Kunst op Zondag | Textiel Biënnale – Beelden van macht

De Rijswijkse textiel biënnale is er weer. In een museum waar we vaker zijn geweest. Omdat het in kleine musea aangenaam vertoeven is. En omdat textielkunst iets onweerstaanbaar eigens heeft.

Het thema van deze textiel biënnale is ‘Images of power’. Twintig kunstenaars en even zoveel ‘interpretatiemogelijkheden en betekenissen van de verbeelding van macht’. Verbeeld op wand- en vloerkleden, patchwork, borduursels, installaties en video’s.

Wandtapijten

Mercedes Azpilicueta (Argentinië) sluit aan bij een eeuwenoude traditie verhalen (al dan niet waargebeurd) uit te beelden op wandtapijten. In dit geval het levensverhaal van Catalina de Erauso, die op jonge leeftijd het klooster ontvluchtte en onder verschillende mannelijke alter ego’s de wereld introk, onder andere als ‘conquistador’ van de ‘Nieuwe Wereld’.

Mercedes Azpilicueta – Abya Yala (Tierra Madura), 2021 (onderdeel van Bondage of Passions)

Marcos Kueh (Maleisië) gebruikt traditionele folkloristische elementen in zijn werk. Hij is in Nederland afgestudeerd. Vorig jaar kocht het Textielmuseum in Tilburg wandkleed ‘Rasa Sayang’ aan. In Museum Voorlinden is tot 24 september het tapijt ‘Kayo Ara’ te zien.

In museum Rijswijk hangt Monyet merah (het rode aapje), een assemblage van geweven posters. Het verhaalt van de op palmolieplantages gevangen apen, die worden gemarteld en rood geverfd weer worden losgelaten. Zijn soortgenoten denken dat het aapje een mutant is en daarmee zit de schrik voor de plantages er goed in.

Marcos Kueh – Monyet merah, 2023

De Duitse tapijthandelaar en ontwerper Jan Kath vond inspiratie in weer een andere traditie: die van de Afghaanse tapijten. In 2015 had het VPRO radioprogramma ‘Bureau Buitenland’ een item over Afghaanse tapijten, waarop niet langer traditionele elementen te zien waren, maar geweren, tank en drones. De Afghaanse ‘oorlogstapijten’ vinden hun oorsprong in de periode van de Russische invasie in Afghanistan. Bizarre wending: De tapijten werden gewilde items voor westerse hipsters.

Toeval of niet, in 2015 begon Jan Kath aan zijn serie rug-bombs (tapijtbommen). In verschillende interviews zegt Kath dat de oorlogen in Irak en Syrië aanleiding waren voor deze serie. Van oudsher worden op tapijten ‘de toestand in de wereld’ verbeeld. In die traditie ziet Kath ook verschrikkingen en gevolgen van oorlogen passen. Is een tapijt met een bommenwerpende Apachehelikopter een duidelijk statement tegen oorlog of louter een documentair tijdsbeeld?

Jan Kath – Apache, 2022

Portretten

Er zijn diverse in textiel vormgegeven portretten van bekende mensen te zien. De portretten van Preta Wolzak (NL) zijn echter van samengestelde mensen, die één ding gemeen hebben: een geel oor. Geïnspireerd op een citaat van Rosa Parks: “Why can’t we see that there is only one race: the human race”.

Preta Wolzak – ‘People With The Yellow Ear’ #20, #16, #21 en #9
People with the yellow ear #20: 33% Schos, 33% Azerbeidzjaans, 34% Fuegians.
People with the yellow ear #16. 33% IJslands. 33% Jamaïcaans, 34% Marokkaans.
People With The Yellow Ear #21: 33% Spaans, 33% Grieks, 34% Inuit.
People with the yellow ear #9: 33% Keniaans 33% Siciliaans,  34% Canadees.

Kunst roept vragen op

Een veel gebruikt cliché. In Rijswijk stellen melanie bojano (NL) en Emma Talbot (GB) echt vragen, waar je best even bij stil mag staan.

