Nieuwe jaar start stevig met 100 dollar olie

De hoogste aardolieprijs ooit is bereikt, 100 dollar per vat. Rond zes uur vandaag tipte de prijs even deze magische grens aan om vervolgens weer terug te zakken naar 99.39 dollar ten tijde van schrijven. De laatste keer dat de prijs dergelijke recordhoogtes bereikte was in April 1980, tijdens de tweede oliecrisis. Toen werd een piek bereikt van 99.04 dollar per vat in reëele economische termen.

Uit de olieprijspoll van sargasso bleek dat 18% van onze reaguurders er met 1 januari 2008 als datum van de 100 dollar per vat er zeer dicht bij zaten. Hoe het komt dat de prijs zo hoog staat leest in in de olieprijs FAQ hieronder, voer voor de discussie over hoge olieprijzen en gevolgen voor de consument.

1) Hoe komt het dat de olieprijs zo hoog staat?

De hoofdoorzaak van de hoge prijs is het fysieke tekort wat ontstaan is op de oliemarkt. Volgens cijfers van het Amerikaanse departement van energie wil de mensheid in 2007 in totaal 1 miljoen vaten per dag aan aardolie meer opslurpen dan er geproduceerd wordt. Vraag en aanbod moeten in balans zijn, dus de prijs stijgt om de vraag af te remmen. Ieder incident wat ervoor zorgt dat er (tijdelijk) olieproductie wegvalt, stuwt hierdoor de prijs verder op. Speculatie speelt wel een rol in de hoge aardolieprijs, maar die is maar klein (10 dollar per vat). Ook de rol van het wegzakken van de waarde van de dollar is van invloed maar niet bepalend. In 2000, was de prijs van aardolie 23 dollar per vat, omgerekend 23 euro’s per vat. Nu bij een prijs van 100 dollar per vat staat de prijs van olie omgerekend op 70 euro’s per vat.

2) Hoe kan het dat er een fysiek tekort is ontstaan op de oliemarkt?

Sinds 2005 is de productie van alle vloeibare brandstoffen (aardolie, biobrandstoffen, synthetische aardolie etc.) nagenoeg op hetzelfde niveau van 84.6 miljoen vaten per dag gebleven. De productie van het gemakkelijk produceerbare spul, conventionele aardolie, is zelfs al 2 jaar gedaald met 800.000 vaten per dag. Van 73.8 miljoen vaten per dag in 2005, naar 73.0 miljoen vaten per dag in 2007. De productie van onconventionele aardoliebronnen & biobrandstoffen tesamen nemen dus niet snel genoeg toe om de daling in conventionele aardolie op te vangen en in de groeiende vraag naar aardolie te voorzien.

3) Hoe kan het dat de productie van conventionele aardolie niet meer stijgt?

1) De productie van de gebieden buiten OPEC en de voormalige Soviet Unie als geheel is gepiekt en daalt sinds enkele jaren,

2) De productie van de voormalige Soviet-Unie voornamelijk Rusland, Azerbaijan en Kazachstan, neemt nauwelijks meer toe en stevent af op een plateau.

3) De productie van OPEC is al twee jaar lang niet meer toegenomen.

4) Wat betekent deze nieuwe balans op de oliemarkt?

Helder is dat de productie buiten OPEC niet voldoende meer kan toenemen, de meeste landen hebben te kampen met dalende productie of gelijkblijvende productie. Het OPEC oliekartel is hiermee een enorm machtig kartel geworden, wat de olieprijs zo hoog kan laten stijgen als ze zelf wil. We zijn daarmee zeer afhankelijk geworden van het Midden-Oosten.

Om in de wereldwijde groeiende vraag naar olie te voorzien zal OPEC dus elk jaar meer olie moeten pompen. Of ze dat wil is betwijfelbaar, of ze dat kan is al lang een kwestie van discussie.In de jaren ’80 van de 20ste eeuw verhoogde OPEC haar oliereserves met 62%, of 306 miljard vaten, zonder aantoonbare reden. Er werden geen nieuwe olievelden gevonden in die periode! Sindsdien zijn de reserves ondanks productie en zonder nieuwe vondsten nooit meer gedaald. Of de oliereserves van OPEC dus daadwerkelijk zo hoog zijn, dat weet vrijwel niemand.

Het belang om de oliereserves op te hogen lag in het feit dat de hoeveelheid aardolie (en daarmee inkomsten) die opgepompt mogen worden voor leden van OPEC destijds bepaald werd aan de hand van de oliereserves. Volgens de Saoedi Sadad Al-Husseini, het voormalig hoofd explorate & productie van de staatsoliemaatschappij van Saoedi-Arabië, bestaan de OPEC oliereserves voornamelijk op papier. Die van Koeweit, Iran, Irak, Venezuela en de Verenigde Arabische Emiraten bedragen volgens hem de helft of minder van de officiële reserves. Alleen de cijfers van Saoedi-Arabië zouden kloppen (zie PDF presentatie). Hij brengt de boodschap dat het westen niet moet verwachten dat de productie van OPEC in de toekomst sterk zal stijgen, boven het huidige niveau van 30 miljoen vaten per dag. Als dat waar is, betekent het dat wereldwijd de productie van conventionele aardolie zal blijven dalen. Waardoor de olieprijs hoog blijft.

5) Als de aardolieprijs hoog blijft, wat betekent dat voor de Nederlandse consument?

De kosten van allereerst transport gaan omhoog. De prijs aan de benzinepomp staat bij een olieprijs van 100 dollar per vat gelijk aan ongeveer 1.65 euro per liter benzine. Als de aardolieprijs doorstijgt zal benzine & diesel steeds meer gaan kosten. Vliegen wordt ook fors duurder, vooral de tickets van prijsvechters gaan sterk stijgen in 2008. Deze maatschappijen hebben zich niet ingedekt voor hoge olieprijzen en gaan deze doorberekenen aan de klant. Daarmee komen er enkele tientjes bij op de gemiddelde vlucht in 2008. Ook de kosten van plastics en voedsel stijgen, doordat in de productie en transport van deze productie veel aardolie zit verwerkt. Hoeveel is onbekend, er is zo goed als geen onderzoek naar gedaan.