Uit de oude doos maar nog steeds relevant, gezien de opkomst en blijvende aantrekkingskracht van populistische, xenofobe of zelfs ronduit fascistische partijen in de Oekraïne, Griekenland, Frankrijk, Groot-Britannië en Nederland.
De Sloveense filosoof, psychoanalyticus en communist Slavoj Žižek geeft zijn analyse van de Europabrede populariteit van radicaal en extreemrechtse partijen.
1. Dit soort partijen zijn niet enkel goed vertegenwoordigd in landen waar we dit zouden verwachten zoals Servië, Bulgarije etc, maar ook in landen die tolerantie en bescherming van minderheden altijd hoog in het vaandel hadden staan, zoals Nederland en Noorwegen.
2. Het zorgwekkende is dat dingen die je tien of vijftien jaar geleden absoluut niet kon zeggen zonder een paria te worden, inmiddels gemeengoed zijn. “Ware democratische tolerantie behelst ook dat je bepaalde dingen gewoon niet kunt zeggen.”
3. Radicaal rechts zet aldus de agenda, en bepaalt wat salonfähig wordt. Dat werkt in twee stappen: centrumpartijen (links en rechts) distantiëren zich weliswaar van radicaal rechts, maar voegen er dan aan toe: “Maar dat soort radicale partijen verwoorden wel de reële zorgen van de mensen.” Dus om verdere maatschappelijke onrust (of zelfs rellen) te voorkomen, moeten we daar gehoor aan geven.
4. Binding van allen aan de wet alleen is niet toereikend. We hebben inderdaad een Leitkultur nodig, van gedeelde waarden, maar dan niet een nationaal (chauvinistisch) gedefinieerde Leitkultur.
5. Anti-immigratie sentimenten in de politiek gaan hand in hand met het opgeven van een eigen visie op de economie en sociale gerechtigheid door Linkse politieke bewegingen. Links vertegenwoordigt de onderklasse niet meer. En populistisch en nationalistisch rechts vult het vacuüm op. Links-liberalen moeten dus maar niet te neerbuigend doen.
6. Oude politieke tegenstelling tussen Links en Rechts, tussen socialisten en liberalen is verdwenen. Alle mainstream partijen zijn nu pro-kapitalistisch en de enige serieuze oppositie is radicaal, xenofoob rechts. Dat is namelijk de enige stem van het protest die door de bevolking als authentiek ervaren wordt.
7. Radicalere Linkse bewegingen zijn dus broodnodig uit democratisch oogpunt. Walter Benjamin schreef: “Achter elk fascisme steekt een mislukte revolutie.”
8. Kansas, nu een broeikas van christelijk-republikeins fundamentalisme was twintig jaar geleden nog de voedingsbodem voor linkse massale protestbewegingen.
9. Zowel linkse als radicaal-rechtse protestbewegingen bedienen zich van dezelfde thema’s en motieven: ‘wij, de kleine gewone mensen, worden uitgebuit door de hoge heren en de boven-ons-gestelden.’ Rechts heeft het grassrootsprotest geusurpeerd. Omdat links het heeft laten liggen.
10. Dit hangt samen met het verdwijnen van ‘het publieke gebruik van de rede’ (Kant). Hetgeen valt de illustreren aan de toenemende betrekking van subsidiegelden voor universitair wetenschappelijk onderzoek door het bedrijfsleven ipv aan de overheid. Daarmee worden wetenschappers ‘deskundigen’ die oplossingen kunnen bedenken voor problemen die door de machthebbers worden gedefinieerd, ipv dat ze zelf een kritische analyse maken van wat de problemen eigenlijk behelzen.
11. Kritiek op kapitalisme beperkt zich nu tot kritiek op dit bedrijf of dat bedrijf. Op Monsanto en de manier waarop ze boeren afhankelijk maken van hun graan; op hoe BP omging met het olielek; op Coolcat dat een convenant over arbeidsomstandigheden in Bangladesj niet ondertekent. Wat het echter zou moeten doen is onder de loep nemen waarom het wereldwijde kapitalistische systeem maakt dat bedrijven zich zo gedragen.
