Hoe liberaal is Fred Teeven?

De officieuze titel van de voormalig officier van justitie en huidig Tweede Kamerlid Fred Teeven is natuurlijk crimefighter. De georganiseerde misdaad zag in Teeven een pitbull. Na zijn korte politieke loopbaan als lijsttrekker bij Leefbaar Nederland in 2002 keerde hij naar zijn oude post. Een paar jaar later vroeg de VVD Teeven op de lijst in de Tweede Kamer, net als Ton Elias en Arend-Jan Boekestijn. Vechten om de veiligheid. Zonder naderend onheil en criminaliteit heeft Teeven als politicus weinig bestaansrecht, ondanks zijn hoge positie op de huidige VVD-ranglijst. Hoe liberaal is Teeven eigenlijk?

Tijdens de verkiezingsavond van de gemeenteraadsverkiezingen op 3 maart jl. zat Fred Teeven bij de Amsterdamse zender AT5 aan tafel. Tegenover hem GroenLinks-europarlementariër Judith Sargentini. Waar Sargentini zich als voormalig fractievoorzitter en gemeenteraadslid voor haar partij in de hoofdstad had bewezen op het gebied van werk en inkomen, jeugdbeleid en openbare orde, moest Fred Teeven schermen met krachttaal van ‘de statistieken’ en de sentimenten van de roofovervallen. Je zag een klassieke tweedeling in die paar minuten: de individuele aanpak (Sargentini) versus de collectivistische aanpak (Teeven). De kern van de problematiek bij criminaliteit onder bijvoorbeeld jongeren bevindt zich, tot ongetwijfeld grote teleurstelling van Teeven, op microniveau. Daar hebben de Hakkelaars van deze wereld niets mee te maken. Problemen die in de straat, in het onderwijs en in de jeugdzorg aangepakt moeten worden. Teevens aanpak daarentegen is, zeker wanneer we de huidige verkiezingsstrategie onder de loep nemen, er juist één van repressie en Big Brother.

Verschil ‘veiligheid’ 1981 en 2005
Tijdens zijn periode bij het OM was Teeven als ‘dealmaker’ befaamd. Er valt voor Teevens aanpak zeker iets te zeggen. Smokkelaars, Delta-organisaties, Hakkelaars en onderwereldbaronnen; noem me naïef, maar u en ik zouden niet weten wat we er mee aan moesten. Daar heb je Fred Teeven voor nodig. Maar wanneer we ons focussen op de dagelijkse realiteit, is de juist door Teevens verguisde ‘arrogantie van de macht’ merkbaar.

Wat deden de liberalen in het verleden met het momenteel populaire ‘veiligheid’ (of het gebrek eraan)? In de periode 1975-1980 nam het percentage slachtoffers onder de bevolking van 15 jaar en ouder van bedreiging/mishandeling en handtastelijkheden (buitenshuis) toe, volgens het CBS. Nu maak ik me net als de heer Teeven in het gesprek met Sargentini schuldig aan het met de statistieken schermen; de VVD repte in haar liberaal manifest in 1981 geen woord over criminaliteit (vooruit, ‘misdaad’ valt één keer, in internationaal verband). De rechtsstaat ja, die was heilig. Verder schreef men: ‘Het is de plicht van de overheid er voor te zorgen dat een ieder een zo groot mogelijke vrijheid geniet. Taken die in de samenleving als belangrijk worden onderkend en die niet of niet zelfstandig door individuen of groepen kunnen worden vervuld, behoort de overheid te stimuleren dan wel op zich te nemen. Aldus zijn de taken van de overheid als beschermend en dienend orgaan van de individuele mens, gemeenschap en samenleving bepaald en begrensd.’ Maar wat zegt de VVD anno 2010? ‘De staat moet de straat heroveren.’

