ANALYSE - Uw kenteken wordt straks vier weken bewaard als u langs een ANPR-camera rijdt. De Tweede Kamer is in grote lijnen akkoord met een wetsvoorstel dat dat regelt. Hoeveel van dit soort camera’s zijn er eigenlijk? En waar staan ze?
In het politieke debat over de opslag van kentekengegevens en de bijbehorende rapporten en adviezen wordt uitgegaan van ongeveer driehonderd Automatic Number Plate Recognition (ANPR)-camera’s. Het doorgaans goed ingevoerde Webwereld sprak gisteren van tienduizenden camera’s. Beide aantallen kloppen niet.
We kunnen met zekerheid zeggen dat er 1625 ANPR-camera’s langs de Nederlandse wegen staan. Maar ze zijn lang niet allemaal geschikt voor opsporing. Op dit moment worden al die gescande kentekens nauwelijks gebruikt voor opsporing en dat blijft ook wel even zo ondanks de nieuwe wet (daarover volgende week meer op Sargasso).
Laten we eens gaan tellen.
De meeste ANPR-camera’s worden ingezet voor verkeersmanagement en vallen onder het beheer van de Nationale Databank Wegverkeersgegevens (NDW). Met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) hebben we een overzicht van al die camera’s gekregen. Het zijn er duizend en die staan vooral in steden en langs provinciale wegen in de Randstad en Noord-Brabant.
Encryptie
De camera’s meten de verkeersintensiteit. Wie bijvoorbeeld via de S112 in Amsterdam de stad binnenrijdt, wordt gescand. De data zijn niet herleidbaar tot een persoon (en in die zin geen persoonsgegevens), want via encryptie omgezet in een geanonimiseerde code. Bij het centrum wordt dezelfde auto weer gescand en herkend. Met die gegevens kan de NDW berekenen hoeveel tijd het kost om de stad in te komen en die informatie staat dan soms op matrixborden langs de weg.
De NDW beheert deze camera’s niet zelf, maar bezweert dat ze niet voor opsporingsdoeleinden worden gebruikt en dat dat ook niet de bedoeling is. Toch moeten we het opsporingsdoel niet zomaar afschrijven. In Rotterdam maakte de politie dankbaar gebruik van verkeerscamera’s en werd daarbij niet gehinderd door encryptie. Het kan dus wel.
Politie
Daarnaast heeft de politie veel eigen ANPR-camera’s. Een aantal korpsen heeft vaste opstellingen en de meeste hebben auto’s die uitgerust zijn met ANPR-apparatuur. Het korps Rotterdam-Rijnmond is voorloper en heeft de meeste camera’s hangen: 64 vaste camera’s en 8 mobiele. Het KLPD heeft 36 vaste camera’s en 35 mobiele. 19 korpsen beheren in totaal 78 mobiele camera’s en 5 korpsen hebben in totaal 119 vaste camera’s (op 21 locaties). Tien korpsen gebruiken ANPR-camera’s van anderen.
Amsterdam-Amstelland heeft er nog niet zoveel, maar wil zijn arsenaal flink uitbreiden door ook de milieucamera’s op het politiesysteem aan te sluiten. Dat is tot op heden echter nog niet gelukt wegens technische problemen.
Ook private partijen maken steeds vaker gebruik van ANPR. Tankstations proberen er bijvoorbeeld het wegrijden zonder betalen mee te bestrijden. Het is onduidelijk hoeveel tankstations met dit type camera’s zijn uitgerust, daarom neem ik ze niet mee in de telling.
Hardnekkige plannen
Daarnaast zijn er al jaren hardnekkige plannen om alle camera’s van Rijkswaterstaat op een landelijk ANPR-net aan te sluiten. Dat zijn zeker 2000 camera’s. Ik zeg hardnekkig, omdat het technisch gezien erg lastig is om dit soort camera’s op een ANPR-netwerk aan te sluiten. De camera’s moeten bijvoorbeeld stabiel hangen en mogen niet zwenken. Bovendien wil je idealiter op iedere rijbaan een eigen camera hebben, anders mis je veel auto’s. De meeste Rijkswaterstaatcamera’s overzien complete rijrichtingen en niet individuele baanvakken.