12. We naderen een eindpunt in onze beschaving. De dingen kunnen niet zo door blijven gaan. Wie dat denkt is echt een utopist. Maar moraliseren over vegetarisme en afvalscheiding (dingetje zus en dingetje zo) schiet ook te kort
Reacties (46)
Toepasselijke allegorie much?
Hebben we deze genocidale gek en zelfverklaard stalinist ook weer, dat dit soort types nog steeds aanzien genieten onder links is tekenend.
En dan anderen de maat nemen vanwege een gebrek aan tolerantie. Zucht. En wie bepaalt wat je wel of niet mag zeggen? Kunnen we de grens niet gewoon leggen bij de oproep tot illegaal handelen?
De vrijheid van meningsuiting is er juist om impopulaire meningen te beschermen.
Extreem rechts heeft het voordeel ten opzichte van extreem links dat ze een duidelijke en zichtbare vijand hebben die ze alles in de schoenen kunnen schuiven; de buitenlander. Verder is het veel dezelfde pot nat met vijanddenken en complottheorieën, je bent met ons of je bent tegen ons. Niet mijn wereld.
http://rationalwiki.org/wiki/Horseshoe_theory
Links moet gewoon weer terug naar zijn sociale roots en tegenwicht bieden aan het neo-liberalisme. Iedereen heeft recht op een fatsoenlijk bestaan en een mens is meer dan een arbeider of een bankrekening.
Het probleem is het politieke systeem en deze zal anders moeten. De regering zal een onafhankelijk uitvoerend orgaan moeten worden zonder regeerakkoord waarbij het beleid wordt bepaald door een meerderheid in de kamer en alle partijen zich vast houden aan hun politieke agenda zonder achterkamertjes en compromissen; een meerderheid is meerderheid. Dan weet de burger weer waar die op stemt.
Ik geloof dat door de automatisering het kapitalisme zijn einde nadert. Als de arbeider straks niet meer nodig is zal er toch een ander systeem moeten komen. Kapitalisme werkt binnen een democratisch systeem alleen als er net genoeg mensen aan de goede kant van de lijn staan.
Communisme en kapitalisme hebben wat mij betreft beiden gefaald.
@3 – Zizek geeft het voorbeeld van antisemitische uitlatingen. Als je die publiekelijk doet, wordt je met pek en veren de stad uitgedragen.
En dat is ook een goede zaak, want het isoleert de samenleving van haatpropaganda jegens minderheden, in dit geval: jegens Joden.
Punt is: je kunt tegenwoordig over allerlei andere etnische en culturele minderheden zo’n beetje roepen wat je wilt, zonder dat je een paria wordt. Marokkanen, moslims, Antillianen, Polen, Roemenen… almost anything goes. En het gaat veel verder dan dat men ‘problemen benoemt’: een xenofoob als Wilders benoemt dergelijke groepen allang als ‘het probleem’ waar Nederland mee te kampen heeft.
Haatpropaganda jegens minderheden tiert welig. Ook in Nederland. En repressieve wetsvoorstellen volgen.
@5
Ik ben het toch wel met @3 eens in de zin dat het nogal een zwaktebod is om je te richten op wat de ander niet mag zeggen. Kom met een tegengeluid. Benoem de echte vijand.
Als ik bijvoorbeeld de PVV fascistisch noem is dat dan ook niet om ze “weg te zetten”. Nee, ik erken ze juist. Ik ben het alleen niet met ze eens.
Punt 6 en 7 zijn essentieel wat dat betreft.
@4 Niet dat iemand de horseshoe theorie nog serieus neemt:
http://en.wikipedia.org/wiki/Horseshoe_theory#Criticism
Behalve pro-Israël hasbaristen om zo legitieme kritiek af te doen als antisemitisme:
http://en.wikipedia.org/wiki/Horseshoe_theory#Modern_uses
Nee, niet omdat links het heeft laten liggen. Rechts heeft het in de schoot geworpen gekregen van de gevestigde partijen, met name de christelijke en rechtse partijen. Zij zijn erg snel akkoord gegaan met het alles moet gezegd kunnen worden’, en hebben zonder blikken of blozen in allerlei landen extreem rechts in de regeringen opgenomen, of regeringen geconstrueerd met gedoogsteun van extreem rechts. Met extreem links wordt niet eens onderhandeld. Extreem rechts wordt door diezelfde partijen, en ondanks alle waarschuwingen, zonder al te veel nadenken direct geaccepteerd.
