Ondanks een algemene verrechtsing van het politieke klimaat zitten (groen)linkse partijen in verschillende Europese landen in de regering. De Groenen regeren mee in Zweden, Finland, Ierland, Oostenrijk en België. In de Duitse deelstaat Baden-Württemberg zijn de Groenen onlangs opnieuw de grootste partij geworden met premier Wilfried Kretschmann. Denemarken heeft een sociaaldemocratische minderheidsregering onder leiding van premier Mette Frederiksen (foto) die gesteund wordt door andere linkse partijen.
In De Helling, het tijdschrift van het wetenschappelijk bureau van Groenlinks, laten Simon Otjes en Noortje Thijsen zien hoe de zusterpartijen elders in Europa er in geslaagd zijn om met name op de thema’s klimaat en milieu veel voor elkaar te boksen aan de onderhandelingstafel. Opvallend is dat het voor deze resultaten niet uitmaakt of Groenen met conservatieven of centrumlinkse partijen onderhandelden. Maar er is wel een trend zichtbaar die te denken geeft. Tegenover alle groene, linkse en progressieve winstpunten van de Europese Groenen staat dezelfde pijn. Alle slikken op het thema asiel en migratie een bittere pil. Zelfs in onderhandeling met de linkse partijen konden de Groenen een strenger migratiebeleid niet voorkomen: de Zweedse en Finse sociaaldemocraten zijn op dit dossier aanzienlijk conservatiever dan de PvdA. Otjes en Thijssen komen daarbij met een belangrijke waarschuwing: ‘Een van de grootste valkuilen waar verschillende Europese Groenen zijn ingetrapt, is dat in de onderhandelingen over het klimaatbeleid de focus teveel kwam te liggen op de klimaatdoelen.’ Dus: tegenover concrete maatregelen op het gebied van migratie en asiel, die links liever niet had gewild, staan vooralsnog slechts mooie beloftes voor de aanpak van de klimaatverandering. In de overzichten per land die De Helling toevoegt aan de analyse is af te lezen welke onderhandelingsresultaten de Groenen als junior-coalitiepartner met regeringsdeelname hebben behaald. Zo wisten de Zweedse Groenen in ruil voor de handhaving van een streng immigratiebeleid een belastingverschuiving te bereiken die arbeid goedkoper maakt en vervuiling duurder. In ruil voor een verbod op hoofddoekjes voor kinderen tot 14 jaar wisten de Oostenrijkse Groenen een superministerie voor Milieu,Klimaat & Energie in de wacht te slepen.
Gematigd groen
Tien jaar geleden wisten de Duitse Groenen met Wilfried Kretschmann in de deelstaat Baden-Württemberg een geweldige winst te boeken op de flow van de anti-kernenergiebeweging na de ramp in Fukushima. Kretschmann werd de eerste groene deelstaatpremier in een kabinet met de sociaaldemocraten. Hij wist zijn succes vijf jaar later vast te houden, regeerde de afgelopen jaren met de christendemocraten en won vorige week zondag voor de derde keer op rij. Met een nog groter aantal stemmen, 32,6%. De CDU leed een historisch verlies na onthullingen over landelijke parlementariërs die verwikkeld waren in een mondkapjesschandaal.
Kretschmann wist zich in zijn deelstaat te handhaven met een gematigd beleid dat niet bij alle partijgenoten in de smaak valt. De auto-industrie is in de deelstaat Baden-Württemberg een belangrijke werkgever en Kretschmann’s critici verwijten hem dat hij veel te veel meegaat met de industrie die achterblijft bij de broodnodige innovatie en de transitie van fossiele brandstoffen naar elektrisch rijden. Daniel Wagner, een van de kandidaten van de nieuwe, alternatieve Klimaliste zegt in een interview met de NRC: „Kretschmann heeft zich naar het midden gevoegd. Daarom wordt hij ook gekozen. Maar de Groenen hebben het gewoon niet begrepen: dit zijn de laatste vijf jaar waarin we nog iets kunnen doen. Nu kunnen we de anderhalve graad nog halen.” De Klimaliste is er met dat standpunt niet in geslaagd een zetel in het parlement te behalen.