Emmy Talbot (GB) stelde verschillende bewerkte zijden doeken de ‘21st Century Sleep Walk (2018) samen. Het hele werk ziet u boven dit artikel. Ze borduurde daar tal van vragen op en lijkt soms ook suggesties van antwoorden te geven. Om maar eens een paar vragen er uit te lichten:

Bevindt u zich aan de buiten- of binnenkant van dit gebouw?
Gespiegeld en gefragmenteerd over platforms / Gesurveilleerd en onderzocht / Gejaagd en achtervolgd / Gevolgd op het punt van uitwisseling

Wat zou je antwoorden op: Wat is je beloofd? Eeuwige opwaartse mobiliteit?

En ze wil weten: Blijf je ook alsmaar denken; er moet toch een andere weg zijn?

Bij de installatie waarbinnen de film Progress vs sunsets Re-formulating the Nature Documentary (2017) van melanie bojano is te bekijken, heeft de kunstenaar een hele vragenlijst opgehangen. Alles samenhangfend met de film die handelt hoe op jonge leeftijd al ons beeld van dieren vervormd wordt door grappige youtube-filmpjes van (o.a.) Disney-achtige dierfiguren. Aardig om die vragenlijst door te nemen. We geven er hier twee weg:

Wat is hierop uw antwoord?

En wat denkt u hiervan?

Russisch tintje

Er zit een beetje eigenaardig Russisch tintje aan de tentoonstelling. In deze tijden zou je geen Russische inbreng verwachten. Twee kunstenaars zijn in Rusland geboren, maar hebben niets van doen met Putins oorlog.

Julia Winter (pseudoniem voor Julia Krupenia) is geboren in Moskou, maar allang geëmigreerd naar Nederland. Op deze tentoonstelling is er wel een commentaar van haar op “de spanningen tussen Rusland en Amerika/West-Europa”. Op twee munitiekisten staat een vlag die bestaat uit dollar en roebelbiljetten.

Van Gluklya (a.k.a. Natalia Pershina-Yakimanskaya), geboren in St. Petersburg is de installatie ‘Field Wives’ te zien. Zij is onder meer bekend van ‘Kleren voor de demonstratie tegen de valse Putin verkiezingen’.

Maar wat doet het portret van Putin op deze tentoonstelling?

Op de bovenverdieping hangen zes door Badru Temitayo (Nigeria) gemaakte textiele portretten. Aan een wand drie vrouwen: de atlete Tobi Amusan, zijn moeder en de Nigeriaanse activiste Aisha Yesufu. Aan de andere wand zien we George Floyd,  Kamala Harris en Vladimir Putin.

Badru Temitayo zegt in een Facebookbericht niet meer dan:

While some of these portraits might be aspirational, a few serve as commentary on recent events that have affected the people and nations globally.
My goal is to stir up conversations with these images. I hope that when people encounter the portraits, it serves as a departure point to explore nostalgia, memory or even futuristic desires to nurse aspirations even.

In het tentoonstellingsboekje staat: “Het portret van Valdimir Putin is een commentaar op wat de wereldwijde perceptie van hem en zijn gebruik en misbruik van macht betekent”.

Wat jammer is:

Het begeleidende boekje behandelt de kunstenaars op alfabetische volgorde van voornaam. Niet op indeling van de tentoonstelling. Dus als je op de benedenverdieping begint en je wil meteen meer over de kunstenaars weten, zoek je eerst bladzij 23 op. Daarna ga je de grote zaal in en blader je van 39 naar 17, 47, 43, 15 en 19. Of vice versa.

Jammer ook dat in die zaal niet minstens één bankje is om even te zitten en al die indrukwekkende beelden op je gemak tot je te nemen en dat boekje door te nemen.

Tot slot

Gaat dat zien en bewonder ook het werk van Barbara Pronk (NL – geen website te vinden), Cristiana de Marchi (It), Fransje Killaars (NL), Gosia Mirga-Tas (Polen-Roemenië), Jacobo Alonso (Mexico), Joyce Overheul (NL), Koen Taselaar (NL), Mary Sibande (Zuid-Afrika), Rah Naqvi (India) en Senzeni Marasela (Zuid-Afrika).