De camera’s van Trajectcontrole tellen ook mee in ons overzicht. We hebben alleen de locaties geteld en niet alle camera’s. Het afgelopen jaar is het aantal meetpunten flink uitgebreid, op de A4 en A2 bijvoorbeeld. Alleen al op het stukje Amsterdam-Utrecht hangen zeker tachtig camera’s, verspreid over acht meetpunten.
Tot slot zijn er nog de beruchte @migo grenscamera’s. Voor meer dan twintig miljoen euro werden ANPR-camera’s bij de grensovergangen gemonteerd, maar die blijken volgens het Schengenverdrag helemaal niet continu te mogen scannen. Ze worden dus beperkt ingezet.
Educated guess
Het aantal ANPR-camera’s dat we documentair hebben kunnen staven bedraagt zeker 1625. Ik vermoed dat het ware aantal, en dat is een educated guess, rond de drieduizend ligt. Mocht het toch lukken om de Rijkswaterstaatcamera’s aan te sluiten, dan zitten we op vijfduizend.
En waar staan ze dan? Hieronder vindt u twee kaarten met camera’s die bij ons bekend zijn. De eerste toont de camera’s waarvan we zeker weten dat ze er staan. De tweede toont het scenario als de Rijkswaterstaat-camera’s op een ANPR-netwerk worden aangesloten. Je kunt zoomen en (beperkt) zoeken.
Volgende week hebben we een aantal achtergrondverhalen over (slim) cameratoezicht in Nederland en presenteren we een kaart met alle publiek gedocumenteerde camera’s in Nederland die we met enkele honderden Wob-verzoeken boven tafel hebben gekregen. Tips, vragen en aanvullingen graag in de comments.
En dus met de camera’s van Rijkswaterstaat:
Reacties (13)
+ de Drones
Deze 16 staan alvast allemaal niet op die kaartjes, maar dat zijn mogelijk geen ANPR camera’s.
http://www.nieuwslijst.nl/nijmegen_gelderland/camera-s-letten-op-verkeer_a3047743.html?l=city&p=0
En daar zitten de camera’s van Slim Prijzen nog niet eens bij. Die ontbreken ook op jullie kaarten, althans geen van de camera’s in de bebouwde kom van Nijmegen die ik ken staat er op. Dat zijn er nog eens 114 en dat zijn 100% zeker ANPR cameras.
https://www.slimprijzen.nl
Bron betreffende aantal camera’s: http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem/justitie-zet-camerabeelden-slim-prijzen-arnhem-nijmegen-in-1.1587562
Hier staan er nog wat maar die hebben jullie denk ik al:
https://rejo.zenger.nl/inzicht/gebruik-anpr-gemeente-arnhem/
Ik denk dus dat de in het artikel vermelde cameras nog maar het topje van de ijsberg zijn.
Dat de kentekens anoniem zouden zijn door “encryptie” valt te betwijfelen. Tenminste als je de zienswijze van het CBP daarop los laat: die hebben meerdere malen gesteld dat encryptie of hashing (“one way pseudonyms”) géén anonieme data oplevert, omdat je de oorspronkelijke gegevens nog terug kunt halen. Door de-cryptie of door het hashing algoritme nog eens uit te voeren als het oorspronkelijke kenteken/nummer nog eens langs komt: je hebt dat de comibinatie van oorspronkelijke waarde en pseudoniem weer te pakken. Zie bijvoorbeeld ook de uitspraken mbt encryptie en hashing die ze gedaan hebben mbt de NS en OVChip gegevens en bij TomTom mbt HD Traffic. Allemaal publiek via de Cbp site na te lezen.
En: uit het feit dat de politie schijnbaar/blijkbaar de gegevens wel tot de bestuurder kan herleiden, kun je al afleiden dat de gegevens niet anoniem zijn.
Overigens: het is wel zo te maken dat de gegevens heel snel anoniem zijn Dat kan door bijvoorbeeld het pseudoniem maximaal een uur geldig te laten zijn (da’s lang genoeg voor de NDW toepassingen gericht op verkeer/filedetectie) en dan opnieuw te genereren op een manier dat er een waarde uitkomt die geen enkele relatie tot het vorige pseudoniem heeft. En natuurlijk de psueodniemen geheim te houden voor anderen (lees: politie).
