On journalistic integrity II

Afgelopen zaterdag (24 augustus) postte ik hier een blog in reactie op een Twitterdiscussie die eerder als mail naar Jeroen Wollaars van de NOS werd gestuurd. Wollaars schreef daarop een reactie. Mijn reactie daarop die als email op dezelfde avond verstuurd werd staat iets ingekort hieronder (voor de liefhebbers: volledige mail hier).

OPINIE - Beste Jeroen,

Dank voor je mail. Ik ga hieronder in op een aantal van de punten die je noemt.

On 08/24/2013 06:10 PM, Jeroen Wollaars wrote:

Deze discussie begon namelijk ook zo. Met woorden die Kamphuis sprak tijdens de Q&A na zijn praatje op hackersfestival OHM2013. Na weer zo’n litanie op “de” media, vroeg een meisje uit het publiek welk alternatief hij dan suggereerde. “Als we die media niet meer kunnen vertrouwen, waar moeten we dan naar kijken?” Zijn antwoord was dat wat hem betreft Russia Today een heel goed alternatief was voor de Westerse media.

Als je bij de lezing was en je vak luisteren is zal het je zijn op gevallen dat ik dit zei in de context van een vraag over hoe je informatie kreeg over Westers beleid op gebieden als oorlog in Azië/Afrika, afluisterschandalen, ‘The War on Drugs’ en westerse klokkenluiders die zich hier mee bezig houden.

Deze context is nogal relevant. Ik heb niet de illusie dat RT mij gaat informeren over interne problemen in Rusland rond corruptie of mensenrechtenschendingen. Maar ik woon niet in Rusland en ben geen burger van dat land. Wat de Russische regering uitvreet is dus minder van belang voor mij dan de daden van mijn eigen overheid, die mede in mijn naam zijn.

Russia Today is een televisiezender die door het Kremlin is opgericht om het imago van Rusland in het buitenland op te vijzelen. Ze zijn ontegenzeggelijk tegendraads, en ik vind dat als journalist een prima basishouding. Wat alleen jammer is, is dat er sprake is van selectieve tegendraadsheid.

Selectieve tegendraadsheid… En hoe is dat anders dan bij alle andere mediaorganisaties?

Nu kunnen dat nog pesterijtjes zijn tussen twee grootmachten. Maar het gaat verder. In 2008 werd een verslaggever ontslagen omdat hij “on air” vertelde dat Russische vliegtuigen in Georgie huizen van burgers hadden geraakt. Reden, volgens een woordvoerder: “de feiten pasten niet bij wat Russia Today wil uitzenden.”

Je bedoelt een beetje zoals FOX News, dat na de overname door Murdoch zijn rol veranderde van nieuwszender naar de ‘verteller van een specifiek standpunt,’ zoals het in een memo naar de redactie werd uitgelegd? Is een mooie film over: OutFoxed.

Dat neemt niet weg dat westerse zenders of kranten in de ogen van sommigen propaganda kunnen verspreiden,

Ja ja. Dus RT is een ‘Propaganda Kanaal Van Het Kremlin’ en Westerse media ‘kunnen in de ogen van sommige anderen propaganda verspreiden’… Are you serious?

In een ruk door kritiseert Kamphuis de NOS, die volgens hem amper in staat is gebleken om kritische vragen te stellen over de grootste oorlogsmisdaden sinds 1945.

Kan je mij een voorbeeld kan laten zien waar de NOS echt even wat Westerse leiders aan de tand voelde over de unilaterale en illegale aanvalsoorlog tegen Irak?

Na ’45 hebben we wat basale afspraken gemaakt over aanvalsoorlogen:

‘To initiate a war of aggression, therefore, is not only an international crime; it is the supreme international crime differing only from other war crimes in that it contains within itself the accumulated evil of the whole.’ – Nuremburg War Trails

Wat de VS, UK en wat andere landen deden in Irak (Nederland mocht een duikboot, wat F16’s en wat commandos-onder-Deens-bevel leveren) valt hier duidelijk onder. Er waren geen WMD’s en dat wisten deze landen donders goed.

Op welk moment zagen Balkenende en Jaap-de-Hoop dit memo? Spannende vraag. Nooit gesteld in Nederland. Jammer. Heel Jammer. Moet wellicht alsnog een keertje. Door een journalist. Die schijnen dat te doen.

Want ik ben ze niet vergeten, de collega die ontvoerd werd door de geheime dienst van Egypte omdat hij de verkeerde vragen stelde.

