een paar mensen te laten zien die niet voldoen aan het stereotype, maar meerdere die allemaal niet (volledig) voldoen aan het stereotiepe beeld (Hewstone & Hamberger, 2000). Media moeten zichtbaar maken dat vluchtelingen unieke individuen zijn, net als iedereen Als media, van SBS tot dagbladen, hun maatschappelijke verantwoordelijkheid willen pakken moeten ze dus niet langer stereotypen over vluchtelingen herhalen of benoemen en uitleggen dat deze niet kloppen, maar zichtbaar maken dat vluchtelingen unieke individuen zijn, net als iedereen. Idealiter wordt ook inleving gestimuleerd, want dat kan vooroordelen verminderen (zie bijvoorbeeld Todd & Galinsky, 2014). Denk dus aan verhalen over vluchtelingen die vertellen wat discriminatie met hen doet in bijvoorbeeld krant en tv. Feiten en stereotypen Helemaal te voorkomen is het natuurlijk niet dat stereotypen herhaald worden, want je laat als krant of tv-zender soms ook mensen aan het woord die stereotypen kunnen uitten. Maar tv-zenders en kranten hoeven ze niet ook nog eens actief te herhalen. Uit onderzoek is bekend dat een AZC in een woonbuurt doorgaans niet tot problemen leidt De tegenwerping is vaak dat mensen oprechte zorgen of angsten hebben en dat we die serieus moeten nemen. Maar hoe ontstaan die angsten en zorgen? Juist ja, dóór die stereotypen! Zo is bekend uit onderzoek dat een AZC in een woonbuurt doorgaans niet tot problemen leidt (zie bijvoorbeeld WODC, 2017). Sterker nog: bewoners worden vaak juist positiever over asielzoekers nadat er een AZC in hun buurt is gekomen (zie bijvoorbeeld Achard et al., 2022). Niet zo vreemd, want positief contact kan je houding verbeteren naar mensen waar je eerder vooroordelen over had (Pettigrew & Tropp, 2006). Feitelijk is asielzoekers in je buurt hebben dus helemaal geen probleem en eerder een goede ervaring. Maar feiten kunnen helaas niet goed opboksen tegen de constante herhaling van stereotypen. Het is altijd goed om te luisteren naar mensen die bang zijn, maar het is nóg belangrijker om te voorkomen dat mensen onterecht bang gemaakt worden. Dit artikel verscheen eerder bij Sociale Vraagstukken en, in iets andere vorm, ook in het Nederlands Dagblad. Hanneke Felten is senior onderzoeker bij Movisie. Foto: still uit 'Waarom vindt Claude het zo leuk om in het Frans te zingen?' (Youtube)
Toen Robin Thicke ‘Blurred Lines’ uitbracht, wees meer dan één feministe erop dat de tekst nogal ‘rapey’ was.
Reb Fountain en Amanda Palmer schroeven die kritiek op tot een oncomfortabel niveau. Maar dan weer wel op artistieke wijze, hetgeen het resultaat muzikaal goed verteerbaar maakt.
Wie was Mohammed? Wat dreef hem? In deze vlot geschreven biografie beschrijft Marcel Hulspas de carrière van de de Profeet Mohammed. Hoe hij uitgroeide van een eenvoudige lokale ‘waarschuwer’ die de Mekkanen opriep om terug te keren tot het ware geloof, tot een man die zichzelf beschouwde als de nieuwste door God gezonden profeet, vergelijkbaar met Mozes, Jesaja en Jezus.
Mohammed moest Mekka verlaten maar slaagde erin een machtige stammencoalitie bijeen te brengen die, geïnspireerd door het geloof in de ene God (en zijn Profeet) westelijk Arabië veroverde. En na zijn dood stroomden de Arabische legers oost- en noordwaarts, en schiepen een nieuw wereldrijk.
Laten we de volgende gedachte eens serieus nemen. Oorlog met Rusland. Niet dat het Rode Leger volgend jaar bij Enschede het land dreigt binnen te vallen, maar wel dat ons land in oorlog raakt omdat een Navo-land wordt aangevallen. Niet een aanval ver weg, op een Navo-land ver weg. Nee, een aanval op een Navo-land dat valt onder artikel 5 – een aanval op één is een aanval op ons allen – en dat maakt elke aanval dichtbij.
Sommigen zullen zo’n scenario als vergezocht afdoen en hopelijk hebben ze gelijk. Maar er is genoeg recent verleden waarvan we kunnen leren dat de toekomst niet altijd voor de hand ligt. We willen graag geloven in een toekomst die we ons wensen, maar dat is niet perse de toekomst waarheen de gebeurtenissen ons leiden. Zeker niet als we ons zo door de gebeurtenissen laten leiden als Europa doet.
En vergezocht of niet, de waarde van scenario’s ligt niet louter in de waarschijnlijkheid ervan, maar in het serieus nemen van alternatieve toekomsten. Want hoe ziet de wereld eruit als de geschiedenis een andere afslag neemt dan we verwachten? En moeten we daar dan niet op anticiperen?
Daarom die gedachte. Hoe zouden we met Rusland in oorlog kunnen geraken? De actualiteit bedient ons op onze wenken. Trekken we enkele gebeurtenissen en ontwikkelingen door, dan ziet onze toekomst er heel anders uit dan we hem wensen.