Naast kritiek van de ecologen heeft Kretschmann ook zijn asielbeleid tegenover partijgenoten moeten verdedigen. Zoals in 2014 de aanwijzing van de landen van het voormalige Joegoslavië als ‘veilige landen’. Twee jaar geleden stemden de Groenen in de Bondsdag tegen een aanscherping van het asielbeleid door de CDU/SPD-regering. In de deelstaten Baden-Württenberg en Hessen waar de Groenen meeregeren stemden zij in met de nieuwe regels. De verbeteringen wegen zwaarder dan de verslechteringen, zo was de pragmatische verklaring.
Alles voor de integratie
Het migratie- en asielbeleid van de Deense sociaaldemocraten is niet zozeer ingegeven door pragmatische overwegingen alswel door de vaste overtuiging dat alleen integratie van de nieuwkomers een oplossing kan bieden voor oplopende spanningen. Bij haar aantreden, nu bijna twee jaar geleden, zei premier Mette Frederiksen dat ze twee doelen heeft: de Deense verzorgingsstaat behouden én de immigranten helpen bij de integratie. Tegenover de critici verdedigde zij zich: “Als je niet wilt dat je land een fundamentele verandering ondergaat, ben je nog geen slecht mens. En andere mensen willen helpen om hun leven te verbeteren, betekent niet dat je naïef bent. De overgrote meerderheid van ons wil beide doen – we willen meer mensen helpen en we willen voor ons land zorgen.”
De nadruk in het beleid op integratie resulteerde onlangs in een wet die regelt dat in bepaalde woonwijken grenzen worden gesteld aan het aantal inwoners met ‘niet-westerse’ achtergrond. Daarmee zou het bestaan van ‘parallelle samenlevingen’ binnen deze wijken worden voorkomen. Het is in zekere zin een voortzetting van het beleid van de vorige conservatief-liberale regering, maar er is ook binnen links veel steun voor. De koppeling tussen een economisch links verhaal en een streng immigratiebeleid spreekt veel Deense kiezers aan, niet in de laatste plaats de traditionele achterban van de sociaaldemocratische partij die hier anders dan in veel andere landen nog steeds groot en machtig is.
Mensenrechtenactivisten bestrijden de wet vanwege de discriminatie tussen westerse en niet-westerse bewoners van de betrokken wijken. Het voormalige parlementslid Ozlem Cekic die Koerdische roots heeft meent dat het onderscheid niet uit te leggen is aan kinderen met een niet-westerse achtergrond die volledig Deens zijn. ‘Hoe kun je verwachten dat ze loyaal zijn aan het land dat ze niet accepteert zoals ze zijn?’ vraagt ze.
Reacties (18)
Deze uitruil is in Nederland ook mogelijk voor PvdA en GL. Veel kiezers zijn immers links-conservatief, meer dan dat er links-progressief zijn.
Deze internationale voorbeelden geven aan dat het ook mogelijk is voor linkse partijen om niet marginaal te zijn.
Nee dank u, links heeft al enorm veel uitgeruild, en kijk eens waar we nu staan.
In Nederland vindt de uitruil zoals linkse partijen die in het buitenland hebben gedaan niet plaats. Groen Links heeft deze bij de vorige formatie nog expliciet geweigerd.
Jos heeft het in feite over twee verschillende uitruilen.
1. Sociaal-democraten die zich oprecht bekeren tot kritische migratiestandpunten en daardoor duidelijk in het links-conservatieve kwadrant terecht komen, zoals in Denemarken. Samsom leek deze draai wel te willen maken bij de PvdA. De SP wil dit ook wel, maar dit leidt tot een interne strijd.
2. Groenen die in onderhandelingen vooruitgang op het klimaat inruilen voor concessies op het migratiedossier. Zoals gezegd heeft GL dit niet aangedurfd.
Daarmee zal een linkse partij ongetwijfeld stemmen verliezen aan de flanken, maar de potentiele winst in het midden (en daarmee de mogelijkheid om het beleid te sturen) zijn veel groter. Jouw stem is toch al verloren voor links, dat ene Bij1 zeteltje wat potentieel te winnen valt is niet zo relevant.
Er is wel een beweging die volgens mij geen punt zou hebben met dat uitruilen van klimaat tegen migratie: Vrij Links. Ik zie alleen nog maar weinig aanwijzingen dat die club veel steun heeft vanuit de achterban van linkse partijen. Ik vraag me dan ook af waar jij de zekerheid vandaan haalt dat daarmee electoraal succes te halen is.
