LONGREAD - 19 dagen geleden viel Rusland Oekraïne binnen. Sindsdien heb ik elke dag contact met mijn twee vrienden die in Kyiv zitten met hun vierjarig zoontje en hun hond. Ik schrijf op wat ze meemaken. Dit is deel 3 uit de serie ‘Overleven in Kyiv’.
Donderdag 10 maart. Mariupol ligt al dagenlang onder vuur, het ene verschrikkelijke bericht volgt op het andere. Ada’s woede klinkt hard door in haar berichten die ze me stuurt: ’De Russen vegen Mariupol geheel van de kaart, zoals ze dat ook in Syrië en Tsjetsjenië hebben gedaan. Onze troepen zijn te ver weg om de stad te beschermen. De mensen daar balanceren op de rand van de dood. Er is geen elektriciteit, geen water. Vluchten wordt ze door de Russen onmogelijk gemaakt, omdat die de humanitaire doorgangen onveilig maken.’
Ze stuurt een van de vele filmpjes die nu op het internet zijn te vinden, om de NAVO aan te sporen het luchtruim boven Oekraïne te sluiten. Ik deel het filmpje, voor haar. Ik geloof niet dat het zin heeft. Waarschijnlijk weet ze dat zelf ook wel. Er zijn dingen die je niet hardop hoeft te zeggen. Ze voelt zich ongetwijfeld machteloos.
‘We wilden net naar buiten gaan,’ schrijft ze, ‘maar er was een waarschuwing voor een luchtaanval, dus nu zitten we weer in de schuilkelder.’ Ze stuurt een selfie, met Viktor op de achtergrond. Hun zoontje is nauwelijks zichtbaar; hij kijkt gebiologeerd naar een laptopscherm. Ze zitten op de grond, een bed dient als tafel. Ada en Viktor maken een vredesteken. Ik vertel ze dat ik ze bewonder om hun kracht in hun onmogelijke situatie.
Constante angst
Vrijdag 11 maart. Ik lees dat in Kyiv zo ongeveer elke straat is gebarricadeerd en vraag Viktor wat dat voor hen betekent. ‘De barricades hinderen niet,’ antwoordt hij. ‘De afgelopen tweeëneenhalve week zijn we maar drie of vier keer door de stad gereden, en we zijn steeds binnen ons district gebleven. Overal houden soldaten ons halt en dan wordt onze auto en papieren gecheckt. Verder blijven we vooral dicht bij huis. We proberen eens per dag naar buiten te gaan met onze zoon, maar we beperken ons tot de speeltuin bij de flat. ’s Ochtends en ’s avonds laten we de hond uit. De rest van de tijd zitten we in ons appartement of, als het alarm af gaat, in de schuilkelder. Dat is alles. Het voelt alsof we door een onafgebroken lange dag en nacht gaan.’
‘We volgen de hele dag door het nieuws,’ vult Ada aan. ‘We hebben geen moment van ontspanning; we leven in constante angst.’
Bloeddorst
Zaterdag 12 maart. Het nieuws over de Russen die Kyiv dichter naderen maakt me onrustig. Viktor zegt dat ze zoveel mogelijk kalm proberen te blijven. ‘We raken er steeds meer van overtuigd dat de Russische grondtroepen niet op grote schaal Kyiv zullen binnenvallen. Alleen als er luchtaanvallen aan vooraf gaan, en dat gebeurt nu niet. Vandaag hebben we een kleine wandeling gemaakt en er waren van drie kanten, vanaf de toegangswegen, explosies te horen. Voor zover we weten weert ons leger de aanvallen af. Daarbij is het erg moeilijk om vanaf de Dnipro rivier Kyiv binnen te vallen omdat veel bruggen zijn opgeblazen. Ik geloof niet dat de Russen in staat zijn de stad in te nemen. Maar we blijven natuurlijk wel bang. Het is ook angstaanjagend te weten dat deze oorlog niet snel zal eindigen. Ondertussen gaan er mensen dood en worden gebouwen en huizen vernietigd. Dat zal de komende maand niet veranderen, vrees ik.’
Ada stuurt een foto die Viktor heeft gemaakt tijdens hun wandeling. Hun zoontje drentelt rond, Ada kijkt toe. Het is zonnig, maar aan hun kleren te zien is het wel koud.
Even later hebben we het over de redenen die Putin heeft aangevoerd voor deze oorlog. ‘Het probleem is niet alleen Putin,’ stelt Ada. ‘Veel Russen steunen zijn regime, omdat ze niet in staat zijn kritisch te denken. Ze vertrouwen blind op de grootsheid van hun land. Ze geloven dat we nazi’s in onze regering hebben, dat ze ons wel moeten aanvallen omdat we een gevaar vormen voor Rusland, en meer van dat soort onzin. Terwijl ze ons domweg willen veroveren, omdat ze ons als kleine Russen zien. Het is in deze eeuw voor Europa ongetwijfeld heel moeilijk te begrijpen dat er in een land zoveel bloeddorst is naar een ander land.’
Ik kan niet anders dan dat laatste beamen. Deze oorlog, met zoveel kwaadaardigheid en onrechtvaardigheid, is voor mij onbegrijpelijk.
Foto: Francisco Anzola (cc)
Twee-murenregel
Zondag 13 maart. ‘Vandaag konden we niet naar buiten,’ schrijft Ada. ‘In de ochtend waren er aanvallen in het westen. Twee vliegvelden en een oefenterrein zijn gebombardeerd. Zo’n vijfendertig mensen zijn gedood.’
Viktor laat weten dat het luchtalarm om de haverklap af gaat, dus dat ze de dag in hun schuilkelder doorbrengen. Ik kijk op Google Maps en loop via Streetview door hun buurt. Enorme flatgebouwen met wat winkeltjes. Verderop een hotel.