@8
Nogmaals: alles moet ook gezegd kunnen worden. Je hoeft alleen niet alles wat er gezegd wordt serieus te nemen. Jullie gaan verdomme mee in het frame van rechts als de verdedigers van de vrijheid van meningsuiting en links als de vijand daarvan.
Punt 5 is in de roos. Arbeiders die tot de burgerlijke klasse worden verheven, zullen burgerlijke idealen gaan koesteren (als ze dat niet al stiekem deden) en de overgebleven arbeiders zien hun werk wegvloeien naar Oost-Europa, China en de automatisering. En omdat zowel links als rechts geobsedeerd zijn door arbeidsethos en geen twijfels hebben over de massaproductie die onze planeet tot een vuilnisbelt maakt, worden ze aan hun lot overgelaten. Blijft over: irrationele woede.
@5
Zizek is zelf een haatzaaier eerste klas, hij komt er openlijk voor uit dat hij een revolutie wil waarin iedereen die hij niet moet voor een vuurpeloton komt.
Intrinsiek anti-democratische marxistische uitlatingen vallen daar om een of andere reden niet onder. Maar goed, sympathie voor genocide, dat zijn we van links wel gewend.
Thalmann, waar heb je je naam ook alweer vandaan? Dat was vooreerst een bejubeling van de Duitse communist Thalmann zijn dood door de nazi’s. Smerige hypocriet.
Moeilijk he inhoudelijk reageren, haahaha, alleen maar je eigen haat tegen alles wat links is etaleren.
@9: Rechts is helemaal niet de verdediger van de vrijheid van meningsuiting. Rechts wil alleen maar vrijheid van meningsuiting voor hun eigen mening. Tegengestelde meningen willen ze het liefst verbieden.
Maar daar ging mijn reactie in het geheel niet over. Mijn reactie beschreef slechts waarom extreem rechts veel proteststemmen trekt, die we eerder bij links zouden verwachten, gezien hun sociaal economische positie. Die zitten daar, omdat ons christelijke ‘centrum’ en de andere rechtse partijen extreem rechts meer invloed geven dan extreem links, en meer rekening houden met extreem rechts dan met extreem links.
@8: Van rechtse en christelijke partijen kun je dat ook nog wel verwachten, maar het kantelpunt was toen ook de sociaaldemocratische partijen gingen meehuilen met de wolven in het bos. Het zijn ‘linkse’partijen als de PvdA die zich moeten afvragen hoe ze het zover hebben kunnen laten komen. De Leitkultur wordt in Nederland gedefinieerd door de PVVD, en ‘links’ heeft zich daaraan onderworpen.
@7: Hasbaristen? Dus het is weer allemaal één groot Joods complot? Goh wat een verrassing, wie hadden daar nog meer last van?
@15 Blijkbaar weet jij – of wil je het niet weten – het verschil tussen joden en de staat Israël.
p.s.: Pas maar op met je extreem-linkse liedjes. Straks gaat iemand je uitmaken voor nazi met verwijzing naar de horseshoe theorie..
@13
Dit is de fout die marxisten keer op keer herhalen, de veronderstelling dat arbeiders per definitie marxist zijn. Als ze dat niet zijn dan is er sprake van vals bewustzijn. Oftewel, de theorie is nooit verkeerd, de mensen snappen het gewoon niet.
@17 Je praat peop. Marxisten gaan er niet vanuit dat arbeiders per definitie Marxisten zijn.
Vergeet alle politieke stromingen, er komt er maar 1: het nieuwe (neo-)colonialisme (zie in de wiki), een heel simpele; baas boven baas, onderdrukt de andere, wat schuift het. Steeds weer een nieuwe Lodewijk de 14e. “Unsere Ehre heisst Träue”, corruptie, steekpenningen, vriendjespolitiek, goed betaalde PR, achterdocht, lik naar boven en trap naar onderen. Indoctrinatie.
@18
Dat doen ze wel, heeft iets te maken met historisch materialisme en dialectisch materialisme, wat communisme onvermijdelijk maakt. Dit bleek helemaal niet zo te zijn, de voorspelde revolutie bleef uit en tot op de dag van vandaag wringen communisten zichzelf in bochten om daar een verklaring voor te vinden binnen het marxisme.
