Het terugbrengen van de grenscontrole naar de grens doet geen afbreuk aan de teneur van Schengen, dat altijd al was gericht op controle, identificatie, registratie, data-uitwisseling en (geheime) politiesamenwerking rond het verkeer van personen. Een gastbijdrage van Hugo Durieux ‘In navolging van Duitsland voert nu ook Frankrijk grenscontroles aan zijn hele grens in. Wat blijft er over van het vrije verkeer van diensten en personen? “Schengen erodeert”’, schrijft de NRC (betaalmuur) op 19 oktober 2024. ‘Het wordt gezien als één van de grote verworvenheden van de Europese Unie dat douanegebouwtjes bij de grenzen zijn vervangen door welkomstbordjes. Maar aan die Europese openheid lijkt rap een einde te komen: vrijdag kondigde de Franse premier Michel Barnier grenscontroles aan over de hele Franse grens. Dat deed hij in navolging van de Duitse bondskanselier Olaf Scholz die een maand eerder eenzelfde maatregel aankondigde om irreguliere migratie, grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme te voorkomen. Diezelfde redenen motiveren het Franse besluit.’ Dat de douanegebouwtjes bij de grenzen zijn vervangen door welkomstbordjes, dat klopt. Maar dat Schengen de grenscontroles ter bestrijding van irreguliere migratie, grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme had doen verdwijnen, dat is een fabel. De grenscontroles bestonden nog steeds en hebben altijd bestaan, maar heetten sinds de inwerkingtreding van het verdrag in Nederland bijvoorbeeld ‘binnenlands gericht vreemdelingentoezicht’. En dat kan, net zoals ook in Frankrijk, plaatsvinden op onder meer de internationale treinen, tot in Amsterdam of Paris zelf, maar ook op de autosnelwegen. Vrij verkeer van kapitaal? Ja, dat is nooit een zorg geweest Eind jaren tachtig begon de Nederlandse vereniging voor strafrechthervorming Coornhert-Liga met de publicatie van het Crimineel Jaarboek. In de edities van 1991 en 1992 ging ik in op de officiële beweringen dat met het Verdrag van Schengen (dat is het Akkoord van Schengen uit 1985 en het Aanvullend Akkoord van 1990) het ‘Europa van de burger’ tot stand kwam, waarin het vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal zijn beslag kreeg tussen alvast de Benelux, Frankrijk en Duitsland. Vrij verkeer van kapitaal? Ja, dat is nooit een zorg geweest, blijkt als je bijvoorbeeld alleen al kijkt naar het uitgebreide onderzoek van Pour (Franstalig) naar belastingontwijking en -ontduiking. Vrij verkeer van goederen en diensten, het zal wel. Maar vrij verkeer van personen, ho maar! Ongewenste migranten, drugs, grensoverschrijdende criminaliteit, terrorisme, hooliganisme … er is altijd wel een voorwendsel geweest om de controle over mensen en hun bewegingen in stand te houden en te intensifiëren. De Europese verdachte als Europese gedachte Mijn bijdrage in Crimineel Jaarboek 1991 heette ‘Schengen: het Europa van de controleurs’ en ik onderzocht daarin wat Schengen specifiek betekende voor migratiebeleid en vreemdelingentoezicht, voor informatieopslag en -uitwisseling, en voor het nationale beleid van lidstaten inzake ‘verdovende middelen van enige aard’. (Gerard Mols had het een jaar eerder over ‘De Europese verdachte als Europese gedachte’.) De slotalinea van mijn stuk begon zo: ‘Het overleg dat uiteindelijk tot de Akkoorden van Schengen zou leiden, had oorspronkelijk te maken met het opheffen van allerlei douanebelemmeringen bij grensoverschrijdend vrachtvervoer. Van dat alles is in het Aanvullend Akkoord één titel van zes artikelen overgebleven. Daarnaast zijn er ruim tien artikelen met technische bepalingen en definities. De overige 120 artikelen hebben te maken met mensen weghouden, mensen controleren en mensen straffen. Het denken over Europese eenmaking en vrij personenverkeer vindt op dit ogenblik overwegend plaats in termen van nationale veiligheid, criminaliteitsbestrijding en justitie. De benadering ligt dan voor de hand: strafrechtelijke harmonisatie, internationale politiesamenwerking en grensverdediging (ook binnenlands), Europese informatiebestanden, geheimdoenerij (de vijand luistert mee).’ Inzet Koninklijke Marechaussee richt zich op bepaalde concentraties Een jaar later, in Crimineel Jaarboek 1992, ging ik in op het ‘Eindrapport Projectgroep Schengen’ dat was uitgebracht door het parket van de Procureur-Generaal bij het Gerechtshof Arnhem. Dat rapport was bedoeld als een inventarisatie van de praktische gevolgen van de beoogde geleidelijke opheffing van de grenscontroles voor justitie- en politiediensten in het ressort Arnhem. In dit rapport lag (vanzelfsprekend?) de nadruk op grensoverschrijdende politiesamenwerking en op ‘binnenlands toezicht op Nederland inreizende grenspassanten’. De projectgroep is voorstander van een ‘geïntensiveerd binnenlands vreemdelingentoezicht’. Hij stelt daarbij dat dat toezicht niet beperkt mag blijven tot de grensstreek, maar ‘dat de inzet van de Koninklijke Marechaussee zich zal moeten richten op bepaalde concentraties: de inzet moet flexibel zijn.’ In 1992 schreef ik daarbij: ‘Aan de zuidgrens vindt het landinwaarts gerichte vreemdelingentoezicht door de Marechaussee steekproefsgewijs en binnen een vrij smalle grensstrook plaats. Dat gaat dan zo: « op de eerste parkeerplaats na de grens wordt een controlepost ingericht. Motorrijders rijden tussen de grens en deze parkeerplaats en leiden inreizende te controleren voertuigen naar de controlepost waar de persoonscontrole plaatsvindt. »’ En bepaalde concentraties? Zou men misschien de (grote) steden bedoelen? Maar hoe daar inreizende grenspassanten of illegale immigranten herkennen? Door te screenen op wat in het Frans heet le délit de sale gueule (op uiterlijk beoordeeld worden). Grote sportevenementen zijn voldoende reden om grenzen te controleren Op 20 oktober weet De Standaard: ‘Op zich doen Duitsland en Frankrijk niets illegaals. Toen de vijf landen het Schengenverdrag ondertekenden, waren ze zich bewust dat er risico’s aan verbonden waren. Daarom werden clausules opgenomen waardoor landen opnieuw controles konden invoeren. Dat is daarna geregeld ook gebeurd. Frankrijk deed het bijvoorbeeld na de grootschalige IS-aanslagen in Parijs en vooral tijdens de coronacrisis voerden bijna alle landen opnieuw controles in. Maar landen lijken almaar makkelijker naar het middel te grijpen. Ook grote sportevenementen zijn een voldoende reden om de grenzen te gaan controleren. Duitsland en Frankrijk deden het dit jaar naar aanleiding van het EK voetbal en de Olympische Spelen. Maar vooral migratie veroorzaakt een domino-effect in de hele EU. Oostenrijk is de kampioen tijdelijke controles. Sinds 2006 voerde die al 63 keer in. (sic) Sinds half mei zijn ze opnieuw van kracht en worden ze ook verlengd. Aanvankelijk zouden de verscherpte controles vorige week aflopen, maar ze worden verlengd tot midden april 2025. De reden? “De risico’s verbonden aan illegale migratie en de druk op het opvangsysteem voor asielzoekers.” Ook Denemarken en Zweden zijn weer beginnen te controleren. Zij wijzen daarvoor niet meteen naar migratie, maar vooral op “terreurgevaar en georganiseerde misdaad”. Zelfs Noorwegen, dat als niet EU-land tot de Schengen-groep hoort, controleert opnieuw en geeft als reden mogelijke sabotage-acties in de energiesector aan. Oslo wijst daarbij in de richting van Moskou.’ Schengensysteem was nooit gericht op vrij verkeer van personen De nieuw ingevoerde grenscontroles zouden vooral via steekproeven plaatsvinden. Maar controles aan de grens of niet, het maakt allemaal niet veel uit. Het hele Schengensysteem was nooit gericht op het vrij verkeer van personen. De Projectgroep Schengen schreef in 1990: ‘Op het eerste gezicht lijkt hetgeen aan de Oostgrens wordt opgespoord, tegengehouden en verwijderd gigantisch. Zo zijn er in 1988 meer dan 60.000 vreemdelingen tegengehouden en ruim 16.000 signaleringen uit het opsporingsregister onderkend. De overgrote meerderheid echter (bijna 80 %) van geweigerde vreemdelingen bestaat uit Duitsers, die geen paspoort bij zich hebben. De signaleringen betreffen vooral Nederlanders, die nog een geldboete hadden uitstaan. Niettemin levert zo’n grens ontegenzeggelijk voordeel op, de grens is eigenlijk de enige plaats in Nederland waar de algemene identificatieplicht geldt.’ Met andere woorden, het overgrote deel van wat aan zo’n grens wordt opgespoord, tegengehouden en verwijderd bestaat uit slordige en vergeetachtige burgers. De clou zit in het laatste zinnetje: het afdwingen van een algemene identificatieplicht (die toen in Nederland nog niet bestond – zie in CJ 87-88 ‘Algemene beperkte legitimatieplicht’ en in CJ 1992, ‘Identificatieplicht: van anonieme verdachte naar anonieme vreemdeling’). In zekere zin bevestigen verdragen als dat van Schengen (de twee Akkoorden plus verdere uitvoeringsovereenkomsten) het complex van bestaande instituties, procedures, analyses en overwegingen, inschattingen en tactieken, dat Foucault gouvernementalité noemt. Zij formaliseren machtsverhoudingen tussen en binnen staten en belangengroepen, en bieden een (juridisch) raamwerk voor het verder uitbouwen en ontwikkelen van bestaande praktijken en denksystemen – al dan niet openbaar en transparant. In 1991 schreef ik daarover: ‘Misschien is het enigszins wrang dat uitgerekend de staatssecretarissen Kosto en Dankert de voldongen feiten van Schengen (en Dublin) bij de Kamer moesten verdedigen. Blijkbaar hebben zij, na hun aantreden, wel nog getracht het maximum aan openbaarheid rond de verdragen te bedingen. Daarbij moesten zij echter opboksen tegen de achterkamer-mentaliteit bij de andere verdragspartners en bij hun eigen ambtenaren. « De vergelijking dringt zich op met de onderhandelingen destijds over de kruisraketten; ook daar kon van open onderhandelingen geen sprake zijn en dit werd door het parlement ook aanvaard », is de mening van tijdelijk Schengen-ambtenaar Th. Bot.’ In die zin doet het terugbrengen van de grenscontrole naar de grens geen afbreuk aan de teneur van Schengen, dat altijd al was gericht op controle, identificatie, registratie, data-uitwisseling en (geheime) politiesamenwerking rond het verkeer van personen. Nee, Schengen erodeert dus niet. Dit artikel verscheen eerder bij 'rivieren & meren'
Als je het accent hoort, zou je toch niet denken dat deze heren uit Brownsville Texas komen. Laat staan dat je zou raden dat het twee Latino’s betreft. Luis Navarro werd zelfs even over de grens in Mexico geboren. Joel Niño in Los Fresnos.
Inmiddels heeft het duo alweer vier studioplaten achter de kiezen.
Bedrieglijk echt gaat over papyrologie en dan vooral over de wedloop tussen wetenschappers en vervalsers. De aanleiding tot het schrijven van het boekje is het Evangelie van de Vrouw van Jezus, dat opdook in het najaar van 2012 en waarvan al na drie weken vaststond dat het een vervalsing was. Ik heb toen aangegeven dat het vreemd was dat de onderzoekster, toen eenmaal duidelijk was dat deze tekst met geen mogelijkheid antiek kon zijn, beweerde dat het lab uitsluitsel kon geven.
