'recensie'

RECENSIE - Vincent Stuer, speechwriter van vertrekkend Commissievoorzitter Barroso en eerder woordvoerder van eurocommissaris De Gucht, neemt het in zijn essay “Kleinstaterij!” op tegen Thierry Baudet en andere propagandisten voor de “natiestaat”. Kijk naar de geschiedenis van Europa, betoogt hij aan de hand van een indrukwekkende stapel boeken,  en je ontdekt vanzelf dat er geen vanzelfsprekend verband is tussen het idee van een natie aan de ene kant en staatsvorming en democratie aan de andere kant. Staten zijn niet ontstaan uit naties, eerder omgekeerd, en nationalisme leidt niet vanzelf tot democratie. In Europa is een terugkeer naar de natiestaat geen garantie voor meer democratie en behoud van de soevereiniteit. Stuer levert een ontnuchterende analyse van het nationalisme in Europa en een scherpzinnige bijdrage aan het debat over de toekomst van de Europese samenwerking.

De geschiedenis van de Italiaanse natie neemt Stuers als voorbeeld. Aan de hand van de idealen en politieke praktijken van drie nationale helden, de radicale 19e eeuwse idealist Mazzini, de romantische strijder Garibaldi, en de realpolitiker Cavour laat hij zien dat de eenheidsstaat Italië is gegroeid voordat er van één natie sprake was. In Italië sprak ten tijde van de constructie van de eenheidsstaat ongeveer 2,5% Italiaans. Het Italiaanse nationale gevoel moest nog volledig ontwikkeld worden en gezien de grote tegenstellingen tussen noord en zuid en het nog altijd bestaande separatisme zou je je kunnen afvragen of het er ooit van gekomen is. De klacht van Mazzini bij de eenwording was typerend: “Het Italië dat we vandaag de dag vertegenwoordigen is een levende leugen. Dit is niet meer dan een schim van Italië.” Volgens zijn tijdgenoot Mme de Staël was het nationalisme meer begaan met het verleden en de toekomst dan met de hedendaagse realiteit, anders gezegd: realisme en concrete uitwerkingen mogen we er niet van verwachten.