Spotlight: Leonard Cohen; de oude meester

Elke vrijdag laat GeenCommentaar haar licht schijnen op een bekende of minder bekende artiest. Van politiek gedreven zanger(es) tot stevige no-nonsense rock, we bespreken elke week een spraakmakende muzikant.

Leonard Cohen is in alle opzichten een van de grootse namen uit de moderne geschiedenis van de muziek. De dichter die ging zingen heeft een blijvende invloed gehad op meerdere generaties muzikanten. Zijn lange en indrukwekkende carrière is op 73-jarige leeftijd nog immer niet ten einde en kan opgedeeld worden in meerdere periodes.

Cohen onderscheidt zich met een unieke melancholisch stemgeluid en ingetogen luisternummers. Zijn achtergrond als succesvol dichter staat garant voor diepe poëtische teksten. De muziek van Cohen is dan ook eerder poëzie met muzikale begeleiding dan simpelweg muziek.

De jonge jaren
In zijn jonge jaren maakte Cohen zijn sterkste albums. De vaak droevige folk-pop wordt als zijn belangrijkste werk gezien. Zijn eerste drie ‘Songs’ albums (‘Songs of Leonard Cohen‘, ‘Songs From a Room‘ en ‘Songs of Love and Hate‘) zijn een must voor elke fan, of eigenlijk elke serieuze muziekliefhebber. ‘Suzanne’ is ongetwijfeld het bekendste nummer uit deze periode. Naar mijn mening is dit echter bij lange na niet het sterkste nummer uit deze periode. Het zoetsappige ‘Suzanne‘ is zonder twijfel een heerlijk nummer om op weg te dromen, maar het kan niet opboksen tegen een krachtig nummer als bijvoorbeeld ‘Teachers’, een nummer over de hunkering naar liefde.

Een van de regels uit ‘Teachers’ is gebruikt door de gothic rock act The Sisters of Mercy als naam voor een verzamelalbum ‘Some girls wander by mistake’. De naam ‘Sisters of Mercy’ is daarnaast ook afkomstig van het gelijknamige nummer op ‘Songs of Leonard Cohen’.

In het krachtige ‘Story of Isaac’ zet Cohen vraagtekens bij o.a. zijn eigen Joodse geloof. Het verhaal van Abraham die zijn eigen zoon Isaac zou offeren wordt vanuit het oogpunt van Isaac verteld. Het wordt duidelijk dat Cohen zich verzet tegen zij die op bevel tot doden in staat zijn, die hun waarheid als de absolute waarheid zien. Een ander juweeltje uit deze periode is ‘Avalanche‘, wat op zeer poëtische, maar ook expliciete manier verhaald over pure sex, een kunst die Cohen in meer van zijn nummers beheerst. Onderwerpen als orale sex, penetratie, maar ook drugs worden op uiterst romantische en poëtische manier verwoord. Pas na een aantal luisterbeurten krijg je als luisteraar eigenlijk pas door waar de goede man het eigenlijk over heeft.

Het aantal klassiekers uit deze tijd is haast ontelbaar. Het is dan ook onbegonnen werk om ze allemaal hier te bespreken. Maar uiteindelijk mag ‘Famous Blue Raincoat‘ in iedergeval niet ongenoemd blijven, een nummer waar jaren langover gediscuseerd is waar de tekst nu precies op doelde. Het lijkt een brief te zijn aan de minnaar van zijn vrouw en geschreven over een driehoeksrelatie. Daarmee lijkt het het plot te volgen van zijn roman Beautiful Losers.

“And what can I tell you my brother, my killer
What can I possibly say?
I guess that I miss you, I guess I forgive you
I’m glad you stood in my way.”

In deze periode reisde Cohen ook naar Israel om zich vrijwillig te melden bij het Israelische leger tijdens de Yom Kippur oorlog. Hoewel hij zich opgaf voor actieve dienst werd hij door het leger ingezet in een eenheid ter vermaak van de troepen. Zijn kennismaking en afschuw van de oorlog die hij daar heeft meegemaakt zette hij later om in het nummer ‘Lover Lover Lover’.

De cabaretperiode
Tijdens het midden van zijn leven veranderde ook de muziek van Leonard Cohen. Hij bewoog zich weg van de folk en begon meer cabaretachtige nummers op te nemen. Zijn stem veranderde ook naar een diepe donkere stem waar zelfs Barry White nog wel jaloers kon zijn. Deze jaren worden echter over het algemeen gezien als een mindere periode voor Cohen. Zijn succes nam ook gestaag af, hoewel zijn fans hem altijd trouw beleven.

De muziek word in deze periode vaak nog dieper en depressiever. Depressie blijft een terugkerend thema in al Cohen’s werk, van zijn beginjaren met ‘Dress Rehearsal Rag’, waarin hij een net afgebroken zelfmoordpoging beschrijft tot de depressieve sfeer in zijn hit Hallelujah. Later zal hij toegeven dat hij aan depressieve periodes leed. Daarnaast worden de teksten politieker van aard. Cohen laat zich vaak op poëtische wijze uit over hoe hij de samenleving ziet wegslippen. Zowel op persoonlijk en relationeel vlak als op een maatschappelijk vlak zijn Cohen’s teksten vaak een en al kommer en kwel.

