De internet-sector is een van de snelst groeiende bedrijfstakken van Nederland. Tegelijkertijd is het een elektriciteit verslindende bedrijfstak. Reden om me afgelopen jaar te verdiepen in de vraag of bedrijven bij de keuze van hun datacenters en webhosting letten op het gebruik van duurzame energie. Met als startpunten banken, een sector die in toenemende mate via online gaat en die daarnaast van oudsher veel gebruik maakt van datacenters.
Gehanteerde aanpak
Bij mijn onderzoek heb ik gebruik gemaakt van onderzoek van HIVOS, van informatie op van CDP (Carbon Disclosure Project) en van de Green Web App, een gratis plugin voor de webbrowser van The Green Web Foundation die laat zien of een website ‘groen’ gehost wordt. Waarbij groen gehost wil zeggen dat de webhost gebruik maakt van duurzame energie voor z’n energievoorziening en hier bij voorkeur ook over communiceert op de website. Daarbij maakt The Green Web Foundation momenteel geen onderscheid naar soort groene stroom.
Wanneer een webhost gebruik maakt van grijze stroom is met de website tcp utils nagegaan om welke webhost het gaat, zodat op de website nagekeken kon worden of het resultaat van de Green Web App overeenstemt met wat een bedrijf zelf op z’n website publiceert. Als ook dat geen uitsluitsel gaf is een reactie gevraagd aan de betreffende bank.
Duurzame koplopers
Twee voorlopers op het gebied van bankieren zonder bankkantoren zijn de ASN-bank en Triodos-bank. Beide hebben geen netwerk van kantoren, maar werken van oudsher via post en met de opkomst van internetbankieren uiteraard via internet. Beide banken zijn in de publieke opinie ook voorlopers als het gaat om duurzaamheid en bij de Eerlijke Bankwijzer scoren beide banken goed. Ook zijn beide banken partner van De Groene Zaak, die zich ten doel stellen gezamenlijk de transitie naar een duurzame economie en samenleving in de hoogst mogelijke versnelling te realiseren.
ASN-bank
Als eerste heb ik vorig jaar uitgezocht hoe de ASN-bank haar webhosting en datacenter geregeld heeft. Volgens The Green Web Foundation werd de ASN-bank grijs gehost door SNS Reaal, wat ook zichtbaar is met de site tcp utils. Navraag bij de ASN-bank leverde als antwoord op dat SNS Reaal inderdaad de webhosting en datacenter verzorgde voor de ASN. Naspeuring in het jaarverslag van SNS Reaal (pdf) leverde op dat 90% van de verbruikte elektriciteit in 2013 groen was. Na publicatie van deze uitkomsten op mijn eigen weblog (grijs gehost bij WordPress.com :( ) heeft The Green Web Foundation haar oordeel over de hosting van ASN en SNS aangepast van grijs naar groen. Voor de Wereld van Morgen, de community website van de ASN-bank is dit jaar overgestapt op Leaseweb voor de hosting. Volgens de gegevens van The Green Web Foundation maakt Leaseweb wel gebruik van duurzame energie.
Triodos bank
De Triodos bank stond aanvankelijk op groen in de Green Web App. Naspeuren op de website van de drie ict-bedrijven waar ze zaken mee doen (Sentia, Colt en Good.com) levert weinig informatie over gebruik van duurzame energie op. Reden om The Green Web Foundation uitleg te vragen, aangezien transparantie over het gebruik van groene stroom een van de eisen is om als groen aangemerkt te worden door The Green Web Foundation. Ondanks verschillende verzoeken van The Green Web Foundation hebben Sentia, Colt en Good.com geen informatie over groene stroom verbruik verstrekt.
Sentia
De website van Sentia levert geen enkele verwijzing op over groene stroom, duurzaamheid of maatschappelijk verantwoord ondernemen. Reden om de navraag bij Triodos bank daar te beginnen. Volgens Maarten Thijs, woordvoerder van Triodos bank, maakt Sentia:
gebruik van groene stroom. Triodos Bank betrekt duurzaamheidsaspecten in de gespreken met al onze leveranciers – en wij vragen hun waar mogelijk hun diensten verder te verduurzamen.
