Hulspas weet het | Heerlijk wegdromen bij kleine scheetjes

COLUMN - Het was me het Marsweekje wel! U kunt het onmogelijk hebben gemist: er zijn organische moleculen op Mars! Dus wie weet is er wel leven op Mars! Iedereen was er vol van. In elk geval op de wetenschapsredacties her en der én bij NASA. De aanstichter van al deze heisa.

Wat is er dan ontdekt? Het goede nieuws draaide om een stukje steen dat uit de Marsgrond is gevist door de Marslander Curiosity. Die lander is eigenlijk een grote mislukking want Curiosity moest in de Marsgrond gaan boren. Als er leven is, zo luidt de heilige overtuiging, dan zit dat verborgen in de grond want de zonnestraling aan het Marsoppervlak is niet te harden. Bij gebrek aan atmosfeer. Goed, dus kreeg Curiosity (die al zes jaar op Mars staat) een boor mee. En die brak. Het mogelijke Marsleven was in een KRAK! onbereikbaar geworden. Gelukkig slaagden NASA-nerds erin om die tool toch nog, als een lam armpje, te gebruiken om nét ietsje onder het oppervlak te frotten. En zo kwamen ze aan die steen.

Die werd vervolgens (want dat is de procedure) in een oventje aan boord van Curiosity verhit tot achthonderd graden. Op zo’n moment gaat alles wat organisch is natuurlijk in rook op. Maar het gaat NASA dan ook om de rook. Daarin zaten moleculen die zouden kunnen duiden op ‘sporen van organische moleculen’. Een soort zwavel-koolwaterstofverbindingen. Laten we hopen dat het computermodel dat de rooksignalen leest, klopt. Dan moeten we daarna nog hopen dat er geen andere, onbekende grondstoffen bestaan die hetzelfde rookje geven. En dan moeten we natuurlijk nog geloven dat de moleculen inderdaad organisch zijn.

Want die term ‘organisch’ betekent alleen maar dat ze hier op aarde geassocieerd zijn met het leven hier op aarde. Dat betekent niét dat die moleculen niet op een andere wijze kunnen ontstaan. Hier op aarde, of daar op Mars. De term ‘organisch molecuul’ is dus net zo leerzaam als, zeg, ‘intelligent gedrag’. Dat kan een computer ook. Of een thermostaat. Maar het belang van de vondst is potentially huge, zoals NASA-wetenschapper Michael Mumma vertelde aan Science News. Potentially.

Het is hetzelfde goede nieuws als met de methaan in de Marsatmosfeer. Dat gas, dat door het aardse leven in enorme hoeveelheden wordt geproduceerd, bleek op Mars vrijwel afwezig. Dit tot grote teleurstelling, zes jaar geleden, van de onderzoekers, die blijkbaar hadden verwacht dat het leven hier ook DAAR te vinden moest zijn, en dezelfde windjes laat. Het enige dat Curiosity sindsdien heeft kunnen constateren is dat de minieme concentratie merkwaardige seizoenschommelingen vertoont die niemand kan verklaren. Methaan is nog nét geen ‘organic molecule’ omdat het op honderden a-biologische manieren kan ontstaan. Desondanks is het officiële NASA-standpunt bij deze teleurstellende ontdekking: ‘we cannot rule out the possibility of a biological or microbial source.’ Nee, dat kun je niet uitsluitend. Zeg nooit nooit. Ergens op Mars kan een winderige koe staan. Die een haas vangt.

Het is niet ‘de schuld’ van NASA dat we afgelopen week eventjes dachten aan leven op Mars. Die club moet gewoon wekelijks zijn nut bewijzen, en dat geldt in nóg sterkere mate voor de pr-afdeling. Het is ook niet de schuld van de onderzoekers want die worden betaald om ‘sporen van leven’ op te sporen. Ook die zijn alleen maar braaf. En het is ook niet de schuld van de media, want die willen gewoon een spannend verhaal vertellen.

Maar dat is er dus niet. We weten niet wat er op Mars gebeurt en wat scheikundeproefjes gaan daar geen verandering in brengen. Zeker niet als die experimentjes van meet af aan bedoeld zijn om aanwijzingen op te leveren dat er op Mars ooit wellicht leven heeft bestaan. En iedereen alleen dáár iets over wil horen. We zijn naar Mars gegaan met een boortje, een oventje, en met oogkleppen op. We houden we onszelf voor de gek. Collectief.