ACHTERGROND - door Pien Barnas
Onlangs werd bekend dat Hamas-leider Yahya Sinwar door het Israëlische leger is gedood. Wat betekent dit voor de positie van Hamas? Islamoloog Joas Wagemakers is gefascineerd door deze groepering en legt ons uit welke belangen Hamas had en heeft in de oorlog met Israël. Maar daarvoor moeten we wel eerst een kleine veertig jaar terug in de tijd.
Om de rol van Hamas in het Israëlisch-Palestijns conflict beter te begrijpen, moeten we terug naar het jaar 1987, toen een Israëlische vrachtwagenchauffeur op 8 december een verkeersongeluk veroorzaakte met de dood van vier Palestijnen als gevolg. De jaren voorafgaand aan dit moment bestonden uit toenemende Israëlische onderdrukking van de Palestijnen, onder andere in de vorm van landonteigening en de bouw van illegale nederzettingen in de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. De fatale aanrijding was de druppel die de emmer deed overlopen. De Palestijnse bevolking kwam in reactie op het incident massaal in opstand. De zes jaren die hierop volgden worden de Eerste Intifada genoemd, wat in het Arabisch “afschudden” betekent en in Palestijnse context staat voor “burgeropstand”.
Toen de opstand uitbrak bestond Hamas nog niet, legt islamoloog dr. Joas Wagemakers uit. Hamas is als een zijtak ontsproten uit de Moslimbroederschap; een internationale islamitische beweging, opgericht in Egypte, die veel terughoudender was in het voeren van een gewapende strijd. Zij onderhielden een werkbare relatie met Israël en wilden die niet overboord gooien. Voor hen was niet Israël de grootste vijand, maar waren dat seculiere Palestijnse fracties, zoals communistische en socialistische partijen, vervolgt Wagemakers. Voor Israël was de samenwerking met de Moslimbroederschap een “mooie manier om de wind uit de zeilen te halen bij nationalistische groepen”, aldus de islamoloog.
ANALYSE - In de afgelopen maand is duidelijk geworden dat Oekraïne is verzwakt en dat het aan het front moet inleveren. Rusland maakt langzaam maar gestaag vorderingen. Guido van de Leemput van de actiegroep ‘Stop de Oorlog’ gaf afgelopen donderdag ter gelegenheid van de maandelijkse herdenking van de oorlog een beeld van de stand van zaken, 32 maanden na de Russische inval.
Volgende week wordt een nieuwe Amerikaanse president gekozen en wie het ook wordt de verhoudingen in het Westen zullen veranderen. In die tijd wil Zelensky een positieve beslissing van de Amerikaanse regering over zijn overwinningsplan. Het wachten is echter eerst op een nieuwe president.
Minstens zo belangrijk voor de wereldpolitiek is de oorlog in het Midden-Oosten die de afgelopen maand in een stroomversnelling terecht is gekomen. Na de raketaanval van Iran op Israël op 1 oktober beloofde Israël wraak, nog voor de Amerikaanse verkiezingen. De situatie in het Midden-Oosten heeft voor de regering van de VS meer aandacht en belang dan in Oekraïne. Het gevaar van internationalisering van de oorlog dreigt.
Ten slotte is afgelopen maand de Nieuwe Vredesbeweging gestart met een sterk hoopgevend voorbeeld in Duitsland.
Dat brengt me op de volgende onderwerpen
Tot het eind van de Koude Oorlog heeft de BVD de CPN in de gaten gehouden. Maar de dienst deed veel meer dan spioneren. Op basis van nieuw archiefmateriaal van de AIVD laat dit boek zien hoe de geheime dienst in de jaren vijftig en zestig het communisme in Nederland probeerde te ondermijnen. De BVD zette tot tweemaal toe personeel en financiële middelen in voor een concurrerende communistische partij. BVD-agenten hielpen actief mee met geld inzamelen voor de verkiezingscampagne. De regering liet deze operaties oogluikend toe. Het parlement wist van niets.
De regisseur van deze clip heeft goed naar de vormgeving van gothische horrorfilms uit de vroege jaren ’70 gekeken. Nu nog een paar uitgeholde pompoenen en Halloween kan beginnen.
