Kunst op Zondag | De duif

Het gebruik van dieren in de kunst kan altijd tot wat reuring leiden. Zelfs als de beestjes dood zijn en tot kunst worden verheven. Zelden als de dieren tegen de muur gaan.

Neem nou de duif….

De vogel heeft al een rijke geschiedenis. Niet geheel geslaagd als luchtfotograaf, dan toch wel als oorlogsheld. De roemruchte William of Orange was in de Tweede Wereldoorlog werknemer bij Britse militaire geheime dienst. Naar verluidt heeft die duif een paar prima nazaten geleverd.

De duif als drager van materiële en immateriële boodschappen spreekt nog steeds tot de verbeelding. In Argentinië werd vorig jaar een duif neergeschoten, die verdacht werd van drugstransport. Eerder werd in India een duif gearresteerd, die een dreigbriefje met zich meedroeg. Een ander werd in hechtenis genomen wegens spionageactiviteiten voor Pakistan.

Is er nog een toekomst voor de duif als boodschapper?

Jawel. In samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen ziet het Britse designbureau Studio PSK mogelijkheden voor de ‘perfecte duif’ als verspreider van gecodeerde biotechnologische informatie.

Het duo Revita Cohen en Tuur van Balen denken de ’gouden duif’ gevonden te hebben. Door de stoelgang van de vogel met genetisch gemanipuleerd voedsel te beïnvloeden, hopen ze dat de duif een biologisch zeepje uitpoept, Goed voor “stedelijke ontsmetting’.

Ah, de gouden duif! Is dat niet de vredesduif van Marte Röling? Op het dak van museum De Fundatie heeft zich zo’n duif genesteld. Dat beest heet ‘Grote Gouden Vette Vredesduif’. Röling’s gouden duiven vallen soms ook ten prooi aan criminaliteit. In Alkmaar werden ze gesloopt en gestolen. Met behulp van burgerparticipatie zijn vervangende gouden duiven van hun oorsponkelijke plaats verwijderd en verpreid over de gemeente.

Marte Röling – Gouden duif (ArtZuid, 2013).

Dat ‘Grote Gouden Vette Vredesduif’ komt me wat cynisch over. Dat zou kunnen kloppen want als vredesduif is het diertje minder geslaagd. Niet dat de duif daar zelf wat aan kan doen….

Banksy – Armored dove of peace, 2007.

Duizend kussenslopen ingebracht door inwoners uit de omgeving van voormalig militair vliegveld Soesterberg vormden de vredesduif die in 2013 werd onthuld. Naar een idee van Lucas de Man (stichting Nieuwe Helden) i.h.k.v. de Vrede van Utrecht.

We zijn nu van oorlogshelden, via drugskoeriers, duivengenetica en vredesduiven aangeland bij meer gewone duiven. Dat wil zeggen: duiven die het tot kunstwerken hebben geschopt. Erg kleurrijk volkje is het niet. Een soort grijze gemene deler, die wellicht geen exotica duldt?

Banksy drukte dat in 2014 zo uit:

De mens moet er aan te pas komen om duiven wat kleurrijker te maken. En dan nog. Door duiven van kleurrijke verf te voorzien wilden Julian Charriere en Julius von Bismarck bewerkstelligen dat het publiek de duif niet op de eerste plaats als overlastige schijtlijster zag, maar gewoon als dier. Hun ‘Some pigeons are more equal than others’ werd in 2012 in Kopenhagen en Venetië uitgevoerd.

De Venetiaanse duiven overlast? De 2000 duiven van Maurice Cattelan, in en rond de Padiglione Centrale van de Ventiaanse Biennale, kregen in 2011 als titel ‘Others’ mee. Het is een uitgebreidere remake van de 200 duiven die Cattelan in 1997 ‘Turisti’ noemde.

Maurice Cattelan – Others, 2011.

Duiven beschilderen is overigens bekend bij Spaanse en Pakistaanse duivenmelkers. In Spanje worden wedstrijden gehouden waarbij mannetjesduiven op jacht moeten naar een vrouwtjesduif. De duivenmelkers op hun scooters, brommertjes en fietsen er achter aan. Aan de kleuren kan de jury zien van welke duivenmelker de winnende macho is.

Tja, wie toch meent te veel last van duiven te hebben, die plukt ze gewoon kaal en maakt er dan dit van:

Kate MccGwire – Heave (Mixed media with pigeon feathers), 2008.

Maar liever zien we ze vliegen. Daar zijn ze voor bedoeld. Duke Riley liet 2000 van ledlampjes voorziene duiven los.

Duke Riley – Fly by Night, 2016.

Zo, en nu de mening over kunst vragen aan de duiven zelf. Volgens de Japanse onderzoeker Shigeru Watanabe zijn duiven, na ampele opleiding, in staat kunstwerken van kinderen te beoordelen en Picasso´s van Monets te onderscheiden. Dus mocht u een duif zien, vraag eens wat de vogel van Kunst op Zondag van vandaag vindt.