Kunst op Zondag | Natuurhistorische Musea

Uw vaste Kunst op Zondag redacteur neemt twee weken rust en heeft een aantal mensen uitgenodigd gastbijdragen te leveren. Vandaag een bijdrage van één van onze vaste lezers en reacteurs, Frankw. Hij gaf eerder een mooie tip aan Kunst op Zondag, naar aanleiding van een artikel over bijzondere musea. Frank heeft vorig jaar een museum bezocht die zijn beroepsmatige én kunstzinnige interesse combineerde. Hier de gastbijdrage van Frankw.

Cognitieve Dissonantie: kunst in Natuurhistorische Musea

Bovenop een rots torent trots het ruim honderd jaar oude witte paleis boven de Middelandse Zee uit. Het Institute Océanographique in Montecarlo. Het Museum werd na 11 jaar bouwen in 1910 ingewijd door Prins Albert I. De prinselijke familie drukte met het instituut haar maritieme interesses en  aspiraties uit.

Er zijn dan ook tal van oude voorwerpen en fotos te vinden van mariene onderzoeksexpedities. Het belangrijkste onderzoeksschip van het instituut was de Pourquoy Pas IV, die twee expedities naar Antarctica en verschillende expedities naar Groenland en de Arctische gebieden voer. Tijdens expedities werd onderzoek gedaan en verzameld: zeeleven, etnografica en fossielen. Van 1957 tot 1988 was Jacques Cousteau de directeur.

Het museum ademt tot in de bizarste details de liefde voor de maritieme levenswereld van honderd jaar terug. Bronzen lampfittingen in de vorm van zeesterren, schitterende glazen kroonluchters in de vorm van radiolarien en kwallen, spotjes in de vorm van poliepen en modellen van reusachtige inktvissen en octopussen geven het gebouw een eigen sfeer, die het midden houdt tussen bewondering, verbazing en frivoliteit.

Overigens, de belangrijkste bijdrage die het museum aan de biodiversiteit van de Middelandse Zee is de vermoedelijke introductie van een Japans “killer”wier, Caulerpa taxifolia, geweest. Deze alg is vrijwel zeker eind jaren ’80 van de vorige eeuw vanuit de aquaria van het museum voor de kust terecht gekomen en leek in eerste instantie op weg de zeer soortenrijke zeegras ecosystemen in het Middelandse Zeegebied om zeep te helpen, al lijkt dat inmiddels mee te vallen. Het museum ontkent overigens de bron te zijn van de invasie.

Het museum heeft bijzondere kunsttentoonstellingen. Het eeuwfeest in 2010 werd opgeluisterd door een tentoonstelling van Damien Hirst. In de zomer van 2012 bezocht ik de tentoonstelling De Littorale Zone van Marc Quinn. Deze Britse beeldhouwer is ondermeer bekend van ‘Self’, een buste gemaakt van zijn eigen bloed.

De ‘Littorale Zone’ was al zichtbaar buiten het museum in de vorm van een reusachtige witte zwevende baby. En bij binnenkomst een reusachtige blinkende tropische slak in brons. De reusachtige werken van Quinn bleken helemaal op hun plaats in het museum.

Een achttal beelden in marmer (“Evolution”) vormden het hart van de tentoonstelling. Het gaat om ogenschijnlijke diervormige (inclusief een buitenaardsvormig) wezens in foetushoudingen.

Quinn roept hiermee vergelijkbare bevreemding en verwondering op als zijn eerdere beeld van de armloze Britse kunstenares Alison Lapper op een van de pilaren van Trafalqar Square. Zijn beelden gaan over de afstandelijke relatie die we hebben tot onze lichamen. Tegelijk steekt hij de draak met het ideale lichaamsbeeld zoals dat door Griekse en Romeinse beelden wordt opgeroepen.

De veelzijdigheid van Quinn kwam tot uiting in levensgrote wereldogen, morbide skeletkunst, en grote schilden met zeer kleurige Afrikaans aandoende motieven. Dat natuur (includsief de menselijke natuur) een bron van inspiratie voor kunstenaars is blijkt uit de diverse stukken, van een reusachtige lelie tot de enorme slakken van Quinn.

Mark Quinn is niet meer te zien in het Institute Océanographique, maar het museum blijft een bezoek waard. Onder andere om Oceanomania te zien, het rariteitenkabinet te bewonderen dat door de kunstenaar Mark Dion is geïnstalleerd. In dit filmpje meer.
[kliktv]

Meer Natuurhistorische Musea zijn toonzalen van kunst. Ook “mijn eigen” natuurhistorisch museum Naturalis is een podium voor kunsten. De tentoonstelling “Conversations” in 2006 boodt zes kunstenaars uit Los Angeles toegang tot de natuurhistorische collecties om zich te laten inspireren, en dat leidde tot grootse kunstwerken. In juni zijn projecten te zien in Designers & Artists 4 Genomics, waarin kunstenaars met levend materiaal hebben gewerkt.

Natuurhistorische musea en kunst blijkt een wonderlijke combinatie. Ik ben benieuwd naar uw ontmoetingen met kunst in Natuurhistorische Musea in de wereld.

Frankw.