Wat gebeurt er in Noord-Gaza? Er vindt daar een etnische schoonmaak (ethnic cleansing) plaats, die gepaard gaat aan een hongersnood. En dat terwijl de provincie onder vuur ligt van constant doorgaande bombardementen, beschietingen door tanks, of door quadcopter drones en door gewone soldaten.
Mensen worden uit hun huizen gejaagd of gehaald, bijeengedreven, de mannen en jongens worden van hun families gescheiden, de vrouwen en kinderen worden een kant op gewezen. Volgens Israël zijn er zo’n 200 gearresteerd en geblinddoekt, handen en voeten gebonden, en per vrachtauto naar Israël vervoerd. Mogelijk gaat het om meer. Het zou gaan om soldaten van Hamas, jawel.
Maar ook voor hen die wel weg mochten ziet het er evenmin gunstig uit. Er is geen brood meer en ook geen bakker. Groente is ook niet voorhanden. Er is ook niets meer te koop en er is al 16, 17 dagen geen enkele vrachtauto meer gezien in Beit Lahiya, Beit Hanoun, Jabalia, het Shati-kamp, of Gaza-stad. De mensen overleven op … ja, op wat? Ze hebben vaak al schade opgelopen door maandenlang veel te weinig te eten te hebben gehad. En nu was er dus ruim twee weken ongeveer niets. Vergeet de leugen van de Amerikanen dat ze Netanyahu zover hebben gekregen om voedselhulp te sturen, maar dat er meer nodig is. Gewoon helemaal niets van waar. Zoals het hele Amerikaanse rapport dat er geen sprake is van een uithongeringspolitiek ook gelogen is. Er trad niet voor niets en regeringsmedewerkster af.
De redactie van Sargasso bestaat uit een club vrijwilligers. Naast zelf artikelen schrijven struinen we het internet af om interessante artikelen en nieuwswaardige inhoud met lezers te delen. We onderhouden zelf de site en houden als moderator een oogje op de discussies. Je kunt op Sargasso terecht voor artikelen over privacy, klimaat, biodiversiteit, duurzaamheid, politiek, buitenland, religie, economie, wetenschap en het leven van alle dag.
Om Sargasso in stand te houden hebben we wel wat geld nodig. Zodat we de site in de lucht kunnen houden, we af en toe kunnen vergaderen (en borrelen) en om nieuwe dingen te kunnen proberen.
Misschien klinkt A Forest na al die jaren akoestisch wel beter dan bemiddeld via elektrische gitaren en versterkers. Wist u trouwens dat The Cure 1 november een nieuw studioalbum uitbrengt?
Onlangs kwam ik twee fascinerende trailers tegen voor vampierenfilms die hun inspiratie ontlenen aan het verleden. ‘Le Vourdalak’ uit 1923 en de binnenkort te verschijnen ‘Nosferatu’ van Dave Eggers.
Wat is uw favoriete vampierenfilm?
Over Dionysuss is weinig meer bekend dan dat hij een twintiger uit de Oezbeekse hoofdstad Tasjkent is, die darkwave, witch-house and elektronische post-punk maakt.
Een goede cover kan het origineel nog wel eens overtreffen. Zo ook hier, in deze versie van Djo’s ‘End of Beginning’. Wie is ‘Djo’, vraagt u? Nou, dat is dus acteur Joe Keery, die Steve Harrington speelde in Stranger Things.
De wereld vóór God – Filosofie van de oudheid, geschreven door Kees Alders, op Sargasso beter bekend als Klokwerk, biedt een levendig en compleet overzicht van de filosofie van de oudheid, de filosofen van vóór het christendom. Geschikt voor de reeds gevorderde filosoof, maar ook zeker voor de ‘absolute beginner’.
In deze levendige en buitengewoon toegankelijke introductie in de filosofie ligt de nadruk op Griekse en Romeinse denkers. Bekende filosofen als Plato en Cicero passeren de revue, maar ook meer onbekende namen als Aristippos en Carneades komen uitgebreid aan bod.