Vandaag de dag lijken de marxisten het eindelijk opgegeven te hebben, ze maken zich drukker om transgenders die de vrouwen WC niet in mogen dan om het proletariaat waarvan zijn productie wordt gestolen.
@20 Wat kan jij een oeverloos hoeveelheid peop praten. Heb je daar een brevet voor?
@16: Crass is (sociaal-)anarchisme en die staan net zo ver af van neo-liberalisme als communisme. Een heel ander politiek spectrum dan waar de horseshoe theorie het over heeft. There is No Authority But Yourself.
http://www.youtube.com/watch?v=1Rm-Fu8rBms
@22 Ach, dus anarchisme valt dan weer nirt onder extreem-links als het jou gerieft.. Bloody hypocrite like wot dial house became.
@23 – Tja, men zou ook libertarische Ayn Randianen of de Tea Party erbij kunnen betrekken, en die kunnen betitelen als extreem-rechts. Of dat verhelderend werkt is maar de vraag.
Maar zowel de communisten als de fascisten hadden knokploegen, bedienden zich van dezelfde propagandamethoden, hielden van een vergelijkbaar heroïsch-realistische stijl, predikten gewelddadige revolutie, de noodzaak van permanent geweld, uitroeïing van rassen- en klassenvijanden, en zetten een totalitaire dictatuur op met een onfeilbare leider aan het hoofd.
Zo bezien lijkt leninistisch links (Stalinisme, Maoïsme, Castroïsme, etc.) behoorlijk op fascistisch rechts (Mussolini’s Italië, nazi-Duitsland, Francoïstisch Spanje, de Estado Novo in Portugal, het kolonelsregime in Griekenland, Chili onder Pinochet, Argentinië onder Videla, Indonesië onder Soekarno en Soeharto).
@24 Zo bezien lijkt leninistisch links (Stalinisme, Maoïsme, Castroïsme, etc.) behoorlijk op fascistisch rechts
Eens, maar wat is je punt? Extreem-links is in Nederland en het westen een verzamelnaam voor alle radicale stromingen. Van Trotskisten tot anarchisten tot stalinisten. Maar terwijl de Marxistische-Leninistische stroming opschoof naar totalitarisme was de rest juist diametraal de andere kant aan het opgroeien naar anti-militairistisch, zelfs pacifistisch. Vandaar dat ik wel aandurf om te stellen dat de horseshoe bulshit is die wat graag ter hand wordt genomen om revolutionaire gedachtengoed zwart te maken.
There is No Authority But Yourself.
Where are we? Crass.
Some of the band have settled down to using a series of ‘Crass’ projects as their private source of income. The same with various Crass franchises – t-shirts to ersatz Crass gigs. Necessity breeds a sense of entitlement.
Southern Studios will use the company’s capital to crush any attempt by other band members to challenge the annexation of Crass, of our catalogue and the uses to which it is put: ‘there is no authority but yourself’ – the bullies’ charter and capitalism at work.
But this muddies the water. Nearly thirty years to unpick the rhetoric and understand the damage that Crass did in the radical movement, the dysfunction of the band. This is outlined in the letter written to the author of one of the early Crass books, included here. The abuse that some band members suffered at the hands of the ‘Crass legacy team’ seemed worthy of note and was posted on this site, but the dysfunction turned out to be unexceptional, power at work, a twig in a global forest.
There is co-operation, and there is power.
I think what follows is the key I have been seeking. Good luck.
Pete Wright August 2013
http://www.crassunofficial.com
@25: Het politieke spectrum is niet alleen links versus rechts maar ook conservatief versus progressief. Conservatief extreem rechts en conservatief extreem links zijn de uiteinden van de horseshoe.
@27 Fijn dat je wereldbeeld in een model past. Ik zou er zuinig op zijn.
Aha, ik snap nu je motivatie wat beter. Je wilt anarchistisch en trotskyistisch links vrijwaren van associatie met extreem-, dwz neonazistisch en (crypto)fascistisch rechts.
Toch zul je moeilijk kunnen ontkennen dat allerlei extreemlinkse groeperingen als de RAF, RARA, krakers, antifascistische aktie, radicale milieu- en dierenactivisten nagenoeg het linkse spiegelbeeld zijn van neonazistische terreurgroepen en knokploegjes.
