Hoe extreemrechts is de Belgische N-VA?

ACHTERGROND - De Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA) van Bart De Wever, sinds 11 oktober meeregerend in België, is de afgelopen weken in het nieuws gekomen door gebeurtenissen die wijzen op extreemrechtse sympathieën tot hoog in de partij.

Onlangs berichtte De Morgen dat de N-VA Matthias Storme (medeoprichter van de partij) heeft aangesteld als bestuurder van het Interfederaal Gelijkekansencentrum in Brussel. Storme wekte in 2005 commotie door te verkondigen dat ‘discrimineren een fundamenteel mensenrecht is’^* – en dat uit de mond van een professor Rechten.

Evenzo abject is dat Storme in 2004 na de gerechtelijke veroordeling van de neofascistische partij van Filip Dewinter wegens racisme, verklaarde dat het nu ‘bijna een morele plicht’ was op het Vlaams Blok te stemmen. Storme werd uit de N-VA gezet, maar is later gerehabiliteerd. Nu mag deze tegenstander van gelijke kansen dus het beleid gaan meebepalen van het Gelijkekansencentrum – waarmee hij nog een appeltje heeft te schillen omdat dit in 2004 met hem in de clinch lag. Extra verontrustend is dat CD&V en Open Vld, de coalitiepartners van de N-VA, kennelijk een oogje hebben toegeknepen.

N-VA-Kamerlid en burgemeester van Dentergem Koenraad Degroote opende onlangs een bijeenkomst van het Studiecentrum Joris Van Severen, meldt Knack. Degroote tekent ook voor de receptie na afloop: ‘Als burgemeester heet ik de colloquiumgangers welkom, het is de gemeente die het drankje aanbiedt achteraf.’ Van Severen richtte in 1931 het fascistische en antisemitische Verbond van Dietsche Nationaal Solidaristen op (Verdinaso, logo rechts). Degroote weigert te erkennen dat Van Severen een fascist was: ‘Je moet dat zien in de historische context van toen.’

De N-VA manipuleerde in 2012 Wikipedia: informatie dat partijleider Bart De Wever meewerkte aan het jaarboek en de nieuwsbrief van het Studiecentrum Joris Van Severen trachtte men te wissen. Momenteel is dit weer – zij het bagatelliserend – opgenomen bij het lemma over De Wever. Er staat niet bij dat De Wever op de website van het centrum werd vermeld als medewerker. Dit was tot voor kort het geval (screenschot), maar sinds enige dagen, ongetwijfeld als gevolg van de berichtgeving, is De Wever (samen met een aantal anderen) van de betreffende ‘wie’-pagina van het extreemrechtse Studiecentrum afgevoerd.

Minister Ben Weyts en staatssecretaris Theo Francken (beiden N-VA) bezochten onlangs het verjaarsfeest van Bob Maes, de oprichter van de extreemrechtse Vlaamse Militanten Orde (VMO), die zich later ontwikkelde tot een gewelddadige militie. Maes, volgens Weyts een ‘idealist en democraat’, herdacht nog in 2004 samen met het fascistische Voorpost de geboortedag van Staf De Clercq, die het Vlaamsch Nationaal Verbond (VNV) – Maes was daar in zijn jeugd lid van – de collaboratie met de Duitse nationaalsocialisten inloodste.

In een tv-interview neemt Maes afstand van de terroristische weg die de VMO na zijn vertrek insloeg, maar prijst hij unverfroren het VNV en blijft hij de collaboratie vergoelijken.

Francken kwam tevens in opspraak om een homofobe ‘grap’ en een sneer naar Belgen van Marokkaanse komaf.

Een ander N-VA-Kamerlid, Jan Jambon, sprak in 2001 op het jubileum van het Sint-Maartensfonds van ex-oostfrontstrijders. Jambon noemt de samenwerking met het Duitsland van Hitler ‘een fout’, maar zei ook: ‘De mensen die met de Duitsers collaboreerden, hadden hun redenen.’

Het Kortrijkse N-VA-gemeenteraadslid Steve Vanneste wilde de naam ‘Mandelaplein’ blokkeren, want de Zuid-Afrikaanse vrijheidsstrijder en staatsman was een ’terrorist’, zei hij deze maand. Zijn partij tikte hem op de vingers en hij houdt zijn opvatting nu achter de kiezen.