Ik denk dat heel veel kiezers, inclusief ikzelf, flinke bedenkingen hebben bij zo’n uitruil. Concessies op korte termijn uitruilen tegen beloftes op lange termijn brengt namelijk het risico met zich mee dat je met lege handen achterblijft. Omdat een volgend kabinent die beloftes net zo makkelijk weer terug kan draaien.
De huidige koers heeft ook niet zo veel steun van de achterbannen van linkse partijen, die wordt immers elke verkiezing kleiner. Op een gegeven moment kom je dan op een punt dat je huidige achterban verliezen de minste van je zorgen is.
Goed voorbeeld is de FVD. Die is meer dan de helft van de kiezers bij de vorige 2e kamerverkiezingen verloren, maar alleen al Van Haga wint een veelvoud daarvan terug.
En zekerheden zijn er natuurlijk niet. Het stuk van Jos laat in elk geval zien dat het voor links in elk geval mogelijk is om met een andere aanpak wel relevant te worden in de politiek. Of jij dat persoonlijk ziet zitten is een andere vraag. Ik zal in elk geval niet snel stemmen op een links-conservatieve partij in de sfeer van de SP. Punten op migratiegebied opgeven om veel invloed uit te kunnen oefenen op het klimaatdossier zou wat mij betreft bespreekbaar zijn. Ik ben op zich wel bereid concessies te doen aan mijn standpunten in ruil voor invloed.
Ik wees je op Vrij Links, dat volgens mij behoorlijk in de buurt komt van wat jij voorstelt. En mijn indruk is dat die club niet bijster veel steun weet te vinden aan de linkerkant.
Misschien lukt het links om op korte termijn wat successen te scoren door weer eens wat ideologische veren af te schudden. Maar de ervaring leert dat het op langere termijn minder werkt. Daar zit wat mij betreft het enorme risico. Al helemaal als er concessies voor de korte termijn worden gedaan in ruil voor toezeggingen op de lange termijn.
En wat het krijgen van invloed betreft: je hoeft daar niet per se concessies voor te doen. Dat bewijst extreemrechts al twintig jaar. Dat heeft behoorlijk wat invloed, mede door hun compromisloosheid. Ik zeg niet dat linkse partijen dat na moeten doen, maar doorschieten naar het andere uiterste werkt ook niet. Want daarmee maak je jezelf ongeloofwaardig.
Vrij Links is niet een politieke partij, dus hoeveel steun deze ideeën onder linkse kiezers hebben kunnen we niet vaststellen. Ik zie geen reden om te denken dat linkse kiezers hier bovenmatig tegen zijn.
Aangezien ze zich richten op intern links debat is het logisch dat ze veel weerwerk krijgen uit links-activistische kringen, die worden immers vaak aangesproken. Maar laat je niet verleiden om hier conclusies uit te trekken over steun in de bredere bevolking.
Hoe links weer politiek relevant kan worden is geen simpele vraag. We kunnen in ieder geval vaststellen dat de huidige strategieën van linkse partijen resulteert in een clustering van veel kleine partijen in ongeveer hetzelfde politieke gebied. Enerzijds is de inhoudelijke overlap groot, anderzijds worden de verschillen heel belangrijk gemaakt door het linkse kader (politici, opiniemakers, activisten, lobbygroepen). Wat denk ik niet werkt is hopen dat een nieuwe partij met echt pure linkse politiek (standpunten naar eigen voorkeur in te vullen) wél ineens veel stemmen gaat halen.
Waar zit dan wel ruimte?
Enerzijds door ideologisch echt te diversifiëren, en dat betekent dat een of meer linkse partijen echt het links-conservatieve kwadrant opzoeken waardoor de verschillen tussen de partijen groter worden en een groter deel van het electoraat interesse heeft voor linkse partijen.
Andere mogelijkheid is consolidatie, waarbij partijen gaan fuseren/verregaand samenwerken op wat ze bind en op die manier een machtsfactor worden omdat ze in elk geval de links-progressieve kiezers verbinden. Koppel daar echt goede lijsttrekker aan, en dan ziet de verkiezingsuitslag er ineens heel anders uit.