Ik vraag Ada naar hun schuilkelder. ‘Normaal is het een entreehal. We volgen de twee-murenregel. Die betekent dat er ten minste twee muren moeten zijn tussen de binnenkant en de straat. Zo zijn we beschermd tegen een eventuele aanval. Het blijkt dat die regel sinds het uitbreken van de oorlog al heel wat levens heeft gered. Officiële schuilkelders storten bij een bombardement in, waardoor mensen vast komen te zitten tussen de brokstukken. Eigenlijk zijn de mensen die in de metro schuilen het meest veilig, zij kunnen ontsnappen bij een raketaanval. Maar schuilen in de metro is geen optie voor ons; we moeten twintig minuten lopen om er te komen. Waar we zitten is relatief veilig, maar als een bom direct op onze flat valt zijn we natuurlijk niet beschermd. Laten we hopen en geluk hebben dat zoiets niet gebeurt.’
Raketaanval
Maandag 14 maart. Viktor stuurt foto’s door van een raketinslag in een wijk in Kyiv, die ochtend om vijf uur. Vlammen slaan uit verschillende ramen van een flatgebouw, bewoners worden door brandweerlieden uit hun appartement gered, terwijl hun collega’s het vuur proberen te doven. Auto’s zijn bedolven onder puin. Voor zover bekend: een dode (het aantal is naar beneden bijgesteld) en zeventig mensen zijn uit het gebouw gered.
‘Dit was maar drie huizenblokken verderop,’ schrijft hij. ‘Er waren de hele ochtend ook luide explosies in de verte te horen.’ Hij stuurt een nieuwe foto. Aan de andere kant van de Dnipro rivier is een grote rookpluim te zien. ‘Dit is waarschijnlijk ons leger die de Russisch colonne aanvalt.’
Als het luchtalarm zwijgt gaan ze naar buiten voor een wandeling. ‘Het was mooi weer,’ vertelt Ada na afloop. ‘De hele dag door horen we explosies en beschietingen, maar we liepen wat verder en daar hoorden we ze niet. Nooit van mijn leven had ik kunnen bedenken dat ik blij zou zijn omdat ik even geen explosies hoor. Of dat ik me erop zou verheugen even de straat op te gaan. Het is allemaal heel primitief, maar we leven. Dat is al een vreugd op zich.’
Vorige afleveringen gemist?
- Deel 1: ‘Hopelijk overleven we dit’
- Deel 2: ‘Eigenlijk kan ik nog steeds niet geloven dat dit gebeurt’
* Om hun privacy te beschermen zijn Viktor en Ada gefingeerde namen.
Reacties (5)
Als Poetin het wil kan hij vandaag nog een eind maken aan deze fase van de oorlog. Dat zou een goede zaak zijn maar de vraag is wat Poetin wil. Niemand die dit met zekerheid nog kan zeggen. Maar er wordt via meerdere wegen onderhandeld. Een staakt het vuren is de eerste vereiste. Dan kan humanitaire hulp op gang komen. Dan is het afwachten wat er nog meer mogelijk is. Ruslans is nu eenmaal groter en sterker en het Westen durft niet te vechten. Dan is de afloop voorspelbaar. Rusland wint maar het is op zijn best een zoveelste Pyrrhus overwinning. Erkenning van de resultaten kan Poetin niet afdwingen. Niet in het westen maar ook niet in de Oekraïne.
Het staat deels in het artikel : ” Terwijl ze ons domweg willen veroveren, omdat ze ons als kleine Russen zien. ” . Als dat niet kan, dan domweg vernietiging. Net zoals Stalin dat in 1933 heeft gedaan. En net zoals toen neemt de rest van Europa dat soort statements nauwelijks serieus, en kijkt ernaar. Een paar jaar na de rode terreur stond Stalin ineens in Warschau, dat was ook een verassing ( geen typo helaas ).
Die verassing van Warschau kwam vooral door de Duitsers, dacht ik.
Maar de Russen hebben toen even expres getreuzeld, want het vermoorden van Poolse opstandelingen kwam Stalin wel goed uit.
Maar het kan kloppen dat Poetin liever Oekraïne vernietigt dan zich terugtrekt.
Zo zwart – wit gesteld klopt dit niet. Ja, het Westen zou nog meer kunnen doen om Oekraïne militair te helpen, zoals no fly zone instellen (in de praktijk: Rusland bombarderen) of soldaten mee laten vechten. Maar er gebeurt al heel veel wel: politieke steun en economische oorlogsvoering, het sturen van grote hoeveelheden wapens en het delen van informatie. Zonder deze steun zou het Oekraïense leger het lang niet zo goed doen als nu.
Dit lijkt me wat te vroeg. Met westerse steun heeft het Oekraïense leger de Russische invasie tot staan gebracht, en qua logistiek, bevoorrading en moraal is de situatie aan Oekraïense kant beduidend gunstiger dan aan Russische kant. Het is niet voor niets dat de Russische eisen inmiddels een stuk bescheidener zijn dan aan het begin van de oorlog. Toen wilde Poetin überhaupt niet praten met Zelinsky.
[ heeft het Oekraïense leger de Russische invasie tot staan gebracht, ]
Ik denk dat we ons moeten beseffen dat de media en wijzelf dol zijn op beelden die overwinninkjes van de Oekraïners tonen en dat we zo een te positief beeld krijgen en koesteren.
Want weliswaar loopt het niet zo voorspoedig voor Rusland, toch wordt elke dag een beetje vooruitgang geboekt door het Russische leger. En dat is uiteindelijk toch doorslaggevend.