Utrechts brekebeenburgemeester Aleid Wolfsen heeft zichzelf weer eens in het nieuws gebracht. In een uitspraak met een lokaal huis-aan-huiskrantje zei hij: “Vingerafdrukken zeggen niets over iemand persoonlijkheid, dus zijn ze niet persoonlijk.” Nu is het gedeelte na ‘dus’ pertinent onwaar. Als vingerafdrukken niet persoonlijk zouden zijn, zouden ze ook niet geschikt zijn voor identificatie.
Het interessante is het gedeelte voor de komma. Wat Wolfsen daar zegt is namelijk feitelijk wel juist. Mijn vingerafdrukken zeggen niets over mij dan wat de vorm van de ribbels op de huid van mijn vingertoppen is. Als ik nadenk over hoe privacygevoelig ik bepaalde informatie vind op basis wat je er over me kunt afleiden, dan kom ik op deze lijst:
- Dagboek
- Medische dossier
- Volledige DNA-sequentie
- Financiële gegevens
- Vakantiefoto’s
- Pasfoto
- Adresgegevens
- Vingerafdrukken
- Naam
De volgorde heeft een persoonlijke component, maar vingerafdrukken zullen bij niemand hoog scoren. We laten ze immers de hele dag overal achter. Als we dat echt een probleem hadden gevonden, dan hadden handschoenen wel tot de standaard kleding behoord, net als de onderbroek.
Teun gaf de volgende reactie op Wolfsens Quote van de Dag:
De lengte van uw geslachtsdeel of de hoeveelheid haar op uw aars zegt niks over uw persoonlijkheid, meneer Wolfsen, dus laat maar zakken, die broek.
Maar dat snijdt daarom ook geen hout. Wat privé wordt geacht en wat niet, is namelijk een kwestie van cultuur.
Dat cultuuraspect verklaart waarschijnlijk ook de weerstand tegen de opslag van vingerafdrukken. Het nemen van vingerafdrukken was tot voor kort een handeling die uitsluitend bij criminelen werd uitgevoerd. Zelfs CPB-voorzitter Kohnstamm wijst op die culturele connotatie als hij zegt dat de Nederlander wordt behandeld als ‘een potentiële crimineel’ als de vingerafdrukken worden opgeslagen in een database. Terwijl als de keuze is tussen een pasfoto en een vingerafdruk in een database, eerstgenoemde toch duidelijk meer informatie bevat die privacygevoelig kan zijn. Huidskleur, geslacht en leeftijd zijn niet uit een vingerafdruk af te leiden, wel van een foto.
Met privacygevoeligheid van de vingerafdruk an sich valt het dus wel mee. Toch is het een buitengewoon onverstandig idee ze op grote schaal voor identificatie te gebruiken, juist omdat we er zo gemakkelijk mee omgaan en ze overal achterlaten. Stel dat je kan betalen met je vingerafdruk. Dan is skimmen een kwestie geworden van een vettig plankje, plakband en siliconenrubber. Wie geeft om privacy is daarom tegen de opslag van vingerafdrukken, niet om de reden dat opslag van de vingerafdrukken zelf zo belastend is, maar omdat de wel privacygevoelige informatie die ermee beveiligd wordt dan wel eens heel gemakkelijk bereikbaar zou kunnen worden voor kwaadwillenden.
Reacties (17)
Vingerafdrukken vallen volgens het Europees Hof voor de Mensenrechten (zaak Marper) beslist onder gevoelige persoonsgegevens die beschermd moeten worden. Dit is vooral vanwege de link met opsporing van strafbare feiten. Dat is ook de werkelijke reden waarom Nederland ze aftroggelt bij de aanvraag van ons vrijwel onmisbare paspoort of Id-kaart: de vorming van een opsporingsdatabank. Dat weet Wolfsen als oud-rechter en oud-justitieman donders goed. Hij is niet dom, hij lijkt dit te doen om de lezers van het huis-aan-huis-blad in slaap te sussen. Maar het is nu wel duidelijk mislukte framing.
In principe worden deze persoonsgegevens beschermd door art. 8 Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), dat ook in Nederland geldt. De Paspoortwet botst hier ernstig mee.