Goed, we moeten niet uit het oog verliezen dat een manifest of grondbeginselen van een partij nog geen programma vormen. Helemaal als je nagaat dat het eerste manifest uit 1981 is vervangen door een meer recent exemplaar (2005). Daarin valt maar liefst 43 x het woord ‘veiligheid’ (tegen 9 x in 1981) en 9 x ‘criminaliteit’ (en dus 0 x in 1981).

Softdrugs en privacy
Op het gebied van softdrugs en privacywetgeving lijkt Teeven (en daarmee automatisch de VVD) erg halsstarrig. Ziehier een blogbericht van 6 februari 2010 (excuses voor de tikfouten, ze zijn van Teeven zelf): ‘Wel wat misverstanden iover de koers van de VVD m.b.t. soft drugs. Er kan geen twijfel over zijn. Aan legalisatie zullen we niet meewerken. De VVD wil dat de georganiseerde misdaad die zich bezig houdt met de teelt en export van soft drugs intensief wordt bestreden.‘ Wat dat laatste betreft – terugdringen van de georganiseerde misdaad, dat wil elke politieke partij toch? – maar juist legalisatie zou daartoe kunnen leiden.

De dubieuze standpunten die Teeven inneemt op het gebied van privacy in het digitale tijdperk, hoe liberaal zijn die? Ironisch genoeg is het VVD’er Jeanine Hennis-Plasschaert, vandaag ook te vinden op de VVD-kandidatenlijst voor de Tweede Kamer, die niet lang geleden kritische vragen stelde over het plan dat de VS de Europese banktransacties zouden kunnen inzien. We konden toch ons inlichtingenwerk niet uitbesteden aan de VS? D66-Europarlementariër Sophie in ’t Veld wordt door Teeven speels doch plagerig ‘de privacy-goeroe’ genoemd als hij een bijeenkomst bezoekt rondom het thema ‘als je niets hebt gedaan, hoef je ook niets te vrezen’. (Wederom zijn de tikfouten voor Teevens rekening.) ‘De VVD is voor goede waarborgen rondom de grootschalige opslag van gegevens en ook voor de mogelijkheid dat burgers over hun opgeslagen gegevens kunnen (laten) wijzigen alos die onjuist zijn. Tegelijkertijd moeten we ons wel beseffen dat veiligheid en privacy samen kunnen gaan en niet noodzakelijkerwijs elkaars tegengestelden zijn al willen sommigen ons dat wel doen geloven.’

Doctors van Leeuwen
Sleept Sherrif Teeven niet stiekem de ene na de andere verstikkende non-oplossing bij de partij naar binnen? Jurist en topambtenaar Arthur Doctors van Leeuwen in de Volkskrant van 5 september 2006: ‘Iedereen weet wat de lijn van Teeven is. Hij heeft niet voor niks voor Leefbaar Nederland in de Tweede Kamer gezeten. Dat is niet mijn lijn. Mijn overtuiging is dat je het strafrecht waar nodig krachtig moet toepassen. Maar dat doe je in het besef dat het strafrecht de wereld op zich niet verbetert. Op een dergelijke context heb ik de heer Teeven nog niet kunnen betrappen. Die nadrukkelijkheid van Leefbaar Nederland wat betreft het strafrecht… In het algemeen was dat allemaal wat onevenwichtig.’

Nog even terug naar de beginperiode van de politieke carrière van Teeven. De campagne van Leefbaar Nederland was er één van de angstcommune. De geweldsspiraal werd koste wat het kost uit de kast getrokken. ‘Ik bewandel de grenzen tot aan de marges,’ sprak hij op partijbijeenkomsten. Wil de echte liberaal opstaan? Uit het Liberaal manifest (2005) van de VVD: ‘Het gaat om de tegenstelling tussen het individualisme en het groepsdenken, tussen de zelfbeschikking en de groepsdwang, tussen de individuele vrijheid en het harnas van collectiviteit en corporatisme.’ Ik weet welke kant de VVD kiest met Fred Teeven op de lijst. Neo-con pseudo-liberalisme. Die liberale heilstaat kunnen wel wel vergeten.