Afschrijvingen | Minder vakantie, goed voor de economie?

Elk jaar duikt er rond vakantietijd een interview op met econoom Arjo Klamer waarin hij de Nederlandse ‘vakantiecultus’ bekritiseerd. Onze hele economie lijkt gericht te zijn op het vieren van vakantie, het land ligt drie maanden stil, we raken er door ontregeld en het kost veel te veel geld – tot wel 14 procent van ons nationaal inkomen, dat ook nog eens voor een groot deel in het buitenland wordt uitgegeven. Door wat vakantie in te leveren zouden we zo maar eens het begrotingstekort of de stijgende zorgkosten kunnen betalen. Kan het inderdaad wel wat minder met die vakantie?

Volgens Klamer geven we zeven procent van ons inkomen uit aan vakanties en moeten we daar vanwege de door de vakantie misgelopen productiviteit nog eens zeven procent bij optellen. Klamer denkt dat vakanties ons dus tot wel 14 procent van ons BBP, dus zo’n 80 miljard euro, kosten.

Die eerste zeven procent lijkt me een redelijke schatting. Iets minder dan een maandsalaris. (Het CBS zit wel een stuk lager). Maar een groot deel geven we uit in eigen land en dat wat we in het buitenland uitgeven stroomt deels weer terug doordat we steeds meer ‘all-inclusive’ schijnen te boeken bij grote westerse touroperators. En vergeet niet: er zijn natuurlijk ook miljoenen buitenlandse toeristen die naar Nederland komen. Zo erg is het nou ook weer niet.

Die tweede zeven procent – dat wat we aan inkomen mislopen – lijkt me misschien wel een serieuzere kostenpost, zeker gezien de opsomming die Klamer geeft: Nederland ligt in juli, augustus en in de herfst-, kerst- en krokusvakantie plat, tijdens de acht maanden dat gewerkt wordt moet alles onder hoge druk worden afgewerkt. En werknemers zijn zowel in aanloop naar hun vakantie als na afloop ontregeld en dus niet productief. Wat betreft dat laatste: uit een onderzoekje van HP bleek de meeste Nederlanders inderdaad aangeven minder productief te zijn na vakantie – iets waar bijvoorbeeld de Duitsers veel minder last van hebben.

Maar de vraag is natuurlijk: wat gebeurt er met onze productiviteit als we onze vakantietijd decimeren? Zit werkend Nederland dan niet in no-time met een burn-out op de bank? Is het verlies aan productiviteit dan niet vele malen erger? Volgens Klamer niet, althans niet als we rustiger leren werken en elkaar niet aanpraten dat we ‘aan vakantie toe’ zijn. ‘Ik heb jarenlang in Amerika gewoond en daar hoorde ik dat nooit. Hoezo moet je nodig op vakantie? Dan werk je niet goed,’ aldus Klamer.

Ik weet niet of het een goed idee is om Amerika te volgen in deze. Amerika, de ‘no vacation nation’, waar je de helft tot tweederde minder vakantie hebt dan in Europa, doet het niet beter dan Nederland. Per gewerkt uur zijn we net zo productief. En of Amerikanen zo gelukkig zijn in hun werk: uit een recente peiling van Gallup onder Amerikaanse werknemers blijkt dat maar liefst 70 procent helemaal niet toegewijd is aan zijn baan, een deel is zelfs ‘actively disengaged’. Wie weet fleuren die Amerikanen wel helemaal op van een weekje Scheveningen.

Maar op een punt geef ik Klamer volledig gelijk: van de vakantie als statussymbool moeten we in ieder geval af. ‘There is probably no more obnoxious class of citizen […] than the returning vacationist,’ zoals een humorist ooit zei.