Tot op heden heeft Sentia niet gereageerd op vragen van mij of The Green Web Foundation over hun stroomverbruik. In het onderzoek van HIVOS komen ze niet voor. Ik ben Sentia niet tegengekomen in de rapportages van CDP en ook van de Triodos bank heb ik geen nadere onderbouwing van de claim over groene stroomverbruik ontvangen.
Colt
Ook Colt heb ik vragen gesteld over hun elektriciteitsverbruik. Het is hun Nederlandse public affairs bureau tot nu toe niet gelukt de gevraagde informatie over duurzaam elektriciteitsverbruik boven tafel te krijgen. Op de website van CDP is wel informatie te vinden over het gebruik van groene stroom in 2012, de informatie is echter onduidelijk over de hoeveelheid groene stroom en over het type garanties van oorsprong dat gebruikt is. Op haar website stelt Colt over haar CO2-emissie:
we know our data centre estate represents the highest proportion (over 60%) of our own carbon emissions from purchased electricity.
Wat het onwaarschijnlijk maakt dat nog gebruik gemaakt wordt van groene stroom. Want dan zou met een veel lagere CO2 emissie voor elektriciteitsverbruik gewerkt mogen worden.
Gevraagd om een reactie geeft René Post van The Green Web Foundation aan:
na bestudering van de duurzaamheidspagina van Colt komt The Green Web Foundation tot de conclusie dat er geen indicatie is van het gebruik van groene stroom. Daarbij is de gemelde PUE van 1,83 gigantisch hoog, een beetje modern datacenter zit in de range van 1,3 – 1,5 en een echt nieuw datacenter vaak onder de 1,2.
Good
Good is zo transparant dat op de website niets over duurzaamheid, maatschappelijk verantwoord ondernemen of groene stroom gebruik is te vinden. Ook is er geen mogelijkheid te ontdekken om via een contactformulier of via email persvragen in te dienen. De contactformulieren op de site leiden rechtstreeks naar de sales afdeling en onder press staan enkel persberichten.
Conclusie
De banken die zich als koplopers beschouwen m.b.t. duurzaamheid en transparantie kunnen voor hun leveranciers van hosting- en datacenterdiensten nog groeien en wat leren van ABN AMRO dat eerder dit jaar aankondigde volledig over te schakelen op Nederlandse windenergie. Daarbij lijkt ASN het energieverbruik van haar datacenters beter op orde te hebben dan Triodos, dat komt vooral doordat het duurzame elektriciteitsverbruik van de ASN terug te vinden is in het jaarverslag van SNS Reaal. SNS vermeldt geen herkomst van de groene stroom in het jaarverslag, daarin gaat ABN Amro met de openlijke keuze voor Nederlandse groene stroom dan weer een stapje verder.
Disclaimer: ik bankier bij zowel de ASN-bank als de Triodos bank, en ben sinds begin dit jaar als vrijwilliger betrokken bij The Green Web Foundation.
Reacties (24)
Leuk onderwerp (energiegebruik door het internet), goed om de vinger aan de pols te houden, niet alleen bij banken.
Maar:
1) One day the Internet will run entirely on renewable energy. The Green Web Foundation believes that day should be within reach, and develops tools to speed up the transition towards a green Internet (Green Web Foundation) lijkt mij een vervelende uitspraak:
1-1) als je de hele infrastructuur ook moet bouwen met groene energie wordt het plaatje toch anders denk ik. Het zijn niet alleen de operationele joules. Toch?
1-2) energie is niet renewable, energie is wellicht groenduurzaam maar nooit renewable (thermodynamica). Gooi die term op de vuilnisbelt of ik neem je niet serieus.
Beste Krispijn, je discussie over groene energie en datacenters mist een beetje de plank, voornamelijk door de combinatie van die twee. Natuurlijk is het belangrijk dat het gebruik van groene energie gestimuleerd wordt. Maar juist bij datacenters is het goed mogelijk het gebruik van energie fors terug te dringen. En dat lijkt me veel relevanter.
Van een cpu is het stroomverbruik ongeveer everedig met het kwadraat van de kloksnelheid. SSD schijven zijn zuiniger dan klassieke. Met wat extra investering kan het rendement van een voeding een stuk omhoog. En ga zo maar door. Een datacenter zodanig ontwerpen dat het stroomverbruik met 90% reduceert is geen onmogelijk opgave. Er is nauwelijks een natuurwet die een ondergrens stelt aan het energieverbruik van een datacenter, in tegenstelling tot veel andere processen.