Bart De Wever zelf veroorzaakte in 2007 als parlementariër een storm van kritiek omdat hij excuses aan de joodse gemeenschap voor de rol van de Antwerpse administratie bij de Jodenvervolging ‘misplaatst’ noemde. Wel bood De Wever na de commotie zijn excuses aan voor die uitspraak.

De Wever sprak in 2002 op een colloquium van het Studiecentrum Joris Van Severen, waar zijn lezing echter niet goed viel bij enkele bewonderaars van de leider van Verdinaso. In een geschiedkundig artikel (1999) had De Wever de partij van Van Severen bestempeld als ‘fascistisch’ met ‘racistische theorieën’.

Op het colloquium stelde hij dat ‘recent onderzoek uitwijst dat de succesformule van radicaal rechts vandaag zou liggen in de combinatie van politiek en cultureel conservatisme enerzijds en een resoluut marktgerichte keuze op sociaaleconomisch vlak anderzijds”. De relatief gematigde koers van de N-VA lijkt dus tenminste deels een kwestie van strategie. De Wever overtuigt mij allerminst van een betrouwbare antifascistische gezindheid^**, zolang hij partijgenoten als Storme, Weyts, Francken, Degroote, Jambon en Vanneste niet harder aanpakt, smalend spreekt van ‘flauwekul’ en de schuld geeft aan de boodschappers.

Al bij al moet ik denken aan een uitspraak van Europarlementariër Mario Borghezio van de Italiaanse Lega Nord, een bondgenoot van Geert Wilders: ‘We moeten in de regeringen van de kleine landen komen. […] Dat is een goede manier om niet bestempeld te worden als nostalgische fascisten […] Maar onder de oppervlakte zijn we altijd dezelfden.’

De sociaaldemocratische PS eist vanuit de oppositie het ontslag van Jambon en Francken. Ook het cdH – de Belgische zusterpartij van het CDA – wil dat Francken opstapt: ‘Extreemrechtse bijeenkomsten organiseren […] is strafbaar. Homofobe uitspraken in geschriften is […] strafbaar.’

Zullen we nog iets horen van de CU of de SGP, die samen met de N-VA in de ‘eurosceptische’ ECR-fractie van het Europees Parlement zitten? Ik ben bang van niet, want ook het zonder een zweem van twijfel extreemrechtse ECR-lid Angel Dzhambazki van de Bulgaarse Nationale Beweging hebben onze vaderlandse partijchristenen liefdevol binnengehaald.

H/t voor Huib Riethof, volg hem op Twitter: @huibree.

Noten

^* Storme ageerde verder tegen wat hij ziet als veel te veel mensenrechten in het EVRM, het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

^** De Wever lijkt duidelijk afstand te nemen van het bruine verleden zonder het te veroordelen. Een merkwaardige lijn. Enerzijds spreekt hij van een ‘Berlijnse muur tussen ons en Vlaams Belang’ omdat immigranten van de N-VA burgerschap mogen – en móeten – verwerven; anderzijds zegt hij: ‘Het Vlaams-nationalisme als begrip is wat [sic] besmet door dat beeld [sic] uit het verleden, maar ik ben zeer trots op wie ik ben, ik ben ook trots op de geschiedenis van mijn beweging [cursivering door mij].’

En De Wever heeft kennelijk, als puntje bij paaltje komt, geen probleem met Matthias Storme, die opriep op het Vlaams Blok te stemmen (ook al was dat ‘alleen’ als proteststem tegen de veroordeling van die partij). Die Berlijnse muur is dus zo dik nog niet.

De gedachte gaat uit naar UKIP: Nigel Farage die zelden onversneden extreemrechtse taal uitslaat, maar onverdroten blijft werken met een kader waar de ene na de andere fascistoïde figuur in blijkt te zitten.

Hugo Schiltz, die het milieu zeer goed kende want er zelf in functioneerde, heeft over de N-VA gezegd: ‘de N-VA is besmet door de erfzonde van het vooroorlogse nationalisme. Ik ken de dubbele moraal van dat milieu en ik ken de onderliggende gedachten van veel van die mensen – die zijn eigenlijk totalitair.’

Vreemd genoeg zocht Schiltz, in het kader van het streven naar een verzoening van nationalistische partijen, tegen het eind van zijn leven toch toenadering tot Vlaams Belang. Hij was toen wel al een oude man.

Via Ikje Ergens