Een voorwaarde is wel dat we proberen te voorkomen dat links heel specifiek gedefinieerd wordt, waardoor een grote groep met net niet helemaal de juiste ideeën buitengesloten wordt.
(Over extreem-rechts: hun invloed komt niet vanwege hun gebrek aan compromisbereidheid, daardoor staan ze juist aan de zijlijn en krijgen ze niets voor elkaar, maar doordat er veel steun is voor hun ideeën onder de bevolking. Ik ben blij dat we geen pragmatische rechts-extremistische partijen hebben, want die kan zomaar de grootste worden in Nederland en de premier leveren. Als Baudet maar een beetje strategisch inzicht had en beter in staat tot samenwerken, had hij het met Forum kunnen worden).
Op zich is ruilen niet verkeerd. Maar niet voor vage beloftes.
En ik denk dat linkse partijen, als ze ruilen, niet opeens enthousiast beweren mogen dat ze een resultaat hebben waar elke Nederlander wat aan heeft, maar gewoon erkennen dat sommige maatregelen slecht zijn, maar links te weinig zetels heeft.
Of de methode van Bolkestein (VVD): hij bleef in het parlement klagen over de regering van zijn eigen partij (VVD).
Links-conservatief? Volgens mij is geen enkele partij links-conservatief.
Op welke partij zou een links-conservatieve burger stemmen?
Die discussie over links conservatief als grootste ruimte bij het electoraat is al een paar keer ook op sargasso KEIHARD ondersteund door data voorbij gekomen. Maar het wil er schijnbaar niet in.
Wacht maar tot je een discussie krijgt over basis inkomen en wie er voor in aanmerking komt.
Of wie er altijd boodschappen doen met de auto.
Of wie er veel vlees eten.
Kiezen is schijnbaar moeilijk.
Dat is precies het grote electorale gat in Nederland, zo’n partij is er inderdaad niet. Terwijl het de grootste groep kiezers betreft! Dichtst in de buurt zitten de PVV, die economisch qua retoriek slim naar links opschuift, en de SP, die wat conservatiever is dan de andere linkse partijen.
Op Sargasso kan het lijken dat dit logisch is, want op Sargasso ontbreken links-conservatieve stemmen vrijwel volledig. Links-progressief is dominant, en af en toe is er een rechts-conservatief tegengeluid te horen. Maar in de samenleving is dat een heel ander verhaal.
Sorry oorlogsvluchteling, je moet nog een paar jaar verkommeren op een Grieks eiland, want we willen windmolens. Zoiets?
Ja, ik geloof het wel. Praktisch is dat eigenlijk al lang niet meer mogelijk in Nederland, omdat rechts, ook het zogenaamd gematigde, beschaafde en midden-rechts, op dit thema (om overwegend electorale redenen vermoed ik) al zo extreem naar rechts is opgeschoven dat zelfs 500 kinderen uit de hel van Moria halen, wat afgesproken was, te veel moeite is. Ondanks dat de baby’s daar door de ratten worden aangevreten. Wat moet je in godsnaam dan nog wegruilen voor je windmolen, als het nóg strenger moet?
dat is idd waar het op neer komt
Als ik het goed begrijp is een “links-conservatieve” partij voor racisten zonder hypotheekrente-aftrek.
Volgens mij bestaat zo’n partij niet doordat:
– racisten vooral letten op wat een partij roept, en niet wat hij doet
en
– politici die vluchtelingen willen laten verrekken, ook niets voor arme Nederlanders doen willen.
Het gaat hier om ruim 1/3 van het electoraat. Allemaal racisten zeg je? Met die insteek vind ik het niet gek dat steeds minder mensen op links stemmen.
Ruim 2/3e van het electoraat zit niet op nog meer inwoners te wachten en wil een strenger immigratiebeleid. De Deense PvdA is omhoog geknald sinds ze de draai hebben gemaakt. Electoraal is de ruimte er ongetwijfeld ook in Nederland.
In Duitsland met de realo’s en de fundi’s binnen de Grüne. Hebben ze nu een schrijver dichter als 1 vd 2 voorzitters, die het islamitisch extremisme aan de kaak stelde.
https://www.handelsblatt.com/politik/deutschland/kampf-gegen-extremismus-gruene-fordern-abschiebungen-und-mehr-personal-gegen-islamistische-gefaehrder/26600758.html