Het gebeurt alleen niet omdat stroom te goedkoop is. Het is economisch niet interessant. Zolang de milieuschade van een kilowattuur grijze stroom niet in de prijs verrekend wordt, komen we niet verder.
Goed dat iemand dit een keer uitzoekt! Ik had altijd al het vermoeden dat groen gehoste websites een stuk trager reageren. Nu weet ik bij welke bank ik moet zijn.
@3: Daarom moet je die websites alleen bezoeken op winderige dagen, dan is er meer stroom en dus meer snelheid ;-)
@2:
Dat gebeurt wel hoor, onlangs nog zijdelings betrokken geweest bij een project om oude apparatuur uit te zetten omdat het gebruik van die systemen dusdanig laag was geworden dat het goedkoper was om ze uit te zetten en de klanten naar andere systemen te migreren dan ze te laten draaien (puur vanwege de stroomkosten).
@5: Dat zou je dus kunnen automatiseren, die 400 websites die je overdag op acht machines laat lopen, migreer je ’s nachts naar een toe, en dan zet je er zeven uit. Je wint altijd dubbel, want wat niet aanstaat hoef je ook niet te koelen.
@6: Gebeurt ook al hoor, dat noemen ze load balancing, en je hoeft er niks voor te migreren, je zet er gewoon 7 in slaapstand en naar mate de vraag toeneemt schakel je ze 1 voor 1 weer bij.
De echte stroom slurpers zijn de ‘prive’ datacenters / serverparken van bedrijven, voor bedrijven die slechts enkele servers hebben is stroom verbruik niet echt een issue, maar als je alle bedrijven die een ‘paar’ servers hebben bij elkaar optelt dan tikt dat heel snel aan.
Voor dat soort kleine serverparken is de cloud een oplossing omdat dan de servers niet meer van de bedrijven zijn maar van de cloudhoster en die kan dan wel stroom besparings methoden toepassen want die interreseert wel een zo laag als mogelijk stroomverbruik ivm kosten.
Een ander punt zijn de netwerken naar de servers toe, ik heb ik weet niet hoeveel datacenters gezien waar elk bedrijf zijn eigen glasvezel verbindingen naar het datacenter heeft, maar ondertussen kunnen we ook al 40 x 10 gig via 1 glasvezel paar en 2 apperaten aan elk uiteinde transporteren ipv 40 x 2 glasvezels en 80 apperaten, maar bedrijven willen daar niet aan en blijven vasthouden aan ‘eigen’ verbindingen (die overigens gewoon ook geclusterd worden aan de andere kant).
Datacentra (waar dit duidelijke artikel over gaat) zijn natuurlijk een leuk begin en alle beetjes helpen:
Nog prettiger wordt het als hun investeringen/beleggingen ook milieuvriendelijk zijn ;-)
Liever een elastisch schalende hostingoplossing op grijze stroom dan fulltime in house op volle capaciteit groene stroom verbrassen zoals de meeste banken (ASN overduidelijk in ieder geval). Of men groene stroom gebruikt of niet is oneindig veel minder boeiend dan hoeveel stroom men gebruikt. Tenzij je ALLES meet ben je jezelf aan het voorliegen.
Da’s het mooie met groene stroom: de capaciteit wordt toch wel gebouwd en de stroom wordt toch wel geproduceerd. In tegenstelling tot de situatie bij een kolencentrale gooi je immers geld weg als je je zonnepanelen, hydrostation of windmolen uitzet omdat er niet genoeg vraag is. Dat gebeurt nooit; je zet dan je fossiele spullen uit en de groene stroom wordt vervolgens aan de grijze-stroom-afnemers geleverd. Derhalve maakt het voor het grote plaatje niet zo veel uit of je groene stroom afneemt bij je stroomleverancier. ENIGE uitzondering zijn partijen die hun stroom zelf opwekken. Maar ook dan geldt: veel belangrijker is hoeveel je verbrast. Maar daar is natuurlijk niemand in geinteresseerd. Dat kan ook niemand controleren en daar is ook geen stom keurmerk voor.
Dit soort initiatieven doet m.i. meer kwaad dan goed. Ze staan bedrijven met inefficiente rommelsoftware en prutshosting toe om groene in plaats van grijze stroom af te nemen voor een fractie van de kosten die serieuze energiebesparing met zich mee zou brengen. Ze nemen doodleuk een keurmerkje en laten het daarbij. En Krispijn en de Green Web Foundation zijn weer blij. Dit soort initiatieven werkt m.i. averechts. Weg ermee.
