Ierse regeringscrisis bezworen [?]

ELDERS - Een opgedoken email op het ministerie van Justitie kostte vice-premier Fitzgerald bijna de kop […of uiteindelijk toch nog? zie update].

De Ierse premier Leo Varadkar en zijn vice-premier Frances Fitzgerald hebben deze week alle zeilen bij moeten zetten om een regeringscrisis en nieuwe verkiezingen te voorkomen. Varadkar moest zich in alle bochten wringen vanwege een affaire op het ministerie van Justitie die ons in Nederland bekend voorkomt: wist de minister (Fitsgerald) nu wel of niet van het bestaan van een document? Varadkar beschuldigde het departement van misinformatie, maar hield zijn vice-premier de hand boven het hoofd. Met succes. En met steun van de man waar alles mee begon: klokkenluider sergeant Maurice McCabe.

Het begon allemaal jaren geleden. Ierland kent een strafpuntensysteem voor kleinere verkeersovertredingen. Wie twaalf punten heeft voor door rood licht rijden, te hard rijden of telefoneren tijdens het rijden verliest zijn rijbewijs. Sergeant McCabe onthulde dat er zijn district bij sommige, bekende mensen, punten werden gewist door politiefunctionarissen. Dat zette een affaire in gang waarin in 2012 aan het licht kwam dat er wel honderdduizend strafpunten gewist zijn bij vijftigduizend mensen, waaronder collega-politieagenten en hun familieleden.

Klokkenluider McCabe kwam onder vuur te liggen binnen zijn organisatie. Zijn chef Callinan vond McCabes gedrag in 2014 quite disgusting, wat uiteindelijk bijdroeg aan Callinans vervroegde pensionering. Huidig premier Varadkar, nam het toen als minister van Verkeer op voor McCabe. Hij vroeg Callinan zijn opmerkingen te herroepen en noemde de klokkenluider “distinguished”. Callinan werd opgevolgd door Nóirín O’Sullivan. De aanpak van O’Sullivan bij het onderzoek naar de malversaties bij de politie startte de huidige regeringscrisis.

Toen vorig jaar de commissie O’Higgins gerapporteerd had over haar bevindingen, die steun gaven aan McCabes onthullingen, lekte uit dat het juridische team van politiechef O’Sullivan er op uit was geweest McCabe in kwaad daglicht te zetten met beschuldigingen van crimineel gedrag. De hamvraag van deze week was of Frances Fitzgerald, toenmalig minister van Justitie, op de hoogte was van deze strategie. Zij ontkende bij hoog en bij laag, totdat er een email opdook waarin functionarissen van het ministerie dit bespraken. En die mail was ook in de postbus van de minister terechtgekomen. Ik wist er niets van voordat de zaak in de publiciteit kwam, zei ze aanvankelijk. En toen de mail opdook: misschien heb ik hem langs zien komen, maar ik herinner het me niet en dat is begrijpelijk want de conclusie van de mailwisseling was dat ik hier geen rol had. Ze verdedigde haar aanpak van hervormingen op het departement waaronder de verbetering van de behandeling van klokkenluiders.

Sergeant McCabe heeft nu na een telefoontje van de premier afgezien van verdere verklaringen die vice-premier Fitzgerald nog meer problemen hadden kunnen bezorgen. Zo kon Varadkar zijn regering redden. De affaire met de geschrapte strafpunten is daarmee niet uit de wereld. Maar de Ierse politiek is na een week van beschuldigingen (‘misleiding van het parlement’, ‘verkeerde voorlichting door het departement’) weer even tot rust gekomen.

Ierland heeft nog genoeg zwaar weer voor de boeg als de buren binnenkort, gedwongen door de EU, met meer gedetailleerde voorstellen komen voor de aanpak van de Brexit. Voor de Ierse republiek is het van groot belang dat er een open grens blijft met Noord-Ierland na het uittreden van de Britten uit de EU. Maar niemand weet nog hoe dat geregeld zou kunnen worden. En of de Britten überhaupt wel een boodschap hebben aan Ierse wensen. De regering van May hangt op de steun van de DUP, de protestantse Democratische Unionistische Partij. Die heeft zeker geen boodschap aan de Ierse Repubiek en wil aan de andere kant absoluut geen strengere grenzen met het Britse mainland. Volgens Charles Grant, directeur van het Center for European Reform kan de grenskwestie de onderhandelingen met de EU eerder nog doen mislukken dan de andere twee heikele dossiers: het bedrag dat het Verenigd Koninkrijk bij uittreding moet gaan betalen en de rechten van EU-burgers daar en die van Britten op het continent. Grant citeerde een EU-ambassadeur die van mening was dat er geen oplossing was die zowel voor het VK als voor Ierland aanvaardbaar is. Maar als er geen deal komt zal Ierland daar het meeste last van krijgen.

[Update: gedoogpartij Fianna Fáil heeft vrijdag alsnog een motie van wantrouwen ingediend. Als vice-premier Fitzgerald niet vertrekt, verbreekt de partij eerdere gedoogbeloftes aan regeringspartij Fine Gael. Dat betekent het einde van de minderheidsregering en dan komen er nieuwe verkiezingen]