De verkiezingsuitslag heeft mooie ironische kanten. Er wordt nu onderhandeld over een paars+ kabinet. Achter gesloten deuren, langszaam en gestaag en grotendeels op initiatief van Hare Majesteit. De partijen die het hardst beloofden dat er een snelle formatie zou komen (VVD), dat de formatie transparant zou zijn (GroenLinks) en dat de Koningin een kleinere rol moest hebben tijdens de formatie (D66) moeten snel terug komen op hun afspraken over het politieke proces.
Ook een uitermate ironisch aspect van de verkiezingsuitslag kunnen we zien als we kijken naar de brief van de informateur Herman Tjeenk-Willink en in het bijzonder de bijlage. De (voormalige) informateur pleit net als Halsema eerder voor een kort coalitieakkoord, met name gericht op financiële kwesties. Buiten dat coalitieakkoord zijn zaken dan vrij voor de Kamer om zelf te beslissen, zonder dat dat de coalitie in gevaar mag brengen.
Dat lijkt me in principe een goed verhaal: het monisme ondermijnt het politieke vertrouwen, omdat partijen worden gedwongen hun beloften te breken, en zorgt ervoor dat beleidskeuzes het resultaat zijn van politieke uitruilen en niet van inhoudelijke overwegingen. Een dualistischer bestuur zorgt ervoor dat beleid dichterbij de voorkeuren van kiezers zullen liggen.
Dat is een mooie roze bril, maar politiek gaat om uitkomsten. En een kort financieel regeerakkoord gecombineerd met een rechtse meerderheid betekent dat GroenLinks en de PvdA zich moeten committeren aan relatief rechts bezuinigingsprogramma in het coalitieakkoord. Daarin zal weinig ruimte zijn voor onderwerpen als milieu. En juist op die onderwerpen die buiten het coalitieakkoord vallen bestaat een meerderheid van 76 zetels van VVD, PVV en CDA.
In een echte formatie met een echt coalitieprogramma zouden GroenLinks en de PvdA meer van de VVD kunnen eisen. Op onderwerpen die niet vitaal zijn en waar de partijen er moeilijk uitkomen, zou normaal een compromis of een uitruil plaats moeten vinden. Daar zouden de VVD en PvdA er samen uit moeten komen. Nu kunnen die onderwerpen over gelaten worden aan een parlementaire meerderheid: en daar zijn er 76 zetels van rechts.
In het korte coalitieakkoord zullen zware ingrepen staan: hele grote bezuinigingen, kortingen op de zorg, hervorming van de huurmarkt, liberalisering van de arbeidsmarkt, afschaffen van de studiefinanciering, verhoging van de AOW-leeftijd. Grote bezuinigingen die mensen zwaar zullen raken. Bezuinigingen die noodzakelijk zijn om de overheidsfinanciën te herstellen. En waar partijen verantwoordelijkheid voor moeten nemen. In een normale formatie krijgen partijen daar kleine dingen voor de achterban in ruil voor terug. Nu is het alleen de VVD die samen met de PVV en het CDA hun rechtse hobby’s kunnen uitleven.
Verantwoordelijkheid nemen voor ingrijpende hervormingen met de PvdA en zelf met de PVV veel kleine rechtse initiatieven ontplooien: Volgens mij is het de ideale combinatie voor de VVD. Zelfs in een rechts kabinet met de weinig hervormingsgezinde PVV zou die partij niet in staat zijn om zoveel van haar programma te realiseren.
Reacties (11)
Aardige analyse…
Het zal dus alleen werken als in het regeerakkoord ook zaken staan die ‘links’ aanspreken, bijv.:
– aandacht voor milieu (vergroening belastingen)
– geen bezuinigingen ontwikkelingssamenwerking,
– koppeling tussen loon en uitkeringen
– …
Dat was mijn tussentijdse conclusie ook: de VVD sleept er het meest uit. En dat hebben ze afgedwongen, omdat ze anders echt geen draagvlak binnen hun eigen partij krijgen voor PaarsPlus. Of ze er meer uit krijgen dan met een bruin kabinet waag ik te betwijfelen, we weten uit welk nest Wilders vandaan komt.