En waarin verschilt bijvoorbeeld een Volkert van de Graaf van een Josef Bachmann (afgezien van de specifieke invulling van hun ideeën)?
@29: Dat klopt en er zijn zeker overeenkomsten maar ook grote verschillen. Volgens de horseshoe theorie de lijken autoritaire totalitaire extreme uitersten het meeste op elkaar en zijn deze vrijwel hetzelfde.
@29 Ik zou hypocriet zijn als ik groepen als de AFA en krakers zou afwijzen, en dat doe ik zeker niet. Toch zie ik een groot verschil tussen hen en ideologische fascisten die geweldsverheerlijking als kernwaarde zien. Ik geef je te doen om een pacifistische rechts-extremist te vinden.
Bachman is zeker een interessante zaak in verband met v.d. Graaf. Wellicht temeer omdat de politieke ideologie van beide individuen onduidelijk is. Tenminste, wat ik over de zaak kan googlen geeft voor Bachman geen duidelijke (neo)nazi sympathieën.
@31: zowel AFA als andere fascistische organisaties vandaag de dag gebruiken anders veel geweld om hun idealen kracht bij te zetten. Zelden is er echter een verheerlijking van geweld, maar wordt het als een legitiem middel ervaren.
Linkse pacifistische extremisten zijn net net zo zeldzaam als extreem rechtsen. Sterker nog, pacifisten zijn sowieso extreem zeldzaam. Ik ben niet extreem links of rechts, maar zeker geen pacifist.
@32.
‘zowel AFA als andere fascistische organisaties’
Geweld is fout, maar moedwillig leugens verkopen is goed
@33:
When I hear the drumming of hooves i think horses not unicorns.
@34.
Stoer hoor mister Pis, heb je inhoudelijks nog wat te melden. Nee, oke, rot dan maar op, ambtenaartje.
@17: ik heb het niet over arbeiders gehad. En ook voor de rest is de mening, die je aan mij toe schrijft, niet mijn mening. ik snap wel, dat je graag tegen de door jou zelf opgeschreven jaren dertig mening in gaat, met argumenten uit de jaren dertig, maar ik heb daar niks mee.
@33: geweld is altijd extreem. En niet alleen fysiek geweld.
En btw: Mr P heeft hier weer geen enkele moeite om de AFA fascistisch te noemen. Dat mag van mij hoor, maar erg consequent is hij niet, want tegen vergelijkingen van extreem rechts met fascisten verzet hij zich hevig.
…
@31 – Het vreemde is echter dat je met ‘hen’ in bovenstaande zin linkse bewegingen aanduidt die nu juist bepaald niet pacifistisch genoemd kunnen worden (krakers, antifascistische aktie).
Dat is een beetje alsof ik zou zeggen dat ik best wel sympathie heb voor de Hell’s Angels en Blood and Honour, en vervolgens dat er toch een levensgroot verschil is tussen hen en extreem-links, omdat de Fortuynisten en leden van de Edmund Burke stichting nooit slaags zijn geraakt met de politie.
Er is inderdaad een loot van radicaal links die pacifistisch is. Maar daar horen uitgerekend dit soort clubs (‘hen’) dus even niet bij.
@39 Volgens mij maakte de zaak over Yoghurt nogal de gemoederen los binnen de kraakbeweging en daaromheen. Er werd zelfs hier aandacht aan gewijd. Ga dat dus niet uitmelken als je bewijs dat krakers gewelddadige bruten zijn.
@40 De zaak ‘Yoghurt’ stond niet op zichzelf, als ik de persoon in kwestie mag geloven. Hij was de laatste in een lange rij krakers die in het Amsterdamse krakersbolwerk Vrankrijk mishandeld was. Gebruik van geweld is er volgens hem normaal.
Maar los daarvan kan ik wijzen op de – al sinds de jaren ’70 – regelmatig terugkerende krakersrellen, waarin de politie bekogeld wordt met stenen, molotovcocktails en wat niet al; of de aanslag met molotovcocktails op een politieparkeerplaats in 2011.
Er zullen best vredelievende krakers zijn, maar het valt niet vol te houden dat de krakersbeweging als zodanig een pacifistisch karakter heeft.
