De NRC onderzocht de druk van de overheid op wetenschappelijk onderzoek. Ruim een kwart van de onderzoekers die met externe financiering te maken hadden, zei in de peiling dat ze met ongewenste druk te maken kregen. Bij bijna de helft daarvan (266 respondenten) kwam die druk van de overheid. Een paar citaten:
Onderwijsonderzoeker Don Westerheijden van de Universiteit Twente.
„We worden gevraagd om een evaluatie van het beleid. Eigenlijk zou je een experiment moeten opzetten, om verschillende situaties te vergelijken. Maar daar is dan geen geld of tijd voor. Dus eigenlijk word je alleen gevraagd het beleid te legitimeren.”
Paul Frissen, hoogleraar bestuurskunde Universiteit van Tilburg:
„Het is een evaluatieonderzoekindustrie. Het wordt de opdrachtgever veel te makkelijk gemaakt. Ook de onderzoekers zijn beleidsverslaafd.”
Harmen van der Wilt (hoogleraar internationaal strafrecht aan de Universiteit van Amsterdam) had een ‘rare ervaring’ met het ministerie van Buitenlandse Zaken. Ambtenaren vielen over zijn definitie van terrorisme.
„Daarmee zouden we op de zere tenen van die landen gaan staan, dus die definitie moest anders”.
Ook het vermelden van obstakels in het internationaal strafrecht riep problemen op:
„Daarbij had ik man en paard genoemd, maar dat vonden die ambtenaren veel te openhartig. „Voor een wetenschapper is dit lastig werken. Je krijgt opdracht om iets goed uit te zoeken, maar moet het vervolgens versluierd weergeven.”
Roland Bal, hoogleraar gezondheidsbeleid aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, heeft andere ervaringen:
„Ik doe veel werk voor de inspectie voor de gezondheidszorg en jeugd. Op het moment dat de overheid zegt: ‘Je mag niet publiceren’, is dat een enorme inbreuk op de relatie. Dat zullen ze niet snel doen. Ik heb het nooit meegemaakt. Wij hebben altijd het laatste woord”
Het probleem volgens de NRC:
De standaardvoorwaarden voor onderzoekscontracten van de overheid (Rijksvoorwaarden) bevatten bepalingen die strijdig zijn met de codes voor wetenschappelijke onafhankelijkheid. In een peiling van NRC onder 2.651 wetenschappers blijkt dit een terugkerende ergernis. Een tiende van de respondenten geeft aan ongewenste druk te ervaren van de overheid. Volgens hun beroepscode moeten wetenschappers hun onderzoek publiceren, ongeacht het resultaat, maar in artikel 11, lid 4, van de Rijksvoorwaarden staat dat uitsluitend de opdrachtgever tot publicatie bevoegd is. Die kan daardoor publicatie uitstellen of helemaal afblazen. Ook staat in de Rijksvoorwaarden dat de opdrachtgever wijzigingen in de tekst mag aanbrengen.
Reacties (19)
De onbetrouwbare overheid zullen we maar zeggen.
Wie betaald, bepaald, zo oud als de weg naar Rome.
@2
Blijkbaar is het je ontgaan dat dit hele stuk over wetenschappers gaat die nu juist stelling nemen tegen dat “wie betaalt, bepaalt”. Veel wetenschappers vinden het blijkbaar helemaal niet zo vanzelfsprekend om kritiekloos te doen wat de opdrachtgever wil. Misschien vinden ze academische vrijheid wel belangrijker dan geld.
Als jij dat niet begrijpt, zegt dat vooral iets over jou.
@3: Ze kunnen stelling nemen totdat ze een ons wegen maar dan worden ze gewoon niet meer gefinancierd.
Schattig, totdat de overheid de geld kraan dichtdraait en ze zich bij het UWV mogen gaan melden.
@4
Zou het misschien kunnen dat deze wetenschappers nog vertrouwen hebben in de democratie? En dat ze dus niet bang zijn dat de overheid alle financiering van kritische wetenschap meteen maar stopzet? Omdat de politici dat, zelfs als ze het zouden willen, niet verkocht krijgen aan de kiezer?
@5: Lol,
de kiezer kan het geen hol interesseren, die stemmen met hun portemonnee, die zijn allang blij als er weer minder subsidie betaald hoeft te worden.
We komen weer bij het stokpaardje “Bolke vertrouwt niemand, want iedereen is op een loonlijst”
@7: hij is tot nog toe ook de kwestie uit de weg gegaan welke bronnen hij dan wel raadpleegt en vertrouwt.
@8: Ik raadpleeg ALLE bronnen en vertrouw er geen enkele, meestal ligt de waarheid ergens in het midden.
@9:“meestal ligt de waarheid ergens in het midden”
Meestal ligt de waarheid helemaal niet in het midden.
@9: hoe kom je dan bijvoorbeeld aan jouw stelling dat Rusland door NATO beleid in een hoek werd gedrukt? Als de ene rits met bronnen/feiten zegt dat NATO landen zelf wel uitmaken of ze aan willen sluiten, plus dat Rusland zelf een partnerschap werd aangeboden. Wat is dan die andere kant zodat jouw positie een middenpositie is geworden? Ik ben benieuwd.
