De campagne zou gaan over integratie, maar hij gaat over de economische crisis. Bij het eerste onderwerp wordt er nog wel eens lippendienst bewezen aan de cultuur en dan specifiek de Nederlandse, maar bij het tweede is cultuur hoogstens een extra bezuinigingspost. In de campagne speelt het cultuurbeleid daarom tot nu toe geen enkele rol. Dat is ook te zien in de paragrafen over cultuur van de verkiezings- programma’s: die zijn in de meeste gevallen kort tot zeer kort. De televisie- en zang-haters van de SGP hebben zelfs geen cultuurparagraaf, alleen een stukje over media. De Partij voor de Dieren en Trots op Nederland hebben ook niet bepaald veel aandacht besteed aan dit onderdeel van het programma en komen elk met drie korte punten. Financieel is er niet veel interessants te melden, omdat de bedragen die de rijksoverheid in cultuur stopt zo laag zijn dat ze vallen onder de post ‘overig’. Dit is alles wat het CPB te melden heeft:
“Zeven partijen bezuinigen op de publieke omroep. Alleen PvdA en SP doen dat niet. De SP en GroenLinks trekken per saldo extra geld uit voor cultuur, D66 houdt de cultuuruitgaven constant, terwijl de overige partijen allemaal bezuinigen op cultuurbeleid en/of subsidies.”
Verder zijn de Rembrandts en Van Goghs en de windmolens en grachtenpanden bij alle partijen in goede handen, dus daar valt ook niet veel te kiezen.
Kenniseconomie
Die geringe aandacht voor cultuur is absoluut niet terecht, want juist de crisis zou moeten leiden tot reflectie op de rol van cultuur in de nabije toekomst. Nederland wordt steeds meer een post-industriële kenniseconomie. De creatieve sector speelt daarin een belangrijke rol, met belangrijke kruisbestuivingen tussen de ‘harde’ kunst en toegepaste vormen, zoals industrieel ontwerp en mode. Het succes van TomTom is bijvoorbeeld voor een belangrijk deel te danken aan de kwaliteit van het ontwerp van de digitale kaarten. En Rem Koolhaas is wereldwijd één van de bekendste Nederlanders.
De enige partij die hier echt over heeft nagedacht is D66. Het cultuurgedeelte van de progressief-liberalen steekt met kop en schouders boven dat van de andere partijen uit, zeker op dit punt. GroenLinks volgt op grote afstand op de tweede plaats met de ene zin: “De overheid stimuleert de ontwikkeling van de creatieve industrie, onder meer d.m.v. garantstellingen bij investeringen.”
De andere partijen doen eigenlijk niet mee. Zelfs de PvdA, met traditioneel een grote achterban in de culturele sector, en de PVV, die in de persoon van Fleur Agema hét gezicht van de kunst in de politiek in huis hebben, hebben heel weinig te melden.
D66 heeft daarentegen twee pagina’s in het programma uitgetrokken voor dit punt. De liberalen zetten zeer hoog in: “D66 wil dat de Nederlandse creatieve industrie in 2020 tot de meest vooraanstaande van Europa behoort.” Ze zetten daarbij specifiek in op mode en design, film en computerspellen (die ze helaas wel met de steeds verder oprukkende lelijk term ‘games’ aanduiden). Dit moet gestimuleerd worden met zowel fondsen als door fiscale maatregelen en vooral beter gepromoot worden in het buitenland. Dat laatste vind D66 zo belangrijk dat ze zowel een blokje ‘Culturele aanwezigheid in buitenland sterker’ als een blokje ‘Kunstexport versterken’ hebben. Gezien de ambities van D66 is het ook logisch dat ze heel veel willen verbeteren in het kunstonderwijs, zowel op de echte kunstopleidingen als in het algemene onderwijs. Ook de PvdA wil meer aandacht voor cultuur op de basisschool. Een punt dat veel lezers hier waarschijnlijk zal aanspreken, is dat D66 vindt dat de culturele sector gebaat is bij een bruisend nachtleven en dat daarom niet te streng moet worden omgegaan met sluitings- tijden.