Dit is ook mijn angst, idd. Je zou hopen dat de linkse partijen niet zo naïef zijn om dit mogelijk te maken.
Aan de andere kant: alles hangt af van de invulling. Hoe ziet het regeerakkoord eruit? Vol met harde bezuinigingen, of vol met linkse prioriteiten waarbij de VVD maar moet zien hoe ze de rechtse punten binnensleept? Daarnaast heeft de PVV ook links populistische punten, op de PVV kan dus niet altijd gerekend worden door de VVD.
Ik vrees dat er door deze constructie vooral heel veel niet doorgaat, of het nou linkse of rechtse plannen betreft.
78 zetels, vergeet de SGP niet, dat is in grote lijnen toch een soort VVD met den Bijbel.
Tja, dat is wel een meerderheid, hoe onfatsoenlijk je sommige van die partijen of sommige van hun standpunten ook mag vinden. Jammer dat niet iedereen in Nederland over alles hetzelfde denkt als ik (zou ’t wel heel saai worden hier op GC trouwens). Misschien dat het nederlandse volk ooit tot inkeer komt en mij benoemt tot tyran voor ’t leven; tot dat moment ben ik voor meer dualisme in de politiek, ook wanneer dat gunstig lijkt voor rechts.
Wat zou er trouwens gebeuren als je b.v. de AOW-leeftijd ook buiten het regeerakkoord houdt?
De VVD zal ook behoorlijke veren moeten laten. Over rechts is niet mogelijk. CDA-PVV is niet mogelijk. De centrum combinatie betekent dat Rutte alsnog de PVDA tegenkomt. Dus in die zin heeft Rutte ook niet zoveel drukmiddelen. Hij heeft juist meer baat bij Paars+ omdat GL en D66 sterk hervormingsgezind zijn. Denk aan de arbeidsmarkt. Dat betekent wel dat Rutte GL en D66 toch tegemoet moet komen op Groene punten. Iets wat voor Rutte niet zo onmogelijk is als velen denken. Hij heeft niets voor niets een aantal maanden geleden geroepen dat de VVD – GroenRechts moest worden. De VVD bij monde van Rutte begrijpt ook wel dat ook op dat punt het roer om moet.
Het wordt afwachten, maar ik denk dat het sowieso een verrassing wordt voor alle partijen
“Ik vrees dat er door deze constructie vooral heel veel niet doorgaat, of het nou linkse of rechtse plannen betreft.”
Gegeven de zetelverdeling zie ik sowieso geen mogelijkheid voor een doortastend kabinet. Of ’t nou links wordt of rechts, Nederland mag wel weer ’s een kabinet hebben dat beslissingen durft te nemen, ’t laatste was in mijn beleving Paars I.
@4: Wat zou er trouwens gebeuren als je b.v. de AOW-leeftijd ook buiten het regeerakkoord houdt?
Lastig, omdat dat onderwerp er een is waar je je goed op kunt profileren.
SP en PVV zijn sowieso tegen verhogen. PvdA wil wel verhogen, maar weet ook wel dat het een impopulaire maatregel is, dus kan zich ook opstellen tegen. Dan zijn er nog 80 zetels over. Lijkt me voor GroenLinks apart om met rechtse collega’s van VVD, CDA en D66 mee te doen.
@6: Het laatste kabinet dat beslissingen durfde te nemen (die lang niet populair waren) was Balkenende-II.
@7: Ik dacht zelf meer aan Paars I.
Oh sorry, had ik al gezegd.
@7: “Lijkt me voor GroenLinks apart om met rechtse collega’s van VVD, CDA en D66 mee te doen.”
Als je in ’t regeerakkoord weinig vastlegt en de rest aan de frakties overlaat, zul je zien dat over wel meer onderwerpen de traditionele indeling van de partijen in links of rechts, weinig te maken heeft met de stemverdeling in de kamer.
Als Rutte met onrealistische, verkwistende, haatreligiepromotende partijen in een kabinet gaat zitten heb ik voor eens en altijd mijn les geleerd, namelijk dat de VVD van Rutte niet te vertrouwen is en niets goeds met ons land voorheeft.