Waarheid in het midden is meestal luiheid of intellectuele armoede.
Heeeej Bolke, jouw “Ze kunnen stelling nemen totdat ze een ons wegen maar dan worden ze gewoon niet meer gefinancierd.” mag ik daar uit afleiden dat je geen enkele behoefte hebt aan enige kritische blik op wat regering doet? Zoals bv in Turkije of Rusland om maar eens wat voorbeelden te noemen?
Het is wel een probleem. Als er geen onafhankelijk vastgestelde feiten meer zijn, kun je zoals Trump roepen wat je wilt. Het verschil tussen waarheid en leugen bestaat dan niet meer, voor leugens of onwaarheid hoef je je niet te excuseren.
Het onderzoek is een goedkope dienstmaagd geworden, die niet meer de waarheid in pacht heeft. Er moet verdiend worden, dus contracten moeten worden aangegaan en de voorwaarde is, doorgaans niet expliciet, maar wel in de begeleiding, “het resultaat moet ons behagen”.
Zo groeit er een belangrijke stap richting totalitaire samenleving.
Paul Frissen lees ik graag.
Jammer dat Bolke de gehele ruimte weer invult en anderen daar weer krampachtig op reageren.
Nou, nee. Dat Trump kan roepen wat hij wil komt niet omdat er geen onafhankelijk vastgestelde feiten meer zijn. Want hoewel ook in de VS veel wetenschappers onder druk zullen staan van hun financiers, zijn er daar nog meer dan genoeg integere wetenschappers, die onafhankelijk vastgestelde en controleerbare feiten presenteren.
Het werkelijke probleem is dat Trump, en zijn politieke vrienden, en de bijbehorende propagandakanalen, geen onderscheid maken tussen onafhankelijk vastgestelde feiten en subjectieve meningen. Die propagnadakanalen doen dat al tientallen jaren. Dat ondermijnt het vertrouwen in de democratie, en uiteindelijk de democratie zelf.
Je speelt extreme en autoritaire types alleen maar in de kaart met opmerkingen als:
Dat is precies wat ze willen horen: je kunt de wetenschap niet meer vertrouwen. De realiteit is veel genuanceerder: je moet niet elk onderzoek kritiekloos voor waar aannemen (maar dat moet je sowieso niet doen, want er lopen ook gewoon prutsers rond in de wetenschap), maar de wetenschap als geheel functioneert nog naar behoren.
@10: Misschien is het midden bij Bolke erg breed.
@15: misschien ligt het aan mijn formulering, maar ik geloof niet dat we het erg oneens zijn. Trump leeft in een fantasiewereld, die niets met de feiten heeft. Het begrip liegen betekent niets, het gaat om verhalen, die verkocht moeten worden en die ook tot verkoop leiden.
Wat biedt daar weerstand tegen? Onafhankelijk onderzoek en onafhankelijke journalistiek.
Mijn probleem is de financiering van beiden. Natuurlijk zijn er nog universiteiten, die hun autonomie bewaren, natuurlijk zijn er nog journalisten, die niet te koop zijn.
Alleen, de afhankelijkheid van het grote geld is nogal sterk. De journalistiek vecht dagelijks voor autonomie en analyse van belangen. De onderzoeker moet contracten binnen slepen en goede maatjes blijven met opdrachtgevers.
Dat is het hellende vlak richting autoritaire staat dat ik bedoel. Onderzoek mag kritisch worden bevraagd, zeker, maar het is niet “ook maar een mening”, waar alternatieve feiten tegenover kunnen worden gezet.
@16: Dan kom je al snel uit op CDA-breed en dat betekent liegen omdat je niet consequent kunt blijven. Het middengebied is gewoon altijd problematisch. Een verwaterd compromis, een slap bijeenraapsel, noch vlees noch vis, en meer van dat. Raar is dat ik dat helemaal niet terugzie in Bolke’s commentaren, die zitten vaak heel stellig aan een zijde. Ik geloof vooralsnog zijn woorden niet over het vertrouwen van geen enkele bron. Of dat is dan juist de CDA’er in Bolke…? Hmmm.
@17
Dat zou kunnen. Maar een beetje zorgvuldig formuleren lijkt me best belangrijk, zeker bij een onderwerp als dit. En het maakt nogal wat uit of een reactie leest als: “We moeten de onafhankelijkheid van de wetenschap bewaken”, of als: “Onafhankelijke wetenschap bestaat niet (meer)”. Met het eerste ben ik het eens, het tweede is populistische retoriek. Je maakt verschillende opmerkingen die heel dicht tegen die populistische retoriek aanschurken, zoals:
Volgens #0 heeft ruim een kwart van de wetenschappers die extern gefinancierd onderzoek uitvoeren wel eens te maken gehad met ongewenste druk. Ofwel: bijna driekwart zegt er geen last van te hebben, en “wel eens te maken hebben met ongewenste druk” is nog heel wat anders dan altijd braaf moeten doen wat de opdrachtgever wil. Er is genoeg reden om alert te zijn, maar geen enkele reden om mee te gaan met de populistische retoriek.