Publieke omroep
Waar wel alle politieke partijen een uitgesproken mening over hebben, is de publieke omroep. Een aantal partijen wil af van het huidige systeem en dan meteen flink snoeien in het aantal zenders. De SGP, PVV en ToN willen terug naar één televisiezender, de VVD en GroenLinks naar twee. Voor de radio gaat de PVV veruit het verst: die willen publieke radio helemaal afschaffen. Het argument dat daarvoor gebruikt wordt: “Elk format kan ook commercieel geëxploiteerd worden” is niet erg overtuigend. Radiodocumentaires, een integrale uitvoering van onze componeertrots Louis Andriessen of aandacht voor popmuziek links van Pinkpop lijken toch echt een publieke taak. Er zit nog een erg rare kronkel in het PVV- programma:
“Uitgangspunt op het gebied van de staatsomroep is dat publieke omroep een aanvulling moet zijn op het commerciële aanbod. Het bestaansrecht is marktfalen.”
Dat klinkt redelijk, maar betekent wel dat de publieke omroep die overblijft juist een nog veel hoger aandeel programma’s krijgt waartegen de PVV altijd ageert. Juist Buitenhof, opera’s en de moslimomroep zijn commercieel onmogelijk te exploiteren.
De andere partijen gaan minder ver. D66 wil het aantal omroepen terugbrengen tot maximaal tien, terwijl CU en CDA de kleine kerkelijke zendgemachtigden willen laten opgaan in de normale omroepen. De PvdA en SP zeggen niets over het aantal omroepen.
Gezien de huidige stand in de peilingen lijken veranderingen bij de publieke omroep, zoals het verdwijnen van zenders of het omzetten van het bestel voor de hand te liggen. Maar dat is is iets dat elke vier jaar lijkt te gaan gebeuren.
Internet en auteursrecht
Bij mensen die zich veel met internet bezighouden heerst een beetje vreemde cultuur, waarvan de vaste GeenCommentaar-lezer weet dat ik er graag tegenaan mag schoppen. Dit betekent overigens niet dat ik mij in het kamp van de CU begeef, waar de zoekterm ‘internet’ loslaten op het programma alleen maar resultaten oplevert in samenstellingen ‘intercriminaliteit’, ‘internetverslaving’ en ‘internetporno’. Ook de online mens is zondig en geneigd tot alle kwaad. De PVV heeft niet veel te melden over internet, ondanks dat de achterban zeer actief is op het medium. Een verbod op het modereren van reacties op sites als deze (in PVV-termen ‘Stalinistische censuur van de linkse kerk’) had een voor de hand liggend programmapunt geweest.
Om nou net zo ver te gaan als GroenLinks is weer het andere uiterste:
“Er komt een wet die bepaalt dat niemand van internet mag worden afgesloten als onderdeel van een straf of sanctie.”
(Dat komt dus neer op gratis internet voor iedereen, want ook als sanctie voor niet betalen van je aansluiting mag je niet worden afgesloten.) Ook D66 en PvdA vinden dat iedereen recht heeft op een goede en snelle internetverbinding. Als je de elektriciteitsrekening niet wordt betaalt of knoeit met de meterkast kan natuurlijk nog wel je stroom worden afgesloten. Voor wie in de bijstand zit garanderen deze drie partijen bij mijn weten ook geen computer. Daar zit je dan met je gegarandeerde internetaansluiting… Het lijkt mij logischer het internet voor iedereen toegankelijk te houden met computers in bibliotheken of andere openbare plaatsen en de privéaansluiting gewoon een kwestie van contractrecht als elk ander contract te laten zijn.