Ook deze periode kent een aantal juweeltjes, al worden ze schaarser. ‘Waiting for the Miracle’ is naar mijn mening misschien wel het beste nummer. Het diep-droeve nummer is samen met twee andere nummers gebruikt in de film ‘Natural Born Killers‘. Het verhaalt over het wachten op de liefde, het binnen handbereik zijn daarvan, maar er nooit naar durven naar te handelen. Een bizarre, trieste eenzaamheid waar men zichzelf tot veroordeeld heeft.

“Baby, I’ve been waiting,
I’ve been waiting
Night and day
I didn’t see the time,
I waited half my life away”

In deze periode zet hij echter ook zijn ongenoegen over de maatschappij uiteen in nummers als ‘The Future’ van het gelijknamige album en ‘Democracy’ van hetzelfde album. Nummers die in deze tijd ineens weer enorm actueel zijn geworden. Zijn afkeer tegen het verval van de normen en waarden in de maatschappij komen hier duidelijk naar boven drijven. Een tekst als ‘I’m guided by a signal in the heavens. I’m guided by this birthmark on my skin. I’m guided by the beauty of our weapons.’ uit het strijdlustige ‘First we Take Manhattan‘ lijkt tegenwoordig weer net zo actueel als toen het net geschreven werd.

De grootste misser uit deze periode is het album ‘Death of a Ladies’ Man‘. Tegen Cohen’s wil werd dit album gemixed met de zogenaamde “Wall of Sound” techniek door de uitvinder, Phil Spector, daarvan. Dit was een methode om muziek een vetter geluid te geven. Een techniek die zeer belangrijk was voor de doorbraak van de moderne popmuziek, maar helaas deed deze techniek Cohen’s luisterliedjes geen goed. Hij is zelf dan ook nooit tevreden geweest over het resultaat.

De oude meester
Na een afwezigheid van bijna 10 jaar kwam de meester in 2001 eindelijk weer terug met een nieuw album genaamd ‘Ten New Songs‘. Zijn lange afwezigheid kan verklaard worden door het feit dat Cohen besloot in de leer te gaan als Zen Boeddhistisch monnik (zonder zijn Joodse geloof op te geven). Hij trok het Boeddhistisch klooster Mount Baldy Zen Center in en is daar een volleerd monnik geworden. Het nieuwe album was, terecht naar mijn mening, geen succes. De invloed van Sharon Robinson, die het album produceerde, was te zwaar aanwezig.

Met de daaropvolgende CD nam Cohen revanche. Op ‘Dear Heather‘ is Cohen weer prominent aanwezig (hoewel hij meer dan ooit ruimte laat voor gastzang) en heeft hij ook actief gekozen voor een wijziging in muzikale stijl. Naar eigen zeggen zijn de depressieve periodes voorbij en is het voor hem niet meer mogelijk muziek te schrijven zoals hij dat voorheen deed. Daarom kiest hij ervoor om met ‘Dear Heather’ een ‘laid back’ Jazz-album te maken waarin poëzie een hoofdrol speelt. Een zeer geslaagd experiment dat ‘Dear Heather’ tot grote hoogte optrekt, bijna tot op het niveau van het werk uit zijn beginjaren. Zijn hoge leeftijd wordt ook duidelijk in het briljante ‘The Letters’, waarin Cohen zich lijkt te verzoenen met zijn eigen aankomende dood. Het is een lied geschreven aan zij die na hem zullen komen.

Hij schrijft ook over de aanslagen in New York. In ‘On that day’ verhaalt hij over de aanslag, en zijn verdriet en woede druipen uit de speakers ondanks zijn diepe, rustige en beheerste stem.

“They hate us of old
Our women unveiled
Our slaves and our gold
I wouldn’t know
I’m just holding the fort”

Zijn keus voor de Jazz zet hij ook voort als hij besluit een van zijn vaste achtergrondzangeressen, Anjani, te helpen (bekend van bijvoorbeeld de achtergrondzang op een van zijn meest bekende nummers Hallelujah). Hij schrijft samen met haar het album ‘Blue Alert‘. Hoewel de oude meester zelf geen noot zingt is zijn invloed overduidelijk te horen. Anjani is met recht de opvolgster van de meester zelf en wordt ook wel aangehaald als ‘de vrouwelijke Cohen’. In een van haar videoclips (wmv) is Cohen aanwezig.

De dichter en schrijver Cohen
Als je interesse hebt in Leonard Cohen als dichter is de documentaire “Ladies and Gentlemen, Mr Leonard Cohen” zeer het aanzien waard. Deze documentaire is gemaakt voordat Cohen besloot te gaan zingen en richt zich geheel op zijn dichtkunst. Al zien we wel een, zeer vals zingende, Cohen kort op de gitaar spelen met vrienden. De documentaire is in meerdere delen op Youtube verschenen en met wat goed zoekwerk terug te vinden. Op DVD krijg je er verschillende extra’s bij. Daarnaast zijn de verschillende dichtbundels en boeken natuurlijk ook gewoon nog te krijgen.

Update 27 Feb 2008: Op 11 Maart 2008 zullen de data en locaties van een nieuwe Europese tour bekend worden gemaakt.

Update 11 Maart 2008: Cohen staat op 12 Juli 2008 in het Westerpark te Amsterdam