Maar of dat daadwerkelijk gedaan wordt: succes met WOBben :)
@simon dank voor de uitleg. De ervaringen in Rotterdam tonen al aan dat die encryptie niet zo hard is als het lijkt.
Een andere interessante ontwikkeling in dit verband zijn de Bluetooth sniffers die langs de wegen opgesteld worden. Die slaan passerende BT MAC-adressen van auto’s op (van vast ingebouwde carkits en smartphones) en destilleren daar file-informatie uit die naar NDW gaat:
http://www.ndw.nu/nieuws/bekijk/94/nieuwe_masten_om_verkeersdrukte_te_meten/
http://www.vid.nl/beh_VBM.html
Maar er worden bijvoorbeeld ook bron/bestemmingsanalyses van auto’s gedaan over langere tijd. (Dus als de MAC adressen al geencrypt/gehashed worden is dat over lange tijd met ruimere mogelijkheden tot heridentificatie.)
http://www.it-t.nl/index.php/havenbedrijf-rotterdam-roportis/
http://www.verkeerskunde.nl/uploads/2010/10/b50-een-nieuwe-manier-van-verkeerswaarneming-bluetoothx.pdf
Benieuwd op hoeveel plekken dit soort kastjes inmiddels te vinden zijn en of de politie deze gegevens ook al gebruikt. Een soort ANPR maar dan in plaats van met licht met radiogolven…
Oh ja: de koppeling tussen kenteken en BT MAC adres van een carkit/smartphone is natuurlijk zo gemaakt op de plekken waar BT sniffers en ANPR op dezelfde plek staan. En NAW bij een kenteken vinden is ook geen rocket science.
Wat betreft anonimiteit, de link die ik eerder al plakte toont aan dat daar in de regio Nijmegen in ieder geval geen sprake van is:
http://www.gelderlander.nl/regio/arnhem/justitie-zet-camerabeelden-slim-prijzen-arnhem-nijmegen-in-1.1587562
Als je op Schiphol je auto parkeert wordt het kenteken ook opgeslagen. Kennelijk gespot door een camera, want je hoeft het niet in te voeren. Het staat wel op het kaartje dat je krijgt. Ik begrijp niet waar dat voor nodig is. Hoe lang de gegevens bewaard blijven staat er natuurlijk ook niet bij.
@7 dat Schiphol kentekens registreert vind ik opzich nog wel logisch dat hebben we te danken aan wijlen Ome Osama. Toch een schrale troost dat we na die verschrikkelijke aanslag op onze nationale luchthaven kunnen traceren wanneer de islamistische zelfmoordterrorist met zijn Hertz (joden!) huurauto het parkeerterrein opreed.
@5 Even afgezien van kentekens, we zijn natuurlijk hartstikke goed te volgen door de gsm-masten waar we verbinding mee maken.
@8
Dat hebben we inderdaad aan de terrorisme-scare te danken en nee, dat is niet logisch. Hoeveel terroristen denken ze te kunnen pakken door iedereen daar te scannen?
Ergo: als je gesteld bent op je privacy kun je het beste in Noord-Nederland gaan wonen?
Nee,Eva ,als er ergens sociale contrôle is dan wel op het platteland, ik voel me vaker bekeken dan menig ander in een grote stad.
Als ik op een zondag de was ophang is dat binnen een uur bekend in het dorp.
Geen camera’s nodig…
@10 dat klopt qua camera’s, waar het niet dat er in de provincie meer geroddeld wordt bij de dorpspomp.
@9 nee vooraf pakken zal niet lukken, achteraf traceren wel.
@11, 12 Ja dat van die sociale controle geloof ik best (dat is overigens hetzelfde in kleine dorpen in de Randstad hoor), maar dat soort informatie wordt natuurlijk niet in databases opgeslagen.
Het kan best zijn dat mijn buurman mijn kentekennummer uit z’n hoofd weet, maar als ik in Hardegaryp of Oude Pekela woon, is er veel minder kans dat mijn kenteken in een database is opgeslagen dan als ik in Eindhoven of Rotterdam woon. Dat is toch wel een verschil, denk ik.