D66, GroenLinks en CDA willen ook het auteursrecht beperken in duur en reikwijdte, hoewel de CDA het zo vaag formuleert dat je er alle kanten mee op kunt. Bij het uitkomen van het GroenLinks conceptverkiezingsprogramma heb ik al uitgebreid geschreven waarom ik vind dat dat een slecht idee is. Blijkbaar heeft mijn artikel (en een klein beetje de storm van kritiek vanuit de uitgebreide GroenLinksachterban in de culturele sector) succes gehad, want de uiteindelijke tekst is gematigder van toon. Waar weinig op aan te merken is, is de inzet van vele partijen om de afhandeling van de auteursrechten eenvoudiger en efficiënter te maken, zowel op Nederlands als Europees niveau, zodat er een einde komt aan de beruchte BUMA-praktijken.
Zinniger is het ageren tegen een downloadverbod door GL en D66. Het huidige uploadverbod voldoet prima om auteursrechtenschendingen mee aan te pakken zonder de aanslag op de privacy die een downloadverbod meebrengt. Overigens is geen enkele partij hier expliciet voor. Fred Teeven zou uitspraken hebben gedaan die daar op wijzen, maar hij zegt zelf dat het niet zo is en er staat ook niets over in het VVD-programma.
Een ander punt waar vrijwel alle partijen het over eens zijn is de plicht van internetproviders alle data door te geven. Weer zijn D66, PvdA en GL het meest expliciet door het gebruik van de term ‘netwerkneutraliteit’ of ‘netneutraliteit’, die inhoudt dat providers geen enkele onderscheid mogen maken. Het is een elegant en eenvoudig te controleren systeem. Providers zelf zijn mordicus tegen, want die willen graag voor extra geld diensten als films streamen en internet- telefonie met gegarandeerde hoge snelheden aanbieden, waarvoor ze bepaalde data voorrang moeten verlenen. Daar valt ook wel wat voor te zeggen, maar het vereist wel toezicht van een OPTA-achtige instantie. Geen enkele partij kiest hier echter expliciet voor.
De pers
Het zal niemand ontgaan zijn: de kranten hebben het moeilijk. Nu hebben ze het voordeel dat politici bij hun meest trouwe lezers horen. PvdA, D66 en CDA zetten in op het toestaan van samenwerking tussen kranten en omroepen, die nu nog wettelijk verboden is. PvdA, D66 en GL willen via de overheid innovatie in de journalistiek bevorderen, zowel voor oude als nieuwe media. De ChristenUnie wil daarvoor een potje gebruiken dat wordt gevuld als de STER meer oplevert dan begroot. De SP zet vooral in op ondersteuning van lokale pers. Dat gaat overigens tegen alle voorspellingen van mediagoeroes in, die zeggen dat juist in lokaal nieuws dat niet via grote organisaties voor lage kosten verzameld en verspreid kan worden het geld zit. Metro en Reuters hebben geen correspondent in Wijchen, terwijl de Wijchenaren wel wil weten wat er in hun stad gebeurt. De VVD kiest onomwonden voor marktwerking en de PVV gebruikt het verkiezingsprogramma om eens lekker te sneren naar onwelgevallige kranten:
“Het niveau van veel kranten is de afgelopen jaren danig gedaald. Trouw verwerd van een eerbiedwaardige protestantse krant tot een benoemen-en- bouw-krantje en het eens gezaghebbende NRC Handelsblad is tegenwoordig in handen van de financier van de SP.”
Toch wil ook de PVV de kranten steunen door de nog meer gehate ‘staatsomroep’ te verbieden er nog nieuwssites op na te houden.
Varia
- De PvdA en de PVV wil in de Grondwet vastleggen dat de talen van Nederland Nederlands en Fries zijn.
- D66 wil meer specifieke uitgaansgelegenheden voor jongeren tussen 12 en 16 met name op het platteland.
- De SP wil dat het Nationaal Historisch Museum gratis toegankelijk wordt.
- De VVD wil dat het aantrekkelijker wordt gemaakt geld te schenken aan kunst en cultuur. In combinatie met de korting op subsidies komt het erop neer dat de partij weer terug wil naar het ‘kunst als hobby van rijke mensen’ model.