Overigens lijkt Leaseweb me veel te klein en nationaal georienteerd om ook maar in de buurt te komen bij een serieus efficiente oplossing. Beter zoekt u een hoster die beide kanten van de globe bedient en zodoende veel minder overcapaciteit nodig heeft (de pieken in de US vallen bij ons immers in de nacht en vice versa). Gaat het u echt om het milieu dan kiest u bijvoorbeeld voor Amazon of Azure of WordPress ofzo. Gaat het u om uw eigen imago of ego dan is Leaseweb natuurlijk een prima oplossing.
@1 succes met het opzetten van een volledige LCA van een datacenter. Gaat de rijkwijdte van mijn onderzoekscapaciteit als vrijwilliger te buiten om ook uit te zoeken welke apparatuur en welke leveranciers een datacentrum heeft en hoe hun energieverbruik er uit ziet. Naar mijn mening begint duurzaamheid voor een organisatie ook bij eigen huis op orde, dus zelf energiebesparende maatregelen nemen en overstappen op groene stroom. Daarna kun je je ketenpartners aanspreken. Dat is bv. ook het model dat de CO2 prestatieladder hanteert.
@2 en @9 waarom zou het of of moeten zijn? Waarom niet de volledige trias energetica inzetten? Dus stap 1 beperk de energievraag, stap 2 gebruik duurzame energie en 3 gebruik fossiele energie efficiënt? Het een sluit het ander toch niet uit? En voor elektriciteit geldt dan dat je voor elektriciteit zonder de inzet van fossiel kan in je bedrijfsvoering.
Als je het stuk goed zou hebben gelezen zou je kunnen zien dat René Post van The Green Web Foundation ook naar de PUE van datacentra kijkt.
Wat betreft Leaseweb: te kort door de bocht, want ik heb geen idee of ze gebruik maken van eigen servers of een cloudoplossing waarbij de hosting wordt ondergebracht in een gezamenlijk datacentrum.
@allen: Jullie lullen maar wat raak en van een lul krijg je geen energie.
@11 knap dam dat je met je commentaar dat nog weet te overtreffen.
@10: Waarom dan steeds de nadruk op “groene” stroom en niet op het energieverbruik, waar veel te winnen is?
@13 op de eerste plaats om petrol heads zoals jou te irriteren ;P
Op de tweede plaats omdat bedrijfseconomisch haalbare opties voor energiebesparing beperkt zijn tot wat er kan voor de stroomprijs die een datacenter betaalt of verwacht te gaan betalen. Overstappen op groene stroom is dan een simpele en voor het bedrijf goedkope manier om te verduurzamen.
Ten derde zorgt efficiency niet voor systeemverandering. Daarvoor zal je toch echt een ander elektriciteitsstysteem moeten opbouwen .
“Op de tweede plaats omdat bedrijfseconomisch haalbare opties voor energiebesparing beperkt zijn tot wat er kan voor de stroomprijs die een datacenter betaalt of verwacht te gaan betalen.”
Ik las recent een artikel over een (server)paneel, die in reguliere woningen geplaatst kan worden. Eén zo’n paneel aan de buitenwand, zorgt niet alleen voor ‘rekenkracht’, maar ook een verlaging van energiekosten. Niet helemaal zeker, maar volgens mij via Eneco. (naam kwijt)
@13
‘petrol heads’ wachten beter nog een paar dagen tot de huidige paus bepaalde richtlijnen uitdeelt.
@14: ik stel voor dat je, voordat je nog meer domme dingen gaat zeggen eerst ‘sustainable energy – without the hot air’ gaat lezen. Een van de conclusies is dat de overstap naar duurzame energie niet mogelijk is zonder ook drastisch de efficiency te verhogen. Het boek is overigens gratis te downloaden.
@15 je bedoelt Nerdalize. Heb ik eerder over geschreven. Zie: https://sargasso.nl/wanneer-ga-gas-af/
Sympathiek, maar m.i. geen oplossing voor al bestaande datacentra. Eerder om nieuwbouw behoefte te verminderen.
