Kunst op Zondag | Utrechtse muurschilderingen

Utrecht is het Teheran van Nederland, althans als het gaat om muurschilderingen. Net als in de hoofdstad van Iran kun je daar aan de Rijn en de Vecht geen hoek omslaan of er is wel een mooi versierde wand. Een tijdje geleden keek ik al vol bewondering naar de bovenstaande schildering op de hoek van de Amsterdamsestraatweg en de Mimosastraat. De bewoners hebben hun favoriete boektitels mogen noemen en een kunstenaarscollectief dat “De strakke hand” heet heeft er iets moois van gemaakt. Ik vind het grappig dat iemand de Playboy als favoriet heeft genoemd.

Wie Utrecht over de Amsterdamsestraatweg binnen komt rijden, heeft dan op de hoek van de Sint-Ludgerusstraat de onderstaande muurschildering al gezien: een landkaart van de voormalige gemeente Zuilen. Zulke plattegronden, gemaakt door Jos Peeters, zijn op diverse plekken in Utrecht te zien.

Diverse schilderingen zijn door “De strakke hand” gemaakt in opdracht van het Centraal Museum, zoals deze tot huisgrootte opgeblazen Slapende Mars, in 1629 geschilderd door de toen in Utrecht werkzame Hendrick ter Brugghen. Te zien op het Westplein, tegenover de moskee.

In dezelfde reeks tot-huisgrootte-opgeblazen kunstwerken is er ook deze Luitspeler van de eveneens Utrechtse schilder Dirck van Baburen uit 1622 aan het Attleeplantsoen op het Kanaleneiland …

… en Pyke Kochs portret van zijn echtgenote Heddy de Geer uit 1940, te zien aan de Van Asch van Wijckskade.

De onlangs opgeleverde huizenhoge replica van het schilderij van het interieur van de zeventiende-eeuwse Catharijnekerk in Utrecht van Pieter Saenredam is wat ongelukkig geplaatst aan het begin van de Saenredamstraat. De foto’s die op het internet circuleren, zijn genomen vanuit het woonhuis van de meneer die de schildering liet maken omdat hij al jaren uitkeek op een blinde muur. Het is mooi opgeknapt.

Bij de spoorwegovergang in de Burgemeester Reigerstraat is de onderstaande muurschildering: hoe Buys-Ballot het Dopplereffect bestudeerde. In dit beroemde experiment reed een hoornist op een trein langs de waarnemer. Ik vind dit zelf de leukste schildering en opnieuw is een doodsaaie muur er leuker van geworden.

“De strakke hand” is niet de enige die muurschilderingen maakt, al kunnen de leden momenteel wel het meest aan de weg timmeren. In de Adelaarstraat, bij de brug over de Vecht, maakte Anne P. Boer de bovenstaande schildering. Afgaand op de signatuur dateert die uit 1978 en is die daarna in 1985 en 2003 gerestaureerd.

En er is meer te zien in de Adelaarstraat.

En de volgende trompe l’oeil, waar de Adelaarstraat de Nieuwe Keizersgracht kruist, is wel heel aardig.

Ik heb de kunstenaar niet kunnen ontdekken maar de schildering gaat tientallen meters verder langs de Nieuwe Keizersgracht en toont ook een muur met een brievenbus die er niet echt is, gaat dan over in allerlei vogels en dan kan Sint-Frans natuurlijk niet ver weg zijn. Hij staat aan de overzijde van de Abraham Bloemaertstraat op een huis in het volgende blok.

Vlakbij station Vaartse Rijn werkt “De strakke hand” aan een vervolg op Buys Ballot: dit keer is het Leonard Ornstein die de toevalsbeweging onderzoekt. Toen we er langs fietsten, waren de schilders aan het werk.

De twee Utrechtse wetenschapsschilderingen doen verlangen naar meer. Het Domplein zou opfleuren met Carl Wilhelm Vollgraff, de man die Utrecht zijn Romeinse verleden teruggaf. Elders in de stad zal vast ruimte zijn voor Kees de Jager, Maartje Draak en Gerard ’t Hooft.

Er zijn veel meer muurschilderingen in Utrecht, maar dit was wat we op één dag konden zien, nadat we uit Amsterdam die kant op waren wezen fietsen. Het is een aangename rit langs al die mooie landhuizen aan de Amstel, Angstel en Vecht, maar met ruim honderd kilometer toch wel aan de pittige kant. Bij vertrek werden we bij het Thomas à Kempis-plantsoen echter uitgeleide gedaan door een muurschildering van Daniel Roozendaal van deze twee fietshelden.