Reacties (9)
“Er komt een wet die bepaalt dat niemand van internet mag worden afgesloten als onderdeel van een straf of sanctie.”
Hiermee bedoelt men natuurlijk dat je niet afgesloten kan worden omdat je bijvoorbeeld illegale files hebt gedownload of dingen hebt gedaan die de regering niet leuk vindt. Het slaat niet op je rekening. Zie waar men in Frankrijk mee bezig is: 3x illegaal downloaden en je internetconnectie gaat eraan.
@1: Dan moeten ze dat zo opschrijven. Diverse partijen hebben in tamelijk hoogdravende taal dingen over internetaansluitingen geschreven die in de praktijk tamelijk onzinnig zijn.
OchOch kunst voor rijke mensen. Dat was en is nog steeds zo GC daar gaat die maatregel van de VVD niets aan veranderen.
De overheidsgefinancierde radio en televisiezenders mogen van mij meteen er uit. PvdA propaganda machines zijn er al voldoende en de commerciele sector kan dit minimaal beter en goedkoper. Ja dit klinkt allemaal makkelijk! dat is het namelijk ook.
@3 Zo duur zijn kaartjes voor musea en toneel anders niet, zeker niet met de stadspassen voor de minima.
Je ideeën over de publieke omroep staan rechts van de PVV en TON. Zelfs die partijen zien een rol voor de publieke omroep voor programma’s die simpelweg commercieel niet aantrekkelijk zijn (de PVV is natuurlijk ook dol op de uitzending van het Vragenuurtje op dinsdag.)
Jij noemt dat rechts ik klassiek liberaal / libertarisch. Overheid bemoei je niet overal mee
@3 “kunst voor rijke mensen” dat is wat jij blijkbaar graag wilt. Ik ben zeker niet rijk, maar bezoek wel graag een museum of theater (en nee, ik gun een ander alle plezier bij musical of kabaret, maar ik hou ook van andere dingen, die zonder subsidie misschien niet eens gemaakt zouden worden, maar in elk geval voor mij onbetaalbaar zouden worden).
En ik ben blij met de publieke omroep; hooguit mag die van mij wel ’s wat minder proberen te konkurreren met de commerciële. En er vallen nog wel meer verbeterpuntjes te noemen, zo is er de laatste jaren een enorme verschraling in ’t soort publieke radiozenders, zou je misschien eindelijk die omroepverenigingen ’s buiten de deur kunnen gooien en ga zo maar door, maar ik lees alleen maar iets over hoeveel geld en hoeveel zenders.
Trouwens, voetbal zou anders ook wel door een commerciële zender worden gedaan (en als de publieke niet meebiedt inderdaad ook een stuk goedkoper), kan Studio Sport weer aandacht geven aan andere sporten, net zoals ze deden toen voetbal bij Talpa zat.
@Martijn: “Rembrandts en Van Goghs en de windmolens en grachtenpanden bij alle partijen in goede handen” is mooi, maar ik zou ook graag willen weten bij welke partij ik moet zijn voor de bescherming van ons historische cultuurlandschap. En dat is niet hetzelfde als bescherming van de groene ruimte, want dat motto worden het cultuurlandschap ook vreselijke dingen aangedaan.
@7: In principe ook allemaal. Het gaat om één of twee zinnen in de trant van “het Nederlandse culturele erfgoed dient door de overheid beschermd te worden.” Specifieker wordt het niet. Je moet echt een beetje op je gevoel afgaan: bij de VVD en TON zullen ondernemers toch wat meer ruimte krijgen om op mooie plekjes te bouwen, terwijl bij GL en PvdD cultuurlandschap moet wijken voor natuur. Puur op gevoel afgaande zou ik zeggen dat de ChristenUnie voor dit punt de beste keuze is.
@8 Dank voor je antwoord; voor mij is dit wel een belangrijk punt namelijk.