De uitspraak van de Nederlandse Hoge Raad in de klimaatzaak die Urgenda tegen de Nederlandse overheid had aangespannen leverde wereldwijd publiciteit op. Sinds 2015 loopt er een soortgelijke zaak in de VS. Een groep van 21 kinderen was van mening dat het beleid dat voormalig president Obama voerde om de nationale fossiele energiewinning te verhogen hun recht op een veilig klimaat op het spel zette. De kinderen klaagden de federale overheid aan.
Obama en President Trump hebben de afgelopen jaren hun best gedaan het niet tot een inhoudelijke behandeling van de zaak te laten komen. In een uitspraak van het Ninth Circuit Court of Appeals wordt de zaak door de rechters afgewezen.
De rechters waren het er alle drie over eens dat klimaatverandering een urgent, bedreigend probleem is, maar oordeelden dat de eisers, die tussen de 8 en 19 jaar oud waren toen de zaak werd aangespannen, geen grond voor de aanklacht hadden. Het zetten van klimaatdoelstellingen is volgens de rechters aan de wetgevende macht. In het vonnis stellen de rechters:
The panel reluctantly concluded that the plaintiffs’ case must be made to the political branches or to the electorate at large.
Tegenslag voor klimaatactivisten
De uitspraak betekent een tegenslag voor klimaatactivisten. De uitspraak was niet unaniem. In het meerderheidsoordeel geeft rechter Andrew Hurwitz toe dat de klimaatrisico’s groeien en dat jongeren de ergste gevolgen ondervinden van stijgende gemiddelde temperaturen, zoals teeds destructievere overstromingen en branden:
In the mid-1960s, a popular song warned that we were ‘on the eve of destruction,’” he wrote. “The plaintiffs in this case have presented compelling evidence that climate change has brought that eve nearer.
Ook geven de rechters aan dat de jongeren overtuigend hebben aangetoond dat de federale overheid niet enkel gefaald had bij het terugdringen van de CO2 emissies, maar ook actief de ontwikkeling van fossiele brandstoffen had bevorderd.
Een van de drie rechters, Josephine Staton, is het niet eens met het meerderheidsoordeel en stelt in haar minderheidsstandpunt:
It is as if an asteroid were barreling toward Earth and the government decided to shut down our only defenses. Seeking to quash this suit, the government bluntly insists that it has the absolute and unreviewable power to destroy the Nation.
De advocaten van de jongeren geven ook aan dat de zaak voor niet is afgedaan met deze uitspraak. In een verklaring stellen ze:
The Court recognized that climate change is exponentially increasing and that the federal government has long known that its actions substantially contribute to the climate crisis. Yet two of the judges on the Panel refused to set the standard for redressing the constitutional violation, to protect our Nation’s children.
Daarnaast lopen er inmiddels diverse soortgelijke zaken in verschillende staten. Ook rechtenstudenten beginnen zich met de zaak te bemoeien. Recent is een groep studenten begonnen met druk uitoefenen op advocatenkantoren die fossiele energiebedrijven vertegenwoordigen in klimaatzaken. Ze roepen de advocatenkantoren op om zich terug te trekken en mede-studenten om niet voor de betreffende advocatenkantoren te gaan werken. Daarmee volgen ze de strategie van Australische ingenieurs.
Klimaatzaak openbaar aanklager New York – ExxonMobil
Een andere tegenslag voor klimaatactivisten is dat de openbaar aanklager van New York haar zaak over misleiding en fraude tegen Exxon verloor. De openbaar aanklager van New York was van mening dat Exxon beleggers had misleid over de effecten van klimaatverandering op de waarde van het bedrijf en haar bedrijfsactiviteiten. De rechter ging hier in december niet in mee. De openbaar aanklager van New York heeft inmiddels laten weten niet tegen de uitspraak in beroep te gaan.
Klimaatzaken
Met het winnen van bovenstaande zaken zijn de zorgen van de fossiele industrie over klimaatzaken niet weg. Verschillende staten en steden werken nog steeds aan rechtszaken tegen de olie-, gas- en kolenindustrie. Uit Amerikaanse wob-verzoeken komen daarbij inmiddels ook e-mails boven tafel die vragen oproepen over de rol van het Ministerie van Justitie. De mails suggereren dat er afstemming heeft plaatsgevonden tussen de olie- en gasindustrie en het ministerie van Justitie over de inbreng van de federale overheid in de rechtszaken van verschillende staten tegen de olie- en gasindustrie. Soortgelijke contacten zijn er niet geweest met de staten die de rechtszaken hebben aangespannen.
Tegelijkertijd laten de rechterlijke uitspraken in de VS zien dat het ook na de uitspraak van de Nederlandse Hoge Raad in de klimaatzaak afwachten is hoe rechters in andere landen in soortgelijke zaken zullen vonnissen.