OPROEP - Argeloze internetgebruikers zoeken een fotootje en plaatsen het op hun website of delen het op sociale media. Veel van die foto’s zijn anoniem uitgegeven en staan zonder enige beveiliging online, de foto’s zijn in twee klikken te downloaden. Gastauteur Martine Bakx over misbruik van auteursrechten. Ook Sargasso heeft daar al diverse keren mee te maken gehad.
Wat zijn fototrollen?
Fototrollen zijn fotografen en bureaus die achteraf, na geconstateerd gebruik, auteursrechtvergoedingen komen incasseren, niet zelden ten onrechte en altijd te hoog. Dat doen ze met druk, bluf en chantage. Ze gebruiken computerprogramma’s om het web af te speuren op ‘overtreders’.
Nogal wat fototrollen beweren dat zij de auteursrechten hebben van andermans foto’s en vorderen schadevergoeding voor het mislopen van inkomsten en het ontbreken van naamsvermelding.
Deze inningspraktijken zijn al meer dan 15 jaar aan de gang en veroorzaken grote financiële problemen en emotionele stress bij getroffenen.
Waarom doet niemand daar iets tegen?
Iedereen denkt dat de claims van fototrollen kloppen omdat rechters meegaan in de absurde vorderingen en niet controleren of de rechten van de eiser daadwerkelijk worden geschonden. Rechters kennen claims dus regelmatig ten onterechte toe.
In de media worden getroffenen ‘fotodieven’ genoemd. Zelfs de rechter gebruikt het woord diefstal voor onopzettelijk gebruik waarbij niks is ontvreemd.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Na dertig jaar heeft Billy Joel weer eens een liedje gemaakt. Zijn laatste plaat was River of Dreams uit 1993, en daarna had Joel alles wel gezegd wat er te zeggen viel, vond ‘ie zelf.
Als perfectionist ging het schrijven en componeren hem ook steeds zwaarder vallen. Er waren zo’n twaalf maanden uitwisseling van ideeën voor liedjes met de jonge producent Freddy Wexler voor nodig om Joel weer uit z’n schulp te lokken.
Bij de filosofie van Seneca en Epiktetos krijgt de moderne lezer al snel het idee dat de gegeven adviezen makkelijker zijn gegeven dan opgevolgd. Daar waren ze zich zelf ook van bewust. Het accepteren van de dingen zoals ze zijn, en het leren om daar zelfs van te houden, is volgens de late stoïcijnen niet zomaar te bereiken door genoeg kennis te vergaren, zoals de vroege stoïcijnen meenden. Het is een geestelijke oefening.
Het overwinnen van woede vergt al een hele inspanning. En het overwinnen van verdriet lukt Seneca absoluut niet, geeft hij zelf toe, in het bijzonder waar het gaat om het verlies van dierbaren.
Maar wie het niet probeert, komt nergens. Seneca raadt zijn lezers aan om filosofische inzichten innerlijk te blijven herhalen, als waren het gebeden. De ware stoïcijn prent zich als ochtendritueel in hoe de zaken in elkaar zitten, spreekt zichzelf gedurende de dag continu toe, en herhaalt voor het slapengaan nogmaals die wijsheden.
Dit stoïcijnse zelfprogrammeren lijkt haaks te staan op het ‘volgen van je gevoel’, dat in onze tijd zo populair is. Tegenwoordig gaan de meeste mensen ervan uit dat iemand eerst een gevoel heeft, en op basis daarvan een keuze maakt. In de stoïcijnse leer is het gevoel juist iets dat rationeel geprogrammeerd kan worden. Iemand maakt een keuze, en zijn gevoel volgt die keuze. Iemand die bijvoorbeeld de keuze maakt om vriendelijk te blijven tegen een onbeleefde klant zal zich vervolgens ook daadwerkelijk meer beheerst en kalm voelen dan iemand die zich laat gaan, althans volgens de stoïcijnse leer. De moderne psychologie toont aan dat die stoïcijnse gedachtegang helemaal zo gek nog niet is.
Op een vroege zomerochtend loopt de negentienjarige Simone naakt weg van haar vaders boerderij. Ze overtuigt een passerende automobiliste ervan om haar mee te nemen naar een afgelegen vakantiehuis in het zuiden van Frankrijk. Daar ontwikkelt zich een fragiele verstandhouding tussen de twee vrouwen.
Wat een fijne roman is Venus in het gras! Nog nooit kon ik zoveel scènes tijdens het lezen bijna ruiken: de Franse tuin vol kruiden, de schapen in de stal, het versgemaaide gras. – Ionica Smeets, voorzitter Libris Literatuurprijs 2020.
‘Evil’ is te vinden op Nadine Shah’s derde plaat uit 2017, Holiday Destination. Geproduceerd door haar vaste live-drummer, Ben Hillier.
Die produceerde ook albums voor Depeche Mode, Blur en Elbow.
Is dit nou letterlijk garagerock? In 2002 werden de Ramones uitgeroepen tot de op één na beste band aller tijden door muziekmagazine Spin.
Nogal een boomer-keuze als u ’t mij vraagt…
Abdias Armenteros saxophone, Sebastian Rios en TJ Reddick ontmoetten elkaar op de jazz-afdeling van de prestigieuze muziekacademie Juilliard.
Sinds de zomer van 2020 treden ze regelmatig op als de New Jazz Underground.
Zou de titel van dit stuk nou verwijzen naar het getik van regendruppels op een ruit, of toch naar de meester van de minimalistische pianomuziek Philip Glass?
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.