Naast gewelddadige acties worden door krakers vaker geweldloze acties gevoerd om ontruimingen tegen te gaan.
http://nl.wikipedia.org/wiki/Krakersrellen#Verzet
Mooi hoor, zo’n Wikipedia-alinea die door jan en alleman (en dus ook door krakers zelf) geredigeerd kan worden.
‘Vaker’, ook zo’n mooi dubbelzinnig woord. Vaker dan wat? Vaker dan vroeger het geval was? Vaker dan dat er gewelddadige acties worden beraamd? Het wordt niet bijster duidelijk.
Wat als ik nu op Wikipedia over de Ku Klux Klan een zinnetje vindt dat die tegenwoordig ‘vaker’ geweldloos actie voert, betekent dit dan dat het dus geen beweging met een gewelddadig karakter (meer) is? Laat staan dat daarmee vast komt te staan dat het een beweging met een uitgesproken pacifistisch karakter zou zijn?
Ik vind zo’n wikicitaatje sowieso nogal een zwaktebod. Je gaat niet in op wat ik aan feiten en argumenten aandraag. Kennelijk ben je niet genoeg thuis in de materie om met een eigen onderbouwde visie op de proppen te komen. Uit armoe trek je dan maar een wikicitaatje.
Op z’n gunstigst zou je hiermee kunnen beargumenteren dat de krakersbeweging minder hardlijnig begint te worden. Maar of dat nu de horseshoe-beweging tegenspreekt weet ik nog zo net niet. Tenslotte is neonazistisch geweld in Nederland tegenwoordig ook eerder uitzondering dan regel. De NVU gedraagt zich bijvoorbeeld keurig volgens de democratische spelregels.
Met het argument dat radicale linkse anarchisten een pacifistische vertakking kennen, waar radicale rechtse stromingen die niet kennen heb je denk ik best een sterk argument in handen dat die horseshoe theorie in ieder geval niet geheel en al opgaat. Maar dan moet je je niet teveel af laten leiden door krakers te gaan zitten verdedigen.
Vooral niet als je eigenlijk niet zo thuis bent in dat wereldje.
@43 Wat als ik nu op Wikipedia over de Ku Klux Klan een zinnetje vindt dat die tegenwoordig ‘vaker’ geweldloos actie voert, betekent dit dan dat het dus geen beweging met een gewelddadig karakter (meer) is?
De Klan was bekend om zijn lynchpartijen. Als jij kan aantonen dat de kraakbeweging zich in het heden of verleden heeft geparticipeerd in lynchpartijen, laat het mij weten.
@44 – Het is een vergelijking. En het punt van de vergelijking is dat de Ku Klux Klan zich tegenwoordig ook behoorlijk heeft gematigd ten opzichte van het verleden, toen ze nog bij bosjes negers aan de bomen hingen en ACLU-medewerkers om zeep hielpen.
Dat maakt de KKK echter nog geen pacifistische beweging.
En zo is ook de kraakbeweging, die berucht is om haar gewelddadige confrontaties met de politie, ook niet ineens een pacifistische beweging omdat ze het dit afgelopen decennium wat kalmer aan is gaan doen.
Leuk zo’n discussie over geweld maar daar gaat het helemaal niet om. Geweld komt voor in elk politiek spectrum. Zet een randstedelijk handtasje tussen bezopen CDA boeren en je hebt een redelijke kans op geweld. De VVD vindt geweld weer uitermate terecht om iemand die het gore lef heeft aan hun heilige bezit te komen half dood te slaan.
Geweld an sich maakt iets niet autoritair/totalitair extreem links of rechts wel de wijze waarop geweld wordt toegepast.
Bij de autoritaire/totalitaire extremen wordt geweld toegepast tegen de vijanden van het volk, de anders denkenden, de landverraders, de zondebokken.
Alleen bij de autoritaire/totalitaire extremen heeft dit geweld geleid tot tientallen miljoenen doden in concentratiekampen, in goelags, in killingfields.
Bij horseshoe gaat het om politieke systemen en de achterliggende methodiek waarbij in het geval van autoritair/totalitair extreem links en rechts geweld één van de middelen is dat systeem in stand te houden, één van de middelen is waar het systeem om draait, net als een heel scala aan andere middelen/symptomen waarin beiden (vrijwel) identiek zijn.