Kunst op Zondag | Strips

Collega Dimitri vraagt u de mooiste strip aller tijden in te sturen. Het brengt Kunst op Zondag op een bekende discussie: zijn strips kunst?

Het verhaal gaat dat Maurice De Bevere, beter bekend als Morris, de auteur/tekenaar van Lucky Luke, het stripverhaal ooit tot ‘negende kunst’ verhief. Grafisch ontwerper en striptekenaar Joost Swarte vindt het stripverhaal de moeder van alle kunsten (interview Trouw, 2012).

Jean-Marc van Tol (van Fokke & Sukke) vindt  strips geen kunst, hooguit ‘kunstig’. Hanco Kolk (o.a. Gilles de Geus) vindt het pas kunst als je er, net als bij een mooi schilderij of boek,  ‘door geraakt wordt’ (artikel Michael Minneboo, 2009).
Van Tol en Kolk vinden niet dat een strip in een museum thuishoort. Daar trekken musea zich niets van aan. Er gaat geen jaar voorbij of er zijn wel een paar exposities die over “strips en kunst” gaan. Een greep uit de laatste twaalf jaar vind je hier.

Cartoon Ronald Oudman.

Als het al in een museum hoort, dan is een stripmuseum natuurlijk de juiste plaats  om “karikaturale kunst” te conserveren. De website en programmering van het Nederlands Stripmuseum doet vermoeden dat het hier vooral om “kunst voor de jeugd” gaat. Soortgelijke musea in omringende landen pakken dat anders aan en nemen de volwassen striplezer serieus.

Niet het Stripmuseum maar het Persmuseum was vertegenwoordigd met acht Nederlandse strip- en cartoontekenaars op Caricatura VI, dat altijd parallel loopt aan de internationale kunstmanifestatie Documenta in Kassel (Duitsland).
Het Belgisch Stripmuseum heeft tot 7 april een tentoonstelling lopen over de beeldroman, ofwel “graphic novel”. Het Franse stripmuseum laat tot 24 maart Edmond Baudoins kijk op Dali zien.

Zijn strips voor volwassenen kunst? De “graphic novel” heeft literaire ambities. Geen nieuw verschijnsel. “A Contract With God” (1978) van Will Eisner geldt als één van de eerste klassiekers op dit gebied.

Zowel “A contract with God” als “Watchmen” (1986) van Allan Moore en Dave Gibbons, kregen nogal wat kritiek te verduren. Dit waren geen gewone strips meer en literatuur vond men het ook niet. Blijkbaar moest het publiek er nog aan wennen dat een ‘comic’ niet per definitie komisch moest zijn.

Maar het genre wint terrein en wordt serieuzer genomen. Het auotbigrafische “It’s a Good Life, If You Don’t Weaken” (1996) van Gregory Gallant (alias Seth) wordt al besproken in de kunstrubrieken van de media.

Sindsdien maken beeldromans zelfs kans op literatuurprijzen. In 2008 haalde “Verder” van Marc Legendre de shortlist van de Libris Literatuurprijs, maar haalde de hoofdprijs niet. Het maakt niet uit. Tegenwoordig verschijnen steeds indrukwekkender “graphic novels”, die zonder literatuurprijs toch tot kunst kunnen worden gerekend. Zoals “Stad van klei” (2011) van Milan Hulsing.

Of zijn strips pas kunst als ze niet door een striptekenaar pur-sang worden gemaakt, maar als een all-round beeldend kunstenaar zich er aan waagt?  “Op weg naar Zoar” van Liesbeth Labeur, over een 13-jarig meisje dat opgroeit in een gereformeerd milieu, kreeg bij de Stripschapprijs in 2011 het erepredikaat “album van het jaar”. In haar overige werk gebruikt ze ook strip- en cartoonachtige technieken.
“Bombing heads”.

Misschien is een strip kunst als het buiten kaders treedt. Veel strips zijn nog steeds stevig omlijnd. Alles wat zich afspeelt binnen omlijnde vakjes, heeft zelf ook nog een randlijn. Je ziet dat al minder in beeldverhalen die gemaakt zijn op basis van aquarel- of schildertechniek. Zou de strip geen strip meer zijn als er afscheid werd genomen van die kaders? Of is het kunst als de striptekenaar zijn artistiek talent nog verder buiten de kaders van de strip uitbreidt?

Enki Bilal fotografeerde zo’n 400 kunstwerken in het Louvre. Hij spande er een paar van op doek en schilderde er in acryl en pastel zijn ‘fantomen’ over.  Mocht je binnenkort naar Parijs gaan: tot 18 maart dat werk nog te zien.

Wie weet wordt het pas kunst als de woorden worden weggelaten.  Andrei Molotiu stelde een boek samen met abstracte strips. Hij laat nog regelmatig nieuw werk, van hemzelf en anderen, zien op zijn weblog.
Hier bladeren we in een boek abstracte strips van Erin Curry.
[kliktv]

Zaterdag 23 maart kun je op de Kunststripbeurs (gratis toegang) in Utrecht zelf bekijken of je strips kunst vindt of niet. Of ga op 9 en 10 maart naar de Stripdagen in Gorinchem (toegang vanaf 6 tot 10 euro,  afhankelijk van je lengte). Wie weet kom je stripkkunstenaars tegen die ooit als ‘oude meesters’ de analen in zullen gaan.

Sieger Zuidersma – Oude meester