@16 heb ik gelezen. Goede en interessante macro benadering van het probleem. Dat het nu nog niet kan, wil niet zeggen dat dat zo blijft. Ik raad je aan keer terug te zoeken in The Economist naar het artikel over streaming video. Waarin stond dat dat pas tegen 2030 haalbaar was in gebieden met lagere bevolkingsdichtheid dan Tokyo of andere mega steden. En dan hooguit in VHS kwaliteit.
@17: Je maakt een ontwijkende beweging. Nog een keer:
tegenover:
@18 zie wat je wil zien. Zoals ik al eerder vroeg: waarom zou je een of-of benadering kiezen? Met het lage aandeel duurzame energie in Nederland kunnen er nog heel wat datacentra overstappen op groene stroom voordat je tegen grenzen in opwekkingscapaciteit aanloopt.
@19: Das de tweede. Prima, einde discussie.
Misschien gewoon eens wat minder onnodig digitaliseren / automatiseren, scheelt ook al een hoop datacenters en kost ook minder banen.
@10
Weet ik niet? Ik waarschuw alleen dat het groene stroom-keurmerk een dusdanig eenzijdige benadering is dat het een “of-situatie bewerkstelligt. En dat is bijzonder onfortuinlijk aangezien de winst heel ergens anders ligt. Meer dan 80% van het energieverbruik van je hosting zit hem in de productiekosten van de hardware. De echte winst valt dus te halen bij het gebruik van minder hardware door efficientere software te gebruiken en de hardware slimmer te delen. Ook als je de productiekosten buiten beschouwing laat is daar al gauw een factor 3, 4, misschien wel 10 winst te behalen. Maar omdat een hoster of hosting-afnemer nu gewoon met zijn groene-stroom-sticker kan zwaaien is ieder motief om vanuit zakelijke overwegingen serieus met duurzaamheid bezig te zijn voorlopig wel weer even van de lucht.
@10 @22 Ik vond @22 nog niet duidelijk genoeg dus nogmaals.
80% van het energieverbruik zit in hardwareproductiekosten. Ik ga er gemakshalve even vanuit gaande dat die hardwareproductiekosten volledig “grijs” zijn. 80% van het indirecte energieverbruik van een op groene stroom draaiende hoster is dus alsnog gewoon grijs.
Zodoende zal een op grijze stroom draaiende hostingpartij die het met 20% minder hardware af kan al een betere keuze zijn dan die groene hoster. Je kunt er gevoeglijk vanuit gaan dat diensten van cloud-aanbieders als AWS, Google en Azure aanmerkelijk meer dan 20% hardware kunnen besparen. Idem voor clubs als WordPress, Exact Online, Demandware of Salesforce (wat bekende SaaS-oplossingen). Toch kies zelfs jij op basis van dat idiote groene stroom keurmerk van de kortzichtige jongens van The Green Web Foundation voor Leaseweb terwijl AWS waarschijnlijk eenzelfde dienst zou kunnen bieden. Dat bewijst mijn punt dat dat hele keurmerk nonsens is die averechts uitpakt. Je zou bijna denken dat het een wij-van-wc-eend-keurmerk van de kleinschalige hosters zelf is…
@23 was ik net een vriendelijke reactie aan het schrijven dat het geenszins de bedoeling is om zoals je in @22 schrijft
een hoster of hosting-afnemer nu gewoon met zijn groene-stroom-sticker kan zwaaien is ieder motief om vanuit zakelijke overwegingen serieus met duurzaamheid bezig te zijn voorlopig wel weer even van de lucht.
Kom je met zo’n big is beautifull en beter groot op bruinkool, dan klein op duurzame energie insteek. Nogmaals: goed mogelijk dat Leaseweb z’n hosting in een cloud of datacenter van een ander heeft ondergebracht. Zal niet de eerste of de enige zijn, ik weet het alleen niet. Jij trekt meteen je conclusie.
Het is zeker niet de insteek om bedrijven met groene stroom certificaten te laten zwaaien en er dan vanaf te laten zijn. Er zijn andere initiatieven bezig met ketenbenaderingen. Ook binnen The Green Web Foundation liggen er plannen om door te ontwikkelen. Dat vergt tijd en investeringen. De eerste aanvragen om daar fondsen voor te werven zijn inmiddels de deur uit.
Graag onderbouwing voor je insinuaties en voor je claim dat hardwarefabrikanten per definitie op grijs draaien.