Dat is gruwelijk maar geen oorlogsmisdaad. Gek ook dat het Mubarakregime decennia een trouwe Westerse bondgenoot is geweest. Waar wij graag wapens en dergelijke aan verkochten. Net als de Sjah (’53-’79), Saddam (’80-’89), Ghadaffi (’03-’10) en vele anderen. Nog veel gekker dat bijna niemand dat weet in Nederland. Hoe komt dat toch? Zou daar een informerende rol voor de media zijn weggelegd? Ik zeg wederom maar wat hoor, het is natuurlijk niet mijn vak.

De collega die -over oorlogsmisdaden gesproken- opnieuw in Syrië is om onderzoek te doen naar het gifgas. De collega die op de radio werd neergeschoten door het Thaise leger, terwijl een Italiaanse journalist het leven liet. De onderzoeken die tegen NOS’ers gelopen hebben, omdat we publiceerden uit documenten die de overheid niet publicabel vond. De mannen en vrouwen die met gevaar voor eigen leven afreizen naar levensgevaarlijke gebieden. De cameraman van een collega nieuwsrubriek die door een Russische clusterbom om het leven kwam…

Zullen we in dat gifgas geval even afwachten? Tot nu toe is dit verhaal even geloofwaardig als Saddams kernraketten. Eerst maar eens even kijken of er gifgas is gebruikt, door wie en wat daarvoor de bewijzen zijn. Verder allemaal tragische individuele zaken, maar geen ervan hebben wederom iets met Westerse oorlogsmisdaden te maken. Of met de discussie over het falen van organisaties als de NOS om tijdig scherpe vragen te stellen over wat onze regering allemaal uitvreet.

Snap je het verschil echt niet?

Verder is het inderdaad een schande dat de overheid zich niet houdt aan de Wet Openbaarheid van Bestuur. Dat roep ik ook al jaren. Zou mooi zijn als Brenno dat niet helemaal in in z’n eentje hoefde op te lossen, maar er een enorme journalistieke/mediaorganisatie zou zijn met een budget van 153 miljoen* die hem eens wat steunde…

Er is in de hele maatschappij een groeiend wantrouwen tegen de mainstream media. Dat moeten wij ons aantrekken. We moeten elke dag werken om betere journalistiek te bedrijven. Tegelijk zou ik de onderzoekende, kritische en doordenkende hackersscene (die mij zeer aan het hart gaat, ik had al een abonnement op Hack-Tic toen veel hackers nog geboren moesten worden) willen uitdagen om in te zien dat /MSM=fout/ een beetje een grijsgedraaid meme aan het worden is. En dat het aanwijzen van Poetins propagandakanaal als zaligmakend alternatief, best een slecht idee is.

Ik denk dat je met de bovenstaande paragraaf precies aangeeft wat het probleem is. En waarom het wantrouwen zo diep is.

Je begint twee dagen geleden met een algemene bewering over RT op basis van een voorbeeld dat je duidelijk niet hebt onderzocht (dat de geïnterviewde daar duidelijk kwam met een eigen propaganda-missie en een lange geschiedenis heeft op dat gebied). Dat knoop je aan een bewering over wat ik zou hebben gezegd over RT die je misquote en uit context haalt. Andere aanwezigen bij de talk zullen dit bevestigen.

Als ik jou, als medewerker van een publieke organisatie met een maatschappelijke taak aanspreek op waar de NOS wat stevige steekjes laat vallen kom je na anderhalve dag uiteindelijk niet verder dan het herhalen van de oorspronkelijke onjuiste weergave van mijn uitspraken buiten context.

Over grijsgedraaide memes gesproken…

Ondanks de media-logica waar jij wellicht in moet werken is het niet zo dat terecht wantrouwen na een tijdje ‘oud’ is. Vooral als de redenen voor dat wantrouwen dagelijks (her-)bevestigd worden. En oorlogsmisdaden verjaren niet, net zoals de pijn die ze veroorzaken bij de slachtoffers.

Maar wat me nog steeds het meest blijft boeien je me antwoord op mijn oorspronkelijke vraag: Waarom stel je deze niet eens?

‘Why is Manning in prison, after being tortured (according to the UN), for informing us about war-crimes while the perpetrators of said war-crimes are free to fly/command more Apache helicopters?’

Want als je die nou gewoon een paar keer stelt (naast dat diepte-interview met Balkenende over op welk moment hij het Downingstreet memo mocht inzien) dan is het weer helemaal goed. Wellicht ga ik dan wel weer eens naar een NOS-uitzending kijken, online en met de zelfde kritische blik als waarmee ik het Youtubekanaal van RT volg.

* met dank aan Jeroen voor het corrigeren van de correcte budgetcijfers van de NOS.