Art. 8 van het EVRM staat schending van de privacy door (databank-)opslag van vingerafdrukken alléén toe als dit NODIG is in een democratische samenleving. Dat is het vaste criterium van het Europees Hof in haar uitspraken over privacy. De kernvraag is dus of de privacyschending te rechtvaardigen is.
De overheid heeft zelf tegenover de Tweede Kamer al aangetoond dat opslag van biometrische gegevens buiten proportie is. Cijfers van de hiermee te bestrijden identiteitsfraude ontbreken. Wil Wolfsen de maatschappelijke kosten die hij noemt even specificeren?
Overal een paspoort kunnen aanvragen is een oplossing voor een niet-bestaand probleem en verhoogt juist de kans op misbruik in kleine dorpen zonder paspoortfraudespecialisten.
De (in eerste instantie) nog beperkte opsporingsdoelen (zwijgende verdachten identificeren via vingerafdruk-check met databank) blijken niet vaak voor te komen, aldus het vorige kabinet.
Bovendien, als er een (minder privacy-schendend) alternatief beschikbaar is, moet dit in de plaats ervan worden gebruikt. En dat alternatief ís er: bijv. vingerafdrukken alleen opslaan op de chip in de pas/ID-kaart. Dat een databank nodig zou zijn om de juistheid van de daar opgeslagen biometrische gegevens weer te kunnen checken lijkt de nieuwste drogreden te zijn voor de databank.
Onze Nederlandse (databank-)opslag van biometrische gegevens voldoet hiermee nu al niet aan de voorwaarden, is onnodig en mag dus helemaal niet volgens het EVRM! Of het nu centraal gebeurt of decentraal bij gemeenten.
De huidige, onnodige opslaggekte is daarmee illegaal. De machtsverhouding burger-staat komt hierdoor bovendien ernstig scheef te liggen. We hebben in WO2 gezien waar dit in het extreme toe kan leiden: Joodse mede-burgers konden eenvoudig worden opgespoord dankzij ons waterdichte bevolkingsregister.
Laten we van de olifant snel weer die mug maken en daar niet meer met een kanon op blijven schieten. Het gemeentehuis is geen politiebureau!
Select before you collect en stop de opslaggekte. Via de pers/internet, Europees Parlement, Tweede Kamer, gemeenteraad en/of rechtszaal. Bijv. maandag 29 nov. 2010 proces tegen de Paspoortwet door Privacy First e.a.
http://privacyfirst.nl/weblinks/undisclosed.html
D66 Utrecht heeft inmiddels vragen gesteld aan Wolfsen:
http://webwereld.nl/nieuws/67868/-vvd-moet-vingerafdrukdatabase-voorkomen-.html
Gemeenteraden kunnen de vragen van D66 ook aan hun burgemeester voorleggen en de decentrale opslag laten stilleggen.
Zie voor uitspraak EHRM Marper:
http://cmiskp.echr.coe.int/tkp197/view.asp?action=html&documentId=843937&portal=hbkm&source=externalbydocnumber&table=F69A27FD8FB86142BF01C1166DEA398649
The interests of the individuals concerned and the community as a whole in protecting personal data, including fingerprint and DNA information, could be outweighed by the legitimate interest in the prevention of crime (the Court referred to Article 9 of the Data Protection Convention). However, the intrinsically private character of this information required the Court to exercise careful scrutiny of any State measure authorising its retention and use by the authorities without the consent of the person concerned.
The issue to be considered by the Court in this case was whether the retention of the fingerprint and DNA data of the applicants, as persons who had been suspected, but not convicted, of certain criminal offences, was necessary in a democratic society.
Volg het onderwerp ook hier:
http://www.paper.li/tag/vingerafdrukken
Het lijkt me het beste dat meneer Wolfsen een baan zoekt die bij zijn competenties en verstandelijke vermogens past.
[Red: Het lijkt ons het beste dat je een website zoekt waar niet op de inhoud ingaande ad hominems meer worden gewaardeerd.]
@1:
Dat is ook niet het punt. Even uit je eigen link:
Precies wat ik in mijn blog schrijf: vingerafdrukken zijn uniek, maar in rangorde komt het een stuk onder bijvoorbeeld opslag van DNA.
Heb je daar bewijs voor of is dat alleen een paranoïde kronkel in je hoofd? Ik vrees het laatste.
De overheid slaat ook scans van pasfoto’s op voor het paspoort, iets dat veel meer inbreuk maakt op de privacy dan vingerafdrukken. Ook de NS en zelfs de lokale sportschool hebben dat recht voor hun pasjes (mits ze zich aan bepaalde regels houden.) Ik denk dat de overheid hier wel veilig zit.
Overigens is het plakken en knippen van standaardverhalen tegen de huisregels. Maar goed, deze is wel on topic.
@1:
Dit ergens midden in het veel te lange commentaar verstopte gegeven is een heel goed punt, dat ook bijvoorbeeld geldt voor de OV-chipkaart en rekeningrijden. Het is niet alleen privacyvriendelijker, maar vaak ook technisch eenvoudiger. Als je reizen op je OV-chippas staan, die lees je thuis eens in de zoveel tijd uit en stuurt alleen het bedrag weg, dan hoeven niet al die checkpunten draadloos online te zijn.
@3:”De overheid slaat ook scans van pasfoto’s op voor het paspoort, iets dat veel meer inbreuk maakt op de privacy dan vingerafdrukken.”
Daar valt over te twisten, m’n gezicht laat ik niet overal achter, m’n vingerafdruk wel. Natuurlijk staat m’n gezicht ook op tal van bewakingsbeelden, en ik zou niet durven zeggen welke opslag meer inbreuk op m’n privacy maakt, waarschijnlijk inderdaad de pasfoto, maar “veel meer inbreuk” lijkt me te kort door de bocht.
@5: Zowaar, iemand die ingaat op de strekking van het blog! Dat is al mooi.
Maar goed, er zijn twee dingen die uit elkaar moeten worden gehaald: wat je met het gegeven op zich kan en wat je er mee kan afleiden.
Uit een pasfoto op zich kan je dingen als sekse, afkomst en leeftijd redelijk afleiden. Met wat meer gokwerk ook wel wat sociale identiteitsgegevens. Een vingerafdruk op zich zegt niets.
Jouw punt is dat je via je vingerafdrukken een spoor nalaat. Dat doe je met je gezicht ook, voor zover het wordt gezien door mensen of camera’s. In beide gevallen is het met simpele hulpmiddelen – pet, handschoenen – te voorkomen. Ik denk dat daar niet zoveel verschil zit. Puur vanwege het eerste punt zeg ik daarom dat pasfoto’s meer belastend zijn. Maar ik schrijf al in het artikel dat er wel een zekere persoonlijk component in de volgorde van zitten. Ik denk dat iedereen het wel over eens kan zijn dat een vingerafdruk niet hetzelfde is als een medisch dossier.
Als je dit Kafka-achtige dossier volgt, zie je dat de opsporingsfunctie van de mogelijk te vormen databank geen paranoïde kronkel is (trouwens wel een verboden ad hominem). Het staat namelijk al in de Paspoortwet, alleen is de inzage door justitie in alle opgeslagen Nederlandse paspoortgegevens (nog) niet volledig ingevoerd.
Lees je deze gedegen artikelen, dan blijkt heel duidelijk deze onderliggende opzet:
http://www.platformburgerrechten.nl/artikelen/2010/vingerafdrukkendatabase
http://www.platformburgerrechten.nl/artikelen/2010/de_functie_van_uw_vind
http://www.wrr.nl/content.jsp?objectid=5524
Ik concludeer hieruit dat met ongefundeerde drogredenen de vorming van een paspoortendatabank wordt goedgepraat, die later voor opsporing zal worden gebruikt.
Het verklaart ook meteen waarom de ‘draagbare variant’ (alleen gegevens opslaan op een fysieke drager, zoals chip) niet ‘voldoende’ wordt gevonden door de overheid: daarmee is geen opsporing vanuit een centrale databank te verrichten.
Tegen opslag van persoonsgegevens in databank én ook op de chip zijn veel juridische aergumenten in te brengen. Dit gebeurt nu al in diverse rechtszaken die inmiddels lopen tegen deze privacy-schendingen.
Ook bij de NS kun je trouwens verzoeken om je pasfoto te laten verwijderen.
Wat nou ‘erger’ is (DNA, pasfoto of vingerafdrukken opslaan) is niet zo relevant. En ja, biometrische pasfoto’s opslaan is minstens zo gevoelig ivm toenemende gezichtsherkennende camerabewaking in de openbare ruimte.
Maar laten we vooral niet vergeten dat tegen elke opslag van onze gegevens zonder toestemming om goede privacy-redenen bezwaar gemaakt kan worden.
Daar zou de discussie rond opslag van biometrische gegevens meer over moeten gaan: waar ligt de grens? Bij mij ligt die grens heel duidelijk bij het menselijk lichaam.
@Redactie: Wie weet is binnenkort “gevoel voor humor” in de aanbieding bij het Kruidvat.
Ik zou wat extra inslaan.
En bij de weg: haal dan alsjeblieft het hele bericht weg, als je d’r niet tegen kunt.
Martijn, je overbodige commentaar op de reacties (“Dit ergens midden in het veel te lange commentaar verstopte gegeven”, “Zowaar, iemand die ingaat op de strekking van het blog”) nodigt niet bepaald uit tot reageren. Heb je dit stuk geschreven om discussie los te maken of om op jezelf te geilen?
#7 Je geeft zelf dus toe dat het niet voor justitiele doeleinden is. Die database is er ook al – bij bepaalde feiten mogen vingerafdrukken en DNA opgeslagen worden – dus dat zou niet eens nieuw zijn. Volgens de EHRM-uitspraak die je aanhaalt kunnen vingerafdrukken niet zonder meer in een database voor justitiedoeleinden worden opgeslagen, dus dat gebeurt niet.
#9 #1 gaat tegen de huisregels door een te lang kant-en-klaar verhaal te plakken. Dat laat ik toch staan. Ik maak een positieve opmerking over de inhoudelijkheid van #5.
Omdat databank-opslag volgens de zaak-Marper verboden is, wordt geprobeerd om te doen of het alleen een onschuldige paspoortgegevens-databank is.
Justitie beweert nu al via een omweg in die databank met paspoortgegevens van gemeenten te mogen snuffelen op grond van strafrechtelijke regelgeving. Nu mogen ze om zwijgende verdachten te kunnen identificeren al uit gemeentelijke basisadministraties NAW-gegevens opvragen, sinds een jaar zou dit dus ook betekenen: biometrische gegevens opvragen.
Het blijft dan neerkomen op de principiële vraag: is opslag door de overheid van onze biometrische gegevens (wegens aantoonbare drogredenen) überhaupt toegestaan of is het een niet te rechtvaardigen inbreuk op onze lichamelijke integriteit.
@11:
Dat insinueer je wel, maar heb je ook aanwijzingen dat Veiligheid en Justitie het om deze reden probeert door te drukken? Dan zou bv ook de Tweede Kamer verkeerd voorgelicht zijn.
Inbreuk op de lichamelijk integriteit zie ik nergens optreden. Je zou het nemen van een vingerafdruk er onder kunnen laten vallen, maar dat gaat me wel erg ver.
Of het gerechtvaardigd is biometrische gegevens op te slaan hangt af van het algemeen belang vs. het persoonlijk belang en de kans op en mogelijkheden van misbruik. Dat zal van geval tot geval beoordeeld moeten worden.
De tweede kamer heeft zeker nagelaten door te vragen bij de Paspoortwet. Dat blijkt ook uit het WRR-rapport over de kwestie en in dit interview:
http://www.binnenlandsbestuur.nl/biometrisch-paspoort-ongefundeerd.381104.lynkx
In oktober 2010 werd pas over het onderwerp doorgevraagd in de kamer.
@ Mevrouw Hachchi (D66): “Ik ben enigszins gerustgesteld. Het is geen openbaar register waar een officier van justitie zomaar informatie vandaan kan plukken. Kan de staatssecretaris mij voor mijn beeldvorming schetsen hoe vaak het voorkomt dat een officier van justitie geconfronteerd wordt met een verdachte die geen gegevens wil verstrekken? Zijn dit echt uitzonderingen? Hoe werkt dat dan?”
@ Staatssecretaris Bijleveld-Schouten: “Er is nog geen centraal bestand. Ik kan dus niet zeggen hoe vaak het voorkomt. We hebben nu alleen decentrale bestanden. Ik heb in het debat gezegd dat het niet vaak zal voorkomen. Het gaat bijvoorbeeld om een verdachte die weigert zijn naam te noemen. Je kunt een foto maken van die persoon en vingerafdrukken nemen. Met dat soort dingen kan de officier van justitie dan de naam bij de persoon zoeken. Het gaat om het vaststellen van de identiteit van de verdachte. Dat is het enige waarvoor het gebruikt mag worden.”
Een beperkt gebruik van biometrische gegevens voor een opsporingsdoel dat weinig voorkomt dus. Oh, maar dan is het daarmee dus ook buiten proportie om van alle Nederlanders hun gevoelige biometrische pasfoto en vingerafdrukken op te slaan in overheidsregisters. Zeker gezien ook de veiligheidsaspecten van databankopslag en het scheef trekken van de machtsverhouding burger/staat.
Want als dat databestand eenmaal is opgebouwd, is het o zo verleidelijk er in te gaan snuffelen. Dat moeten we niet willen.
Ook gezien het gevaar van identiteitsverwisselingen, misbruik en druk vanuit de samenleving een dader te vinden in de snoeptrommel met biometrische gegevens.
Wie wil de volgende Lucia de Berk zijn…?
Maandag 29 november start de civiele rechtszaak van Stichting Privacy First en mede-eisers tegen de illegale opslag van biometrische gegevens op grond van de Paspoortwet.
Wat die verhaal betreft ben ik verassend communistisch, vreemd dat links mensen graag de vrijheid ontneemd om haar eigen belasting geld te besteden maar hier de vrijheid van de dader op het oog heeft.
Alsjeblieft, hier mijn DNA en vingerafdruk wat je wil, hiermee zijn wel bijna alle ernstige zaken in Nederland opgelost.
@14: De vrijheid van de dader is hier niet ’t punt, de vrijheid van onschuldigen wel. Als alle vingerafdrukken eenmaal centraal zijn opgeslagen, hoeft een kwaadwillende alleen maar even dat bestand in zien te komen, jouw vingerafdruk te kiezen en jij kunt zomaar verdachte zijn in een of andere misdaad, of je vingerafdruk kan worden gebruikt voor andere vormen van identiteitsfraude.
Trouwens, zelfs als je de overheid van nu vertrouwt, wie garandeert je dat je over 25 jaar nog steeds niet bang hoeft te zijn voor je regering?
Normaal is rechts toch bang voor de meest onwerkelijke spoken? Grappig dat je je hier dan geen zorgen over maakt.
En dan wordt links vaak voor naïef uitgemaakt.
@13:
Wat heeft dat er nou mee te maken? Dat ging helemaal niet over databases en verkeerde matches.
@14:
Dat is te simpel gedacht. In Engeland sloegen ze heel veel DNA op, het gevolg was dat junks na een autokraak ook nog even een handjevol gevonden sigarettenpeuken in de auto gingen gooien. Met een vingerafdruk kun je alleen aantonen dat iemand ergens ooit geweest is, dat lost niet veel op. DNA in bloed en sperma is uiteraard meer zeggend.
Maar DNA ligt – zoals ik mijn blog al aangeef – veel gevoeliger dan vingerafdrukken. Wie mijn volledige DNA-sequentie heeft kan daar allerlei medische en afstammingsgegevens uit afleiden. Een vingerafdruk is alleen maar een vingerafdruk.
@Martijn, ik heb het niet over de zaak Lucia de Berk zelf, maar schets een (realistisch) toekomstscenario waarin een databank vol vingerafdrukken ‘beschikbaar’ is voor justitie en foutmarges altijd aanwezig zijn.
Denk je eens in onterecht veroordeeld te worden. Zoals Lucia hier, op 27:02 minuten: http://beta.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1013364-schuld-en-boete
Wil je de kans hierop verkleinen, dan moeten we echt geen centrale databankopslag nastreven en samen nu dus ook al tegen de huidige decentrale